• </* Theme Name: Twenty Ten Theme URI: http://wordpress.org/ Description: The 2010 theme for WordPress is stylish, customizable, simple, and readable -- make it yours with a custom menu, header image, and background. Twenty Ten supports six widgetized areas (two in the sidebar, four in the footer) and featured images (thumbnails for gallery posts and custom header images for posts and pages). It includes stylesheets for print and the admin Visual Editor, special styles for posts in the "Asides" and "Gallery" categories, and has an optional one-column page template that removes the sidebar. Author: the WordPress team Version: 1.3 License: GNU General Public License License URI: license.txt Tags: black, blue, white, two-columns, fixed-width, custom-header, custom-background, threaded-comments, sticky-post, translation-ready, microformats, rtl-language-support, editor-style, custom-menu */ /* =Reset default browser CSS. Based on work by Eric Meyer: http://meyerweb.com/eric/tools/css/reset/index.html -------------------------------------------------------------- */ html, body, div, span, applet, object, iframe, h1, h2, h3, h4, h5, h6, p, blockquote, pre, a, abbr, acronym, address, big, cite, code, del, dfn, em, font, img, ins, kbd, q, s, samp, small, strike, strong, sub, sup, tt, var, b, u, i, center, dl, dt, dd, ol, ul, li, fieldset, form, label, legend, table, caption, tbody, tfoot, thead, tr, th, td { background: transparent; border: 0; margin: 0; padding: 0; vertical-align: baseline; } body { line-height: 1; } h1, h2, h3, h4, h5, h6 { clear: both; font-weight: normal; } ol, ul { list-style: none; } blockquote { quotes: none; } blockquote:before, blockquote:after { content: ''; content: none; } del { text-decoration: line-through; } /* tables still need 'cellspacing="0"' in the markup */ table { border-collapse: collapse; border-spacing: 0; } a img { border: none; } /* =Layout -------------------------------------------------------------- */ /* LAYOUT: Two columns DESCRIPTION: Two-column fixed layout with one sidebar right of content */ #container { float: left; margin: 0 -240px 0 0; width: 100%; } #content { margin: 0 280px 0 20px; } #primary, #secondary { float: right; overflow: hidden; width: 220px; } #secondary { clear: right; } #footer { clear: both; width: 100%; } /* LAYOUT: One column, no sidebar DESCRIPTION: One centered column with no sidebar */ .one-column #content { margin: 0 auto; width: 640px; } /* LAYOUT: Full width, no sidebar DESCRIPTION: Full width content with no sidebar; used for attachment pages */ .single-attachment #content { margin: 0 auto; width: 900px; } /* =Fonts -------------------------------------------------------------- */ body, input, textarea, .page-title span, .pingback a.url { font-family: MB Khursheed, Georgia, "Bitstream Charter", serif; } h3#comments-title, h3#reply-title, #access .menu, #access div.menu ul, #cancel-comment-reply-link, .form-allowed-tags, #site-info, #site-title, #wp-calendar, .comment-meta, .comment-body tr th, .comment-body thead th, .entry-content label, .entry-content tr th, .entry-content thead th, .entry-meta, .entry-title, .entry-utility, #respond label, .navigation, .page-title, .pingback p, .reply, .widget-title, .wp-caption-text { font-family: MB Khursheed, "Helvetica Neue", Arial, Helvetica, "Nimbus Sans L", sans-serif; } input[type=submit] { font-family: MB Khursheed, "Helvetica Neue", Arial, Helvetica, "Nimbus Sans L", sans-serif; } pre { font-family: MB Khursheed, "Courier 10 Pitch", Courier, monospace; } code { font-family: MB Khursheed, Monaco, Consolas, "Andale Mono", "DejaVu Sans Mono", monospace; } /* =Structure -------------------------------------------------------------- */ /* The main theme structure */ #access .menu-header, div.menu, #colophon, #branding, #main, #wrapper { margin: 0 auto; width: 940px; } #wrapper { background: #fff; margin-top: 20px; padding: 0 20px; } /* Structure the footer area */ #footer-widget-area { overflow: hidden; } #footer-widget-area .widget-area { float: left; margin-right: 20px; width: 220px; } #footer-widget-area #fourth { margin-right: 0; } #site-info { float: left; font-size: 14px; font-weight: bold; width: 700px; } #site-generator { float: right; width: 220px; } /* =Global Elements -------------------------------------------------------------- */ /* Main global 'theme' and typographic styles */ body { background: #f1f1f1; } body, input, textarea { color: #666; font-size: 12px; line-height: 18px; } hr { background-color: #e7e7e7; border: 0; clear: both; height: 1px; margin-bottom: 18px; } /* Text elements */ p { margin-bottom: 18px; text-align:justify; } ul { list-style: square; margin: 0 0 18px 1.5em; } ol { list-style: decimal; margin: 0 0 18px 1.5em; } ol ol { list-style: upper-alpha; } ol ol ol { list-style: lower-roman; } ol ol ol ol { list-style: lower-alpha; } ul ul, ol ol, ul ol, ol ul { margin-bottom: 0; } dl { margin: 0 0 24px 0; } dt { font-weight: bold; } dd { margin-bottom: 18px; } strong { font-weight: bold; } cite, em, i { font-style: italic; } big { font-size: 131.25%; } ins { background: #ffc; text-decoration: none; } blockquote { font-style: italic; padding: 0 3em; } blockquote cite, blockquote em, blockquote i { font-style: normal; } pre { background: #f7f7f7; color: #222; line-height: 18px; margin-bottom: 18px; overflow: auto; padding: 1.5em; } abbr, acronym { border-bottom: 1px dotted #666; cursor: help; } sup, sub { height: 0; line-height: 1; position: relative; vertical-align: baseline; } sup { bottom: 1ex; } sub { top: .5ex; } input[type="text"], textarea { background: #f9f9f9; border: 1px solid #ccc; box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); -moz-box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); -webkit-box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); padding: 2px; } a:link { color: #0066cc; } a:visited { color: #743399; } a:active, a:hover { color: #ff4b33; } /* Text meant only for screen readers */ .screen-reader-text { position: absolute; left: -9000px; } /* =Header -------------------------------------------------------------- */ #header { padding: 30px 0 0 0; } #site-title { float: left; font-size: 30px; line-height: 36px; margin: 0 0 18px 0; width: 700px; } #site-title a { color: #000; font-weight: bold; text-decoration: none; } #site-description { clear: right; float: right; font-style: italic; margin: 15px 0 18px 0; width: 220px; } /* This is the custom header image */ #branding img { border-top: 4px solid #000; border-bottom: 1px solid #000; display: block; float: left; } /* =Menu -------------------------------------------------------------- */ #access { background: #000; display: block; float: left; margin: 0 auto; width: 940px; } #access .menu-header, div.menu { font-size: 13px; margin-left: 12px; width: 928px; } #access .menu-header ul, div.menu ul { list-style: none; margin: 0; } #access .menu-header li, div.menu li { float: left; position: relative; } #access a { color: #aaa; display: block; line-height: 38px; padding: 0 10px; text-decoration: none; } #access ul ul { box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); -moz-box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); -webkit-box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); display: none; position: absolute; top: 38px; left: 0; float: left; width: 180px; z-index: 99999; } #access ul ul li { min-width: 180px; } #access ul ul ul { left: 100%; top: 0; } #access ul ul a { background: #333; line-height: 1em; padding: 10px; width: 160px; height: auto; } #access li:hover > a, #access ul ul :hover > a { background: #333; color: #fff; } #access ul li:hover > ul { display: block; } #access ul li.current_page_item > a, #access ul li.current-menu-ancestor > a, #access ul li.current-menu-item > a, #access ul li.current-menu-parent > a { color: #fff; } * html #access ul li.current_page_item a, * html #access ul li.current-menu-ancestor a, * html #access ul li.current-menu-item a, * html #access ul li.current-menu-parent a, * html #access ul li a:hover { color: #fff; } /* =Content -------------------------------------------------------------- */ #main { clear: both; overflow: hidden; padding: 40px 0 0 0; } #content { margin-bottom: 36px; } #content, #content input, #content textarea { color: #333; font-size: 16px; line-height: 24px; } #content p, #content ul, #content ol, #content dd, #content pre, #content hr { margin-bottom: 24px; } #content ul ul, #content ol ol, #content ul ol, #content ol ul { margin-bottom: 0; } #content pre, #content kbd, #content tt, #content var { font-size: 15px; line-height: 21px; } #content code { font-size: 13px; } #content dt, #content th { color: #000; } #content h1, #content h2, #content h3, #content h4, #content h5, #content h6 { color: #000; line-height: 1.5em; margin: 0 0 20px 0; } #content table { border: 1px solid #e7e7e7; margin: 0 -1px 24px 0; text-align: left; width: 100%; } #content tr th, #content thead th { color: #888; font-size: 12px; font-weight: bold; line-height: 18px; padding: 9px 24px; } #content tr td { border-top: 1px solid #e7e7e7; padding: 6px 24px; } #content tr.odd td { background: #f2f7fc; } .hentry { margin: 0 0 48px 0; } .home .sticky { background: #f2f7fc; border-top: 4px solid #000; margin-left: -20px; margin-right: -20px; padding: 18px 20px; } .single .hentry { margin: 0 0 36px 0; } .page-title { color: #000; font-size: 14px; font-weight: bold; margin: 0 0 36px 0; } .page-title span { color: #333; font-size: 16px; font-style: italic; font-weight: normal; } .page-title a:link, .page-title a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .page-title a:active, .page-title a:hover { color: #ff4b33; } #content .entry-title { color: #000; font-size: 21px; font-weight: bold; line-height: 1.3em; margin-bottom: 0; } .entry-title a:link, .entry-title a:visited { color: #000; text-decoration: none; } .entry-title a:active, .entry-title a:hover { color: #ff4b33; } .entry-meta { color: #888; font-size: 12px; } .entry-meta abbr, .entry-utility abbr { border: none; } .entry-meta abbr:hover, .entry-utility abbr:hover { border-bottom: 1px dotted #666; } .entry-content, .entry-summary { clear: both; padding: 12px 0 0 0; } #content .entry-summary p:last-child { margin-bottom: 12px; } .entry-content fieldset { border: 1px solid #e7e7e7; margin: 0 0 24px 0; padding: 24px; } .entry-content fieldset legend { background: #fff; color: #000; font-weight: bold; padding: 0 24px; } .entry-content input { margin: 0 0 24px 0; } .entry-content input.file, .entry-content input.button { margin-right: 24px; } .entry-content label { color: #888; font-size: 12px; } .entry-content select { margin: 0 0 24px 0; } .entry-content sup, .entry-content sub { font-size: 10px; } .entry-content blockquote.left { float: left; margin-left: 0; margin-right: 24px; text-align: right; width: 33%; } .entry-content blockquote.right { float: right; margin-left: 24px; margin-right: 0; text-align: left; width: 33%; } .page-link { clear: both; color: #000; font-weight: bold; margin: 0 0 22px 0; word-spacing: 0.5em; } .page-link a:link, .page-link a:visited { background: #f1f1f1; color: #333; font-weight: normal; padding: 0.5em 0.75em; text-decoration: none; } .home .sticky .page-link a { background: #d9e8f7; } .page-link a:active, .page-link a:hover { color: #ff4b33; } body.page .edit-link { clear: both; display: block; } #entry-author-info { background: #f2f7fc; border-top: 4px solid #000; clear: both; font-size: 14px; line-height: 20px; margin: 24px 0; overflow: hidden; padding: 18px 20px; } #entry-author-info #author-avatar { background: #fff; border: 1px solid #e7e7e7; float: left; height: 60px; margin: 0 -104px 0 0; padding: 11px; } #entry-author-info #author-description { float: left; margin: 0 0 0 104px; } #entry-author-info h2 { color: #000; font-size: 100%; font-weight: bold; margin-bottom: 0; } .entry-utility { clear: both; color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; } .entry-meta a, .entry-utility a { color: #888; } .entry-meta a:hover, .entry-utility a:hover { color: #ff4b33; } #content .video-player { padding: 0; } /* =Asides -------------------------------------------------------------- */ .home #content .format-aside p, .home #content .category-asides p { font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 0; } .home .hentry.format-aside, .home .hentry.category-asides { padding: 0; } .home #content .format-aside .entry-content, .home #content .category-asides .entry-content { padding-top: 0; } /* =Gallery listing -------------------------------------------------------------- */ .format-gallery .size-thumbnail img, .category-gallery .size-thumbnail img { border: 10px solid #f1f1f1; margin-bottom: 0; } .format-gallery .gallery-thumb, .category-gallery .gallery-thumb { float: left; margin-right: 20px; margin-top: -4px; } .home #content .format-gallery .entry-utility, .home #content .category-gallery .entry-utility { padding-top: 4px; } /* =Attachment pages -------------------------------------------------------------- */ .attachment .entry-content .entry-caption { font-size: 140%; margin-top: 24px; } .attachment .entry-content .nav-previous a:before { content: '\21900a0'; } .attachment .entry-content .nav-next a:after { content: '0a0\2192'; } /* =Images -------------------------------------------------------------- */ /* Resize images to fit the main content area. - Applies only to images uploaded via WordPress by targeting size-* classes. - Other images will be left alone. Use "size-auto" class to apply to other images. */ img.size-auto, img.size-full, img.size-large, img.size-medium, .attachment img { max-width: 100%; /* When images are too wide for containing element, force them to fit. */ height: auto; /* Override height to match resized width for correct aspect ratio. */ } .alignleft, img.alignleft { display: inline; float: left; margin-right: 24px; margin-top: 4px; } .alignright, img.alignright { display: inline; float: right; margin-left: 24px; margin-top: 4px; } .aligncenter, img.aligncenter { clear: both; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto; } img.alignleft, img.alignright, img.aligncenter { margin-bottom: 12px; } .wp-caption { background: #f1f1f1; line-height: 18px; margin-bottom: 20px; max-width: 632px !important; /* prevent too-wide images from breaking layout */ padding: 4px; text-align: center; } .wp-caption img { margin: 5px 5px 0; } .wp-caption p.wp-caption-text { color: #888; font-size: 12px; margin: 5px; } .wp-smiley { margin: 0; } .gallery { margin: 0 auto 18px; } .gallery .gallery-item { float: left; margin-top: 0; text-align: center; width: 33%; } .gallery-columns-2 .gallery-item { width: 50%; } .gallery-columns-4 .gallery-item { width: 25%; } .gallery img { border: 2px solid #cfcfcf; } .gallery-columns-2 .attachment-medium { max-width: 92%; height: auto; } .gallery-columns-4 .attachment-thumbnail { max-width: 84%; height: auto; } .gallery .gallery-caption { color: #888; font-size: 12px; margin: 0 0 12px; } .gallery dl { margin: 0; } .gallery img { border: 10px solid #f1f1f1; } .gallery br+br { display: none; } #content .attachment img {/* single attachment images should be centered */ display: block; margin: 0 auto; } /* =Navigation -------------------------------------------------------------- */ .navigation { color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; overflow: hidden; } .navigation a:link, .navigation a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .navigation a:active, .navigation a:hover { color: #ff4b33; } .nav-previous { float: left; width: 50%; } .nav-next { float: right; text-align: right; width: 50%; } #nav-above { margin: 0 0 18px 0; } #nav-above { display: none; } .paged #nav-above, .single #nav-above { display: block; } #nav-below { margin: -18px 0 0 0; } /* =Comments -------------------------------------------------------------- */ #comments { clear: both; } #comments .navigation { padding: 0 0 18px 0; } h3#comments-title, h3#reply-title { color: #000; font-size: 20px; font-weight: bold; margin-bottom: 0; } h3#comments-title { padding: 24px 0; } .commentlist { list-style: none; margin: 0; } .commentlist li.comment { border-bottom: 1px solid #e7e7e7; line-height: 24px; margin: 0 0 24px 0; padding: 0 0 0 56px; position: relative; } .commentlist li:last-child { border-bottom: none; margin-bottom: 0; } #comments .comment-body ul, #comments .comment-body ol { margin-bottom: 18px; } #comments .comment-body p:last-child { margin-bottom: 6px; } #comments .comment-body blockquote p:last-child { margin-bottom: 24px; } .commentlist ol { list-style: decimal; } .commentlist .avatar { position: absolute; top: 4px; left: 0; } .comment-author { } .comment-author cite { color: #000; font-style: normal; font-weight: bold; } .comment-author .says { font-style: italic; } .comment-meta { font-size: 12px; margin: 0 0 18px 0; } .comment-meta a:link, .comment-meta a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .comment-meta a:active, .comment-meta a:hover { color: #ff4b33; } .commentlist .even { } .commentlist .bypostauthor { } .reply { font-size: 12px; padding: 0 0 24px 0; } .reply a, a.comment-edit-link { color: #888; } .reply a:hover, a.comment-edit-link:hover { color: #ff4b33; } .commentlist .children { list-style: none; margin: 0; } .commentlist .children li { border: none; margin: 0; } .nopassword, .nocomments { display: none; } #comments .pingback { border-bottom: 1px solid #e7e7e7; margin-bottom: 18px; padding-bottom: 18px; } .commentlist li.comment+li.pingback { margin-top: -6px; } #comments .pingback p { color: #888; display: block; font-size: 12px; line-height: 18px; margin: 0; } #comments .pingback .url { font-size: 13px; font-style: italic; } /* Comments form */ input[type=submit] { color: #333; } #respond { border-top: 1px solid #e7e7e7; margin: 24px 0; overflow: hidden; position: relative; } #respond p { margin: 0; } #respond .comment-notes { margin-bottom: 1em; } .form-allowed-tags { line-height: 1em; } .children #respond { margin: 0 48px 0 0; } h3#reply-title { margin: 18px 0; } #comments-list #respond { margin: 0 0 18px 0; } #comments-list ul #respond { margin: 0; } #cancel-comment-reply-link { font-size: 12px; font-weight: normal; line-height: 18px; } #respond .required { color: #ff4b33; font-weight: bold; } #respond label { color: #888; font-size: 12px; } #respond input { margin: 0 0 9px; width: 98%; } #respond textarea { width: 98%; } #respond .form-allowed-tags { color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; } #respond .form-allowed-tags code { font-size: 11px; } #respond .form-submit { margin: 12px 0; } #respond .form-submit input { font-size: 14px; width: auto; } /* =Widget Areas -------------------------------------------------------------- */ .widget-area ul { list-style: none; margin-left: 0; } .widget-area ul ul { list-style: square; margin-left: 1.3em; } .widget-area select { max-width: 100%; } .widget_search #s {/* This keeps the search inputs in line */ width: 60%; } .widget_search label { display: none; } .widget-container { margin: 0 0 18px 0; } .widget-title { color: #222; font-weight: bold; } .widget-area a:link, .widget-area a:visited { text-decoration: none; } .widget-area a:active, .widget-area a:hover { text-decoration: underline; } .widget-area .entry-meta { font-size: 11px; } #wp_tag_cloud div { line-height: 1.6em; } #wp-calendar { width: 100%; } #wp-calendar caption { color: #222; font-size: 14px; font-weight: bold; padding-bottom: 4px; text-align: left; } #wp-calendar thead { font-size: 11px; } #wp-calendar thead th { } #wp-calendar tbody { color: #aaa; } #wp-calendar tbody td { background: #f5f5f5; border: 1px solid #fff; padding: 3px 0 2px; text-align: center; } #wp-calendar tbody .pad { background: none; } #wp-calendar tfoot #next { text-align: right; } .widget_rss a.rsswidget { color: #000; } .widget_rss a.rsswidget:hover { color: #ff4b33; } .widget_rss .widget-title img { width: 11px; height: 11px; } /* Main sidebars */ #main .widget-area ul { margin-left: 0; padding: 0 20px 0 0; } #main .widget-area ul ul { border: none; margin-left: 1.3em; padding: 0; } #primary { } #secondary { } /* Footer widget areas */ #footer-widget-area { } /* =Footer -------------------------------------------------------------- */ #footer { margin-bottom: 20px; } #colophon { border-top: 4px solid #000; margin-top: -4px; overflow: hidden; padding: 18px 0; } #site-info { font-weight: bold; } #site-info a { color: #000; text-decoration: none; } #site-generator { font-style: italic; position: relative; } #site-generator a { background: url(images/wordpress.png) center left no-repeat; color: #666; display: inline-block; line-height: 16px; padding-left: 20px; text-decoration: none; } #site-generator a:hover { text-decoration: underline; } img#wpstats { display: block; margin: 0 auto 10px; } /* =Mobile Safari ( iPad, iPhone and iPod Touch ) -------------------------------------------------------------- */ pre { -webkit-text-size-adjust: 140%; } code { -webkit-text-size-adjust: 160%; } #access, .entry-meta, .entry-utility, .navigation, .widget-area { -webkit-text-size-adjust: 120%; } #site-description { -webkit-text-size-adjust: none; } /* =Print Style -------------------------------------------------------------- */ @media print { body { background: none !important; } #wrapper { clear: both !important; display: block !important; float: none !important; position: relative !important; } #header { border-bottom: 2pt solid #000; padding-bottom: 18pt; } #colophon { border-top: 2pt solid #000; } #site-title, #site-description { float: none; line-height: 1.4em; margin: 0; padding: 0; } #site-title { font-size: 13pt; } .entry-content { font-size: 14pt; line-height: 1.6em; } .entry-title { font-size: 21pt; } #access, #branding img, #respond, .comment-edit-link, .edit-link, .navigation, .page-link, .widget-area { display: none !important; } #container, #header, #footer { margin: 0; width: 100%; } #content, .one-column #content { margin: 24pt 0 0; width: 100%; } .wp-caption p { font-size: 11pt; } #site-info, #site-generator { float: none; width: auto; } #colophon { width: auto; } img#wpstats { display: none; } #site-generator a { margin: 0; padding: 0; } #entry-author-info { border: 1px solid #e7e7e7; } #main { display: inline; } .home .sticky { border: none; } } /* Theme Name: Twenty Ten */ /* RTL Basics */ body { direction:rtl; unicode-bidi:embed; } /* LAYOUT: Two-Column (Right) DESCRIPTION: Two-column fixed layout with one sidebar right of content */ #container { float: right; margin: 0 0 0 -240px; } #content { margin: 0 20px 36px 280px; } #primary, #secondary { float: left; } #secondary { clear: left; } /* =Fonts -------------------------------------------------------------- */ body, input, textarea, .page-title span, .pingback a.url, h3#comments-title, h3#reply-title, #access .menu, #access div.menu ul, #cancel-comment-reply-link, .form-allowed-tags, #site-info, #site-title, #wp-calendar, .comment-meta, .comment-body tr th, .comment-body thead th, .entry-content label, .entry-content tr th, .entry-content thead th, .entry-meta, .entry-title, .entry-utility, #respond label, .navigation, .page-title, .pingback p, .reply, .widget-title, input[type=submit] { font-family: MB Khursheed, Arial, Tahoma, sans-serif; } /* =Structure -------------------------------------------------------------- */ /* The main theme structure */ #footer-widget-area .widget-area { float: right; margin-left: 20px; margin-right: 0; } #footer-widget-area #fourth { margin-left: 0; } #site-info { float: right; } #site-generator { float: left; } /* =Global Elements -------------------------------------------------------------- */ /* Text elements */ ul, ol { margin: 0 1.5em 18px 0; } blockquote { font-style: normal; } /* Text meant only for screen readers */ .screen-reader-text { left: auto; text-indent:-9000px; overflow:hidden; } /* =Header -------------------------------------------------------------- */ #site-title { float: right; } #site-description { clear: left; float: left; font-style: normal; } #branding img { float: right; } /* =Menu -------------------------------------------------------------- */ #access { float:right; } #access .menu-header, div.menu { margin-right: 12px; margin-left: 0; } #access .menu-header li, div.menu li{ float:right; } #access ul ul { left:auto; right:0; float:right; } #access ul ul ul { left:auto; right:100%; } /* =Content -------------------------------------------------------------- */ #content table { text-align: right; margin: 0 0 24px -1px; } .page-title span { font-style:normal; } .entry-title, .entry-meta { clear: right; float: right; margin-left: 68px; margin-right: 0; } .entry-content input.file, .entry-content input.button { margin-left: 24px; margin-right:0; } .entry-content blockquote.left { float: right; margin-right: 0; margin-left: 24px; text-align: left; } .entry-content blockquote.right { float: left; margin-right: 24px; margin-left: 0; text-align: right; } #entry-author-info #author-avatar { float: right; margin: 0 0 0 -104px; } #entry-author-info #author-description { float: right; margin: 0 104px 0 0; } /* Gallery listing -------------------------------------------------------------- */ .category-gallery .gallery-thumb { float: right; margin-left:20px; margin-right:0; } /* Images -------------------------------------------------------------- */ #content .gallery .gallery-caption { margin-right: 0; } #content .gallery .gallery-item { float: right; } /* =Navigation -------------------------------------------------------------- */ .nav-previous { float: right; } .nav-next { float: left; text-align:left; } /* =Comments -------------------------------------------------------------- */ .commentlist li.comment { padding: 0 56px 0 0; } .commentlist .avatar { right: 0; left: auto; } .comment-author .says, #comments .pingback .url { font-style: normal; } /* Comments form */ .children #respond { margin: 0 0 0 48px; } /* =Widget Areas -------------------------------------------------------------- */ .widget-area ul { margin-right: 0; } .widget-area ul ul { margin-right: 1.3em; margin-left: 0; } #wp-calendar caption { text-align: right; } #wp-calendar tfoot #next { text-align: left; } /* Main sidebars */ #main .widget-area ul { margin-right: 0; padding: 0 0 0 20px; } #main .widget-area ul ul { margin-right: 1.3em; margin-left: 0; } /* =Footer -------------------------------------------------------------- */ #site-generator { font-style:normal; } #site-generator a { background-position: right center; padding-right: 20px; padding-left: 0; } .wordpress-hit-counter {direction:ltr;}
  • هڪ ڏينهن اسلاميه ڪاليج سکر جي اسٽاف روم ۾ ويٺي ويٺي سائين امير گل ڪٽوهر چيو ته اخبارن ۾ ڪالم ته ڏاڍا سٺا ٿا اچن پر ڪجھ عرصي کانپوءِ انهن جو نالو نشان نٿو ملي. پڇيومانس ته انٽرنيٽ تي به نٿا ملن . چيائين اتي به وڌ ۾ وڌ هفتي کان پراڻا نٿا ملن. بس اها ڳاله هئي هي بلاگ ٺاهڻ جي. _____ دعاگو : احمد علي مڱريو Website: ahmed.mangrio.com Email: ahmed@mangrio.com
  • صفحا

  • آرڪائوز

  • تازا ليک

  • تازا رايا

    وساريان نه وسرن (5) ڊي سي هاءِ… تي Mohammad Khan Sial
    ڪاوش هائيڊ پارڪ تي heman kumar
    سنڌي ٻولي قومي ٻولي ڇو نه؟ ليک… تي jamila abbassi
    سنڌي ٻولي قومي ٻولي ڇو نه؟ ليک… تي سنڌي ٻولي قومي ٻولي…
    تازي بجيٽ ۽ پسماندگي جي ڏانوڻن… تي Rehman Memon
    هر ڳالهه جي هڪڙي موسم آهي! ليک… تي Munwar ali
    ڏاکڻي پنجاب ۾ دهشتگردن خلاف ام… تي ALLAHDINO BABBAR
    This blog is no more upda… تي Dr Sameena Afghan
    تبديلي ئي آپشن هجڻ گهرجي! ليکڪ… تي Dr Sameena Afghan
    سنڌ مان هندو آبادي جي لڏ پلاڻ… تي Qasim Ali shah
    ايف-آءِ-آر ڪٿي داخل ڪرائجي؟ لي… تي Sunita
    سال 1954 کان وٺي… ليکڪ :… تي Abrar Ali Katpar
    چڪر ڇاهي؟ ليکڪ : ڊاڪٽر ايوب… تي Bilal jan
    چڪر ڇاهي؟ ليکڪ : ڊاڪٽر ايوب… تي Bilal jan
    سنڌ ۾ ايڏي پير پرستي ڇو… تي muntazer soomro
  • بلاگ ڏٺو ويو

    • 20,495 دفعا

ڪاوش هائيڊ پارڪ

قبائلي تڪرارن مان آخر ڪڏهن جان ڇٽندي؟

گهوٽڪي ضلعو صنعت ۽ زراعت جي حوالي سان هڪ خوشحال ضلعو آهي، جيڪو قبيلائي تڪرارن جي ڪري تباهه ٿي ويو آهي، قبيلائي تڪرارن غريبن جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو آهي، تازو ئي ٻارنهن جولاءِ تي لنڊ ۽ بوزدار برادري ۾ شروع ٿيل تڪرار ۾ چار جانيون هليون ويون، جڏهن ته ٻئي طرف وري ڪوش ۽ سولنگي تڪرار پڻ ٻيهر ڀڙڪو کاڌو آهي، جنهن سبب علائقي ۾ ڏهڪاءُ پکڙيل آهي، انهن جهيڙن جي ڪري هتان جا علائقا نوگو ايريا بڻجي ويا آهن، ٻاهر نڪرڻ موت کي سڏ ڪرڻ جي برابر بڻجي ويو آهي. حقيقت ۾ ڏٺو وڃي ته هنن جهيڙن ۾ قبيلائي  با اثر ماڻهن جو وڏو هٿ آهي، جيڪي خوني جهيڙن کي هٿي ڏيئي رهيا آهي. هتان جو عوام هاڻ اهو ئي سوچي رهيو آهي ته آخر گهوٽڪي ۾ ٻريل اها باهه ڪير اجهائيندو؟ اسان چيف جسٽس افتخار محمد چوڌري کي اپيل ٿا ڪريون ته گھوٽڪي ۾ هلندڙ قبائلي تڪرارن ۾ ملوث بااثر ماڻهن خلاف ڪارروائي ڪري جهيڙن جو انت آندو وڃي ته جيئن هتان جا غريب ماڻهو سک جو ساهه کڻن.

ظفر علي بوزدار

جروار (گھوٽڪي)

سنڌ يونيورسٽي جو لا ڊپارٽمينٽ ۽ انتظاميا تي ٿيل اجائي تنقيد

ڪجهه ڏينهن اڳ اسلم لغاري پنهنجي لکيل خط، جيڪو ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ شايع ٿيو آهي، لکيو آهي ته، کين اهي خواب ڏيکاريا ويا هئا ته هو خوش نصيب آهن، جو کين پنج سال ايل ايل بي پروگرام ۾ داخلا ملي آهي، آئون سمجهان ٿو ته اهي واقعي خوش نصيب آهن جو اٽڪل 350 شاگردن مان صرف 93 شاگردن کي ميرٽ تي داخلا ملي، ان مان ڪافي شاگرد ۽ شاگردياڻيون صوبي جي مختلف ضلعن مان آيل آهن ۽ اهو ئي ان پنج سال ايل ايل بي پروگرام جي اهميت جو ثبوت آهي. 23 فيبروري کان 13 جون تائين باقاعده ڪلاس هليا آهن، ڪلاس صبح جو 9 وڳي کان هڪ وڳي تائين هلندا آهن، نهايت خوشي جي ڳالهه آهي ته، 82 سيڪڙو شاگردن جي حاضري رڪارڊ ڪئي وئي آهي، جڏهن ته اها ڳالهه رڪارڊ تي آهي ته سنڌ جي شام وارن ”لا ڪاليجن“ ۾ حاضري 20 سيڪڙو کان وڌيڪ نه هوندي آهي. هن وقت تائين انسٽيٽيوٽ آف لا ۾ ايل ايل بي جي پهرئين سيمسٽر جا 260 پيرڊ ٿي چڪا آهن، جڏهن ته اداري جا شاگرد نصاب کان آگاهه آهن، ايل ايل بي جو 5 سالن جو نصاب نه فقط يونيورسٽي جي اڪيڊمڪ ڪائونسل، پر هاير ايجوڪيشن ڪميشن ۽ نيشنل لا يونيورسٽي کان به منظور ٿيل آهي. انسٽيٽيوٽ آف لا ۾ پڙهائي جي معيار جو اعتراف خط لکندڙ شاگرد پنهنجن ئي لفظن ۾ ڪري چڪو آهي ته سبجيڪٽ ”ليگل سسٽم“ ٽي استاد پڙهائين ٿا، ٽن استادن پاران هڪ ئي سبجيڪٽ پڙهائڻ جو مقصد شاگردن جي قابليت وڌائڻ آهي، ان سبجيڪٽ جي نصاب طور هڪ استاد پاران 3 ، ٻئي استاد پاران 6 ۽ ٽئين استاد پاران 20 ڪتاب تجويز ڪرڻ واري ڳالهه غلط فهمي تي مبني آهي. هن انسٽيٽيوٽ ۾ هن وقت تمام سينيئر ۽ تجربيڪار قانوني ماهر پڙهائي رهيا آهن، جن کي وزيٽنگ پروفيسر جو درجو حاصل آهي، انهن سڀني کي يونيورسٽي طرفان معاوضو ڏنو ويندو آهي. اسان وٽ جمهوري طريقي سان شاگردن طرفان چونڊيل ٻه نمائندا (Class Representative) موجود آهن، جن جي طرفان ڪيل ڪنهن به شڪايت کي بروقت حل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ويندي آهي، جيستائين لائبريري جي ڳالهه آهي ته انسٽيٽيوٽ اندر هڪ شاندار ايئرڪنڊيشنڊ لائبريري موجود آهي، جنهن ۾ ايل ايل بي ۽ ايل ايل ايم سميت قانون سان لاڳاپيل ڪيترائي ڪتاب موجود آهن، جيڪي پي ايڇ ڊي ۽ ريسرچ لاءِ پڻ مطالعو ڪري سگهجن ٿا، لائبريري ڪلاس هلڻ وقت بند ۽ ڪلاس ختم ٿيڻ کانپوءِ کليل رهندي آهي ۽ شاگرد جيستائين چاهيندا آهن، بنا رنڊڪ مطالعو ڪندا رهندا آهن، انسٽيٽيوٽ آف لا جي لائبريري کانسواءِ هر شاگرد کي سنڌ يونيورسٽي جي سينٽرل لائبريري جي ميمبر شپ پڻ مليل آهي، جتي ٻين شاگردن وانگر لا انسٽيٽيوٽ جا شاگرد به فيضياب ٿي سگهن ٿا، ان کان علاوه سبجيڪٽن جا انٽرنيٽ تي مڪمل نصاب ۽ استادن پاران ڏنل ليڪچر موجود آهن، جيڪو هن اداري جو پهريون ۽ ساراهه جوڳو قدم آهي، جنهن جو مثال ٻئي ڪنهن اداري ۾ نٿو ملي، جيستائين ميٺارام هاسٽل جي بلڊنگ ۾ ڪلاس هلائڻ جو تعلق آهي ته ميٺارام بلڊنگ جي مرمت جو ڪم ڪافي حد تائين مڪمل ٿي چڪو آهي ۽ جلد اتي ڪلاسن جو آغاز ڪيو ويندو. ڊائريڪٽر انسٽيٽيوٽ آف لا محمد يوسف لغاري نه صرف هن انسٽيٽيوٽ جو پهريون ڊائريڪٽر آهي، بلڪه هن انسٽيٽيوٽ ٺاهڻ ۾ سندس بنيادي ڪردار پڻ آهي، ڊائريڪٽر جو ڪم تدريسي عمل سان گڏ انتظامي وڌيڪ هوندو آهي، ڊائريڪٽر يوسف لغاري اداري ۾ وقت بوقت ايندو ۽ استادن سان گڏجاڻي ڪري، انهن کان معلومات وٺندو رهندو آهي. جيتوڻيڪ مڊ ٽرم امتحان وٺڻ ضروري ناهي هوندو، تنهن هوندي به ٻن سبجيڪٽن جو ورتل مڊ ٽرم امتحان حتمي امتحان جو حصو نه بڻائڻ لاءِ شاگردن منٿون ڪيون، ڇاڪاڻ ته ان امتحان ۾ اڪثر شاگردن جا نتيجا بهتر نه هئا ۽ اهي وڌيڪ تياري لاءِ وقت چاهين پيا، جنهن بعد ان امتحان کي حتمي امتحان جو حصو نه بڻائيندي ٽيسٽ قرار ڏنو ويو، اهو پڻ واضح ڪرڻ ضروري آهي ته ادارو ڪلارڪ حوالي ناهي، پر يونيورسٽي انتظاميا طرفان آفيس سپريڊنٽ مقرر ڪيل آهي، جنهن جو ڪم صرف انتظامي آهي.

مير ضامن حسين ٽالپر ايڊووڪيٽ/حيدرآباد

ڪميونيڪيشن جي وصف ۽ لوڪ ڏاهپ

ڪاوش جي ايڊيٽوريل پيج تي ڪجهه ڏينهن اڳ مضمون نويس نواز ڪنڀر جو ”تاڙي پکيءَ“ بابت هڪ ڄاڻ ڀريو مضمون ڇپيو آهي، ان ڏس ۾ ڪميونيڪيشن جي هڪ شاگرد جي حيثيت ۾ مناسب ٿو سمجهان ته پنهنجي راءِ جو اظهار ڪريان. مضمون ۾ ليکڪ اهو اهم سوال پڻ اٿاريو آهي ته سنڌي ٻوليءَ ۾ ڪميونيڪيشن لفظ جو مفهوم چٽو ڪندڙ ڪو موزون لفظ هينئر تائين سامهون نه آيو آهي، ان لاءِ ٻوليءَ جي ماهرن کي گذارش ڪبي ته هو سنجيدگيءَ سان هن لفظ بابت غور فڪر ڪري سنڌيءَ ۾ ڪو موزون لفظ جوڙين، نه ته اهو لفظ ساڳئي روپ ۾ ٽيڪنالاجي ۽ سائنس جي ٻين اصطلاحن وانگر سنڌي ٻوليءَ جو حصو بڻجي ويندو، اهو سوچڻ ان ڪري به ضروري آهي جو پڪ سان هن لفظ جو استعمال اسان جي زندگيءَ ۾آئنده دور ۾ گهڻو وڌي ويندو، ان ڏس ۾ رهنمائي لاءِ  اصل ۾ لاطيني ٻوليءَ جي لفظ communicare جي معنيٰ طور لفظن جو جيڪو ڳٽڪو موجود آهي، ان ۾ حصيداري/ڀاڱي ڀائيواري، اشتراڪ (Sharing) وغيره موجود آهن، جن لاءِ انگريزيءَ ۾ ڪامن، ڪميون (commune) ۽ ڪميونزم جهڙا لفظ استعمال ۾ اچن ٿا، ان ڏس ۾ ڪميونيڪيشن بابت هڪ بنيادي ڪانسيپٽ/وصف ڪجهه هن ريت آهي ته، ڪميونيڪيشن در اصل هڪ هنڌ/شخص کان ٻئي هنڌ/شخص تائين منتقلي، (شخص لاءِ خيالن/ تصورات يعني آئيڊياز جي) جو عمل آهي“. ڪميونيڪيشن جي شعبي ۾ ماهرن ڪائنات ۾ موجود ڪيترن ئي عملن کي ڪميونيڪيشن جي مختلف قسمن ۾ ورهايو آهي، جيئن هٿن سان پيغام پهچائڻ کي مينيوئل ڪميونيڪيشن، جانورن ۾ پيغام رساني جي عمل کي اينيمل ڪميونيڪيشن ۽ ٻئي جاندار مادي ۾ پيغام رساني کي communication in organismچيو وڃي ٿو، اهڙي طرح نواز ڪنڀر پنهنجي مضمون ۾ تاڙي پکيءَ جي برسات بابت اڳواٽ اطلاع ڏيڻ جي عمل لاءِ روايتي ڪميونيڪشن ۽ قدرتي ڪميونيڪيشن جا اصطلاح استعمال ڪندي دراصل لوڪ ڏاهپ جي سائنسي انداز ۾ تشريح ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ڪميونيڪيشن جي ماهرن لاءِ سوچ جي هڪ نئين واٽ کولي آهي، جنهن لاءِ هو بجا طور جس لهڻي.

سريش ماکيجاڻي

سنڌ يونيورسٽي

سرڪاري ادارن جي ٻيڙي ڪير پيو ٻوڙي؟

هاڻوڪي سرڪار ”پنهنجا نوازڻ“ جا اهڙا اچرج ۾ وجهندڙ ڪارناما سر انجام ڏنا آهن، جيڪي اڳ ايترو ٻڌڻ ۾ نه ايندا هئا، آخرڪار اهي ڪهڙا مقصد ۽ سبب آهن، جو رٽائرڊ آفيسرن کي ٻيهر وڏيون پوسٽون نوازيون ٿيون وڃن ۽ آفيسرن کي مختلف کاتن ۾ بدلي ڪيو ٿو وڃي؟ اهڙي قسم جي اقربا پروري جو خبر ناهي ته سرڪار پاران نوٽيس ڇو نٿو ورتو وڃي؟ اهڙين ادارن کي تباهه ڪندڙ سرگرمين جا مستقبل ۾ پيپلز پارٽي تي خراب اثر پئجي سگهن ٿا، اهڙي افسوسناڪ صورتحال ۾ جمهوري حڪومت کي صلاح ڏجي ٿي ته اهڙيون مقرريون، بدليون ۽ رٽائرڊ آفيسر کي ڪانٽريڪٽ تي ملازمتون ڏيڻ جا سلسلا بند ۽ واپس وٺڻ جا حڪم جاري ڪيا وڃن ته جيئن ادارن کي وڌيڪ تباهه ٿيڻ کان بچائي سگهجي، ان لاءِ رٽائرڊ ڪامورن مان جان ڇڏائي، ٻين کي به سينيارٽي تحت ترقين جا موقعا فراهم ڪيا وڃن، اهڙي طرح جيڪي آفيسر مختلف کاتن ۾ مقرر ڪيا ويا آهن، تن کي جلد کان جلد پنهنجن پنهنجن کاتن ۾ رپورٽ ڪرڻ جا آرڊر جاري ڪيا وڃن ته جيئن ادارا تباهه ٿيڻ کان بچي پون.

منظور ڪالرو/قاسم آباد

يوٿ پروگرام جي نوجوانن ۾ وڌندڙ مايوسي!

اسان هن وقت شهيد بينظير ڀٽو يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام تحت سول ڊپلومه ۾ ٽريننگ ڪري رهيا آهيون، ڪيترائي نوجوان سڄي سنڌ ۾ ورڪس اينڊ سروس ڊپارٽمينٽ ۾ سب انجنيئر طور 25 آگسٽ 2008ع کان ٽريننگ ڪري رهيا آهن، پر ان بابت ٻڌڻ ۾ آيو آهي ته هن پروگرام ۾ تربيت حاصل ڪندڙ نوجوانن کي صرف هڪ سال جي ٽريننگ ڏئي گهر ڀيڙو ڪيو ويندو، پوءِ نوجوانن کي ٽريننگ ڏيڻ جو ڪهڙو فائدو ٿيو ۽ ٽريننگ ڪندڙ هزارين بيروزگار آخر ڪيڏانهن ويندا؟ اسان سنڌ جي وڏي وزير قائم علي شاهه کي اپيل ٿا ڪريون ته شهيد بينظير ڀٽو يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام تحت تربيت حاصل ڪندڙ نوجوانن کي ورڪس اينڊ سروسز کاتي ۾ روزگار سان لڳايو وڃي يا کين ملڪ کان ٻاهر موڪليو وڃي ته جيئن نوجوان مايوسي جو شڪار نه ٿين.

خالد حسين چنا/ڪنڊيارو

هر ڀيري ايئن ڇو ٿو ٿئي؟

ملڪ جي اڳوڻي صدر پرويز مشرف جي دور حڪومت ۾ ضلعي حڪومتون ٺاهي، هر ان ڀوتار يا شهر جي چڱي مڙس کي تخت تي ويهاريو ويو، جيڪو جتي جو ڏاڍو مڙس آهي، پر ان مان عوام کي ڪو به رليف نه مليو، ٻيڻي سزا ملي ڇو ته ناظم صاحب پنهنجن آفيسن ۾ گهٽ ڪراچي ۾ گهڻو ويهڻ پسند ڪندا آهن، انهيءَ نظام کي وڏو عرصو گذرڻ باوجود ٻهراڙين جي زندگي ۾ ڪابه بهتري نه اچي سگھي، نه ئي ڪو شهر ترقي ڪري سگهيو ، بس ڪجهه ڪم، مثال طور روڊ جا پٿر لٿا هڪڙي سال، پر مڪمل وري ٽئين سال ۾ ٿيو، باقي بجيٽ رستي ۾ ئي گم! اگر ائين ئي ڪرڻو آهي ته پوءِ ڏيکاءُ ڇا جو؟ سرعام بجيٽ وڏيرن ۽ ڀوتارن کي ڏيو! ڪڏهن ڪنهن بجيٽ مان عوام کي ڪو رليف مليو آهي؟ هيل به صرف سرڪاري ملازمن جون پگهارون وڌيون، پر مسڪين ماڻهو ته ويتر عذاب ۾ اچي ويا آهن، آخر هر ڀيري ائين ڇو ٿو ٿئي؟

رياض احمد/گولاڙچي

کنڊرات جو ڏيک ڏيندڙ ٺٽو شگر ملز!

ٺٽو شگر ملز جنهن جو بنياد شهيد ذوالفقار علي ڀٽي وڌو، پر افسوس جو اها فيڪٽري اڄ کنڊرات جو ڏيک ڏئي رهي آهي. ٺٽو شگر ملز شهيد ذوالفقار علي ڀٽي جو ٺٽي ضلعي جي عوام لاءِ هڪ اهڙو تحفو هو، جنهن کي ٺٽي جو عوام ڪڏهن به وساري نه سگهندو، ڪنهن زماني ۾ ٺٽو شگر ملز کي نجي شعبي حوالي ڪيو ويو، پر محترمه بينظير ڀٽو شهيد جي دور حڪومت ۾ واپس ٺٽي شگر ملز کي سرڪاري تحويل ۾ ورتو ويو، پر افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته شهيد ڀٽو جي اها نشاني هن وقت تباهه ٿي چڪي آهي ۽ مل مان تمام مشينري چوري ٿي چڪي آهي. وزير اعليٰ سنڌ سيد قائم علي شاهه واعدو ڪيو هو ته ٺٽو شگر ملز کي ٻيهر هلايو ويندو، پر اهو واعدو اڃا تائين وفا ٿي ناهي سگھيو، هينئر ته پيپلز پارٽي جي حڪومت آهي، پوءِ ٺٽو شگر ملز کنڊرن جو ڏيک ڇو ٿي ڏئي؟ منهنجي صدر آصف علي زرداري کي گذارش آهي ته شهيد ڀٽو جي هن نشاني کي ٻيهر هلايو وڃي.

محمد ابراهيم سنگهار/ٺٽو

نادرا وارن کي ڪير سمجھائي؟

نادرا آفيسون سڄي ملڪ ۾ ان مقصد لاءِ جڙيل آهن ته جيئن ملڪ جي رهواسين کي شناختي ڪارڊ ٺاهي ڏنا وڃن، ليڪن هتي بلڪل ان جي ابتڙ پيو ٿئي، تعلقي ڪنري، ضلعي عمرڪوٽ ۾ به هڪ نادرا آفيس قائم ٿيل آهي، هن آفيس جي آفيسرن جو ڪم اهو آهي ته پنهنجن من پسند ۽ سفارشي ماڻهن کي  ترت ئي فارم ڀريو ڏين، شناختي ڪارڊ ٺاهيو ڏين، پر جيڪي غريب آهن، انهن کي مختلف بهانن سان ڏاڍو تنگ ڪيو وڃي ٿو. اسان واسطيدار اعليٰ اختيارين کان پرزور مطالبو ٿا ڪريون ته هن مسئلي جو نوٽيس وٺي، تعلقي ڪنري جي نادرا عملي کي شناختي ڪارڊ وقت سر ٺاهڻ جو پابند بڻايو وڃي.

جواهر لال ڀيل/نبي سر روڊ

با اثر ماڻهو!

اڪثر ڪري اخبارن ۾ لکيل هوندو آهي ته، ”با اثر ماڻهوءَ پاران ڳوٺاڻن کي لڏائڻ جون ڌمڪيون يا بااثر ماڻهو جون صحافين کي ڌمڪيون يا بااثر وڏيري ڳوٺ ٻوڙائي ڇڏيو!“ اهي با اثر ماڻهو هر دور ۾ هوندا آهن ۽ هر پارٽي ۾ هوندا آهن، پر انهن جو ڪم هڪجهڙو هوندو آهي. جيتوڻيڪ با اثر ماڻهن جي هر ڪنهن کي خبر هوندي آهي، پر پوءِ به ان بااثر ڀوتار جو ڪنهن مصلحت سبب نالو نه ورتو ويندو آهي. اهڙا با اثر ماڻهو جيڪڏهن پاڻي چوري ڪندي پڪڙجي به پون ته به ڪيس وري به سندس ڪڙمي يا ڪمدار تي داخل ٿيندو ۽ اهو با اثر ماڻهو پنهنجو اثر ڏيکاري بچي ويندو آهي. با اثر ماڻهو ظاهر ۾ ڀلي ڪنهن به پارٽي سان تعلق رکندو هجي، پر ان جو اثر هر دور ۾ ڪم ڏيکاريندو آهي، پنهنجي پارٽي جي حڪومت نه به هجي، پر هو ٻي پارٽي جي با اثر ماڻهن سان رابطا رکندو آهي، رشتيداريون ۽ دوستيون رکندو آهي، ان ڪري هو هميشه با اثر رهندو آهي، اهي با اثر ماڻهو قبائلي تڪرارن جي آڙ ۾ روز نوجوان پيا مارائن، پر اڄ تائين ڪوبه با اثر ايڏي خونريزي باوجود گرفتار نه ٿيو آهي، اڄ به اهي با اثر آزاد پيا گهمن، انهن با اثر ماڻهن کي وڌيڪ سگهه اسان جي سفارش ۽ رشوت ۾ ڦاٿل ڪامورا شاهي ڏئي ٿي. جيستائين با اثر ماڻهن جو اثر ختم نه ٿيندو، تيستائين شايد انصاف جي حاصلات لاءِ جاکوڙيندڙ ماڻهن جي ڪاميابي ممڪن نه بڻبي.

ممتاز بوزدار/کپرو

ڪاري ڪامڻ کان بچاءَ لاءِ عملي قدم کڻڻ جي ضرورت

سنڌ حڪومت پاران ڪاري ڪامڻ جي بيماري جي خاتمي لاءِ کنيل قدم ساراهه جوڳا آهن، پر انهيءَ بيماريءَ کي مڪمل طور ختم ڪرڻ انتهائي مشڪل آهي، پر ڪجهه توجهه طلب ڳالهين تي ڌيان ڏيڻ سان انهيءَ بيماري کي وڌيڪ ڦهلجڻ کان روڪي سگهجي ٿو، ڪجهه غور طلب تجويزون هن ريت آهن، (1) عام ماڻهن کي باقائده معلومات فراهم ڪئي وڃي ۽ پرائمري سطح تي باقائده معلوماتي سبق ڪورس ۾ شامل ڪرايا وڃن. (2) صحت ۽ صفائي جي حوالي سان يونين، ٽائون ۽ ضلعي سطح تي عملي مهم هلائي وڃي. (3) پيئڻ جي صاف پاڻيءَ کي يقيني بڻايو وڃي ۽ صنعتي ڪيميائي مادو دريائن ۾ نه ڇڏيو وڃي. (4) عطائي ڊاڪٽرن تي پابندي مڙهي، تعليم يافته ۽ ڊگري يافته ڊاڪٽرن کي ٻهراڙين ۾ مقرر ڪيو وڃي. (5) تعلقي ۽ ضلعي اسپتالن ۾ مريضن کي رت جي منتقلي کان پهرين مڪمل Blood screening ڪئي وڃي ۽ بلڊ بيگس کي محفوظ ڪرڻ لاءِ ريفريجريٽر مهيا ڪيا وڃن، جيڪڏهن مٿين تجويزن تي عمل ڪيو وڃي ته ايندڙ نسلن کي هن موذي مرض کان بچائي سگهجي ٿو.

ڊاڪٽر پيار علي خواجه/سجاول

موجوده سرڪار ۽ عوام جي داد رسي جو سوال

اهڙو ڪو هفتو خالي ناهي، جنهن ۾ اهڙيون خبرون ٻڌڻ ۽ پڙهڻ لاءِ نه مليون هجن ته فلاڻي ضلعي ۾ پ پ اندر ڌڙا بندي ٿي وئي آهي، هوڏانهن سنڌ جو عوام به دانهون پيو ڪري ته ڪجهه هڙ حاصل نه ٿيو! ايندڙ اليڪشن ۾ الله سائين ڪري ته سرسي ٿئي، پر اها ڳالهه يقين سان چئي سگهجي ٿي ته اهڙي ڪاميابي ڪانه ٿيندي، جهڙي گذريل مارچ تي ٿي، هينئر جيڪو لوچيندو سو لهندو، باقي سکڻن نعرن تي ڪم نه هلندو! حڪومت کي جيڪي ڪجهه به عوام کي ڏيڻو آهي، سو ضلعي جي صدر جي معرفت ڏيڻ گهرجي ۽ هنن کي پابند ڪيو وڃي ته هر مهيني پارٽي جي سيڪريٽريٽ ۾ رپورٽون موڪلين ۽ کين هر نئين مهيني گهرائي روبرو به هدايتون ڏنيون وڃن، ته جيئن خلق خدا جي داد رسي ٿي سگھي.

ايڊووڪيٽ محمد عباس سومرو

سانگهڙ

عبرت پوسٽ

اپيل

بخدمت جناب چيف جسٽس صاحب عرض آهي ته قمبر شهدادڪوٽ ضلعي جي هڪ شاگرد کي چانڊڪا ميڊيڪل ۾ ميرٽ تي داخلا نه ملڻ تي ان لاڙڪاڻي هاءِ ڪورٽ ۾ چانڊڪا جي شاگردن جي خلاف هڪ ڪوڙو ڪيس نمبر D-142 داخل ڪرايو آهي انهن شاگردن جي خلاف جيڪي پنهنجي محنت سان ميرٽ تي داخل ٿيا آهن. هن ڪوڙي ڪيس جي ڪري چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج لاڙڪاڻي جا شاگرد سخت پريشان ۽ ذهني دٻاءُ ۾ آهن. مهرباني ڪري هن ڪوڙي ڪيس کي ختم ڪرائي ان شاگرد تي ڏنڊ هڻي اسان جو خرچ ڀرائي ڏنو وڃي ۽ اسان کي پريشاني کان بچايو وڃي.

شاگرد چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج/لاڙڪاڻو

هيپاٽائيٽس بي ۽ سي جو وڌندڙ مرض، ٻيون بيماريون ۽ يوناني علاج

ملڪ ۾ خاص ڪري صوبي سنڌ ۾ خطرناڪ وبائي صورت اختيار ڪندڙ بيماري مان ڪاري ڪامڻ جنهن کي هيپاٽائٽس بي ۽ سي تشخيص بعد ڪوٺيو پيو وڃي، ان مرض جي علاج لاءِ حڪومت پاران تمام مهانگيون ويڪسين اليوپيٿي دوائن ذريعي مريضن جو علاج ٿئي ٿو انهن انگريزي دوائن جي رقم غريب مسڪين ماڻهن جي پهچ کان تمام ڳري آهي. انهن علاجن ۾ هيپاٽائيٽس بي ۽ سي (ڪاري ڪامڻ) جو علاج موجود آهي. ان ڏس ۾ موتي چوڪ عمرڪوٽ جو ماهر حڪيم مولوي حافظ علي محمد عرف بدرالعالم سميجو صاحب ٻڌايو ته يوناني علاج جو ڪوبه اهڙو مرض نه آهي جنهن جي دوا موجود نه هجي. هن چيو ته ڪاري ڪامڻ جو اصل ئي علاج يوناني دوائن ۾ آهي. اليو پيٿي دوائن ۾ ايترا هاڪاري نتيجا نٿا ملن جيترو يوناني علاج ۾ مريض کي ڇوٽڪارو ملي ٿو. هونءَ به ميڊيڪل سائنس جي ايجاد کان اڳ ۾ وڏيون وڏيون وبائي بيماريون مختلف موقعن تي انسان ذات لاءِ خطرناڪ صورت ۾ اينديون هيون جن جو علاج طب يونان ۾ ئي ٿيندو هيو ۽ لاعلاج مريض يوناني دوائن ذريعي صحتياب ٿي پنهنجي زندگي کي خوشگوار گذاريندا آهن. هيپاٽائيٽس بي ۽ سي کانسواءِ فالج، دم، پٿري، نامردي، دماغ، خارش، سور، وزن گهٽ وڌ، بيروني، ڪينسر، نارمل سائي، تلي، غدود، بواسير خوني اهو به علاج ڪيو وڃي ٿو ۽ مريض صحتياب ٿين ٿا. قدرت طرفان ٿر وارن علائقن ۾ اهڙيون ٻوٽيون پيدا ڪيون آهن جن مان اهي علاج ٿين ٿا. آئون هن خط ذريعي مختلف بيمارين جي علاج لاءِ مريضن کي اهو مشورو ڏيڻ مناسب ٿو سمجهان ته هو طب يونان جي علاج کي اپنائن ۽ مختلف بيمارين جو علاج منهنجي يوناني دوا خاني عمرڪوٽ ۾ اچي ڪرائين ۽ صحتياب ٿين.

آزاد نارائڻ مالهي

عمرڪوٽ

آئون توهان کي، محترم مظهرالحق صديقي جي نئين مدي لاءِ بطور وائيس چانسلر مقرري لاءِ پنهنجا اختيار انصاف ۽ گهربل طريقه ڪار سان استعمال ڪرڻ تي مبارڪباد پيش ڪريان ٿو.

حقيقت اها آهي ته يونيورسٽيءَ جي وائيس چانسلر ۽ ڪنهن ڪاليج جي پرنسپال جي مقرري ۾ صدر يا وزيراعظم جي چونڊ يا پاڪستان جي چيف جسٽس جي مقرري جي ڀيٽ ۾ اهم معاملو آهي. انهيءَ عهدي وارو ماڻهو نسلن جي آبياري ڪري ٿو، تعليم ڏيئي ٿو ۽ والدين کان وڌيڪ شاگردن جي شخصيت کي اڀاري قوم کي بهترين ذهن ڏيئي ٿو.

آئون پنهنجي باري ۾ ٻڌايان ته مون زندگي جا 60 سال وڪالت ڪئي آهي، 40 سالن کان وڌيڪ قانون پڙهائڻ جو استاد رهيو آهيان ۽ گڏوگڏ هڪ وڏي تعداد ۾ قانون، عدل ۽ انصاف جي تعلق سان قانون سان لاڳاپيل لٽريچر جي حوالي سان خدمت ڪئي آهي. مون کي هن 82 سالن جي عمر ۾ به چڱي طرح ياد آهن محترم چترجي بطور پرنسپال، محترم بنرجي انگريزي جو پروفيسر، محترم مڪرجي حسابن جو پروفيسر، محترم سنها قانون جو پروفيسر، محرم مڪرجي حسابن جو پروفيسر، محترم سنها قانون جو پروفيسر جيڪي منهنجا آئيڊيل هئا جن جي عظيم خوبين نوجوانن جي دلين ۽ دماغن تي سندن زندگين جي بهتر مستقبل لاءِ هڪ وڏو پر اثر ڪردار ادا ڪيو آهي. آئون محترم مظهرالحق صديقي کي اٽڪل گذريل پنجاهه سالن کان سڃاڻان ٿو. ان وقت کان جڏهن هن پاڪستان ٽيڪسيشن سروس ۾ پهريون قدم رکيو هو جتي هن ايمانداري ۽ ميرٽ کي اوليت ڏيندي پنهنجي اپائن ۽ فيصلن سبب اعليٰ ڪردار سان اوچو مقام حاصل ڪيو.

پر پوءِ هن سنڌ حڪومت ۾ وڃڻ کي ترجيح ڏني ۽ سندس ڪيل فيصلن ۽ بلند ڪردار جي ڪري اسان هميشه سندس کوٽ محسوس ڪئي. ايمانداري ۽ ميرٽ کي اوليت ڏيڻ وارين خوبين جي ڪري هو سنڌ حڪومت ۾ مختلف اهم پوزيشن تي برقرار رهيو ۽ ڪم ڪندو رهيو ۽ پوءِ هن صحيح معنيٰ ۾ ڪم لاءِ سنڌ يونيورسٽي جي وائيس چانسلر جو مقام حاصل ڪيو جيڪو صحيح معنيٰ ۾ ئي هن جي خدمت جو شعبو هو. منهنجي ڄاڻ موجب ۽ منهنجو اهو پختو يقين آهي ته هن سنڌ يونيورسٽي جي ترقيءَ لاءِ وڏي محنت ڪئي آهي ۽ اڳوڻن وائيس چانسلرن جي ڀيٽ ۾ انهن کان وڌيڪ نه ته انهن جيترو پر تمام بهتر ۽ ٻين يونيورسٽي جي وائيس چانسلرن کان يقينن وڌيڪ ته ڪم ڪيو ئي ڪيو آهي.

جناب گورنر صاحب توهان پنهنجي ذمي وارو فرضو احسن نموني نڀايو آهي ۽ سنڌ جي نوجوانن جي شخصيتن جي تعمير ۽ سندن بهتر مستقبل لاءِ هڪ بهترين رهنما ۽ قرباني جي جذبي سان سرشار ۽ قربان ٿيندڙ هڪ شخصيت مهيا ڪئي آهي.

آئون سدائين سندن وڏي ڄمار، چڱڀلائي، سندس ڪاميابي لاءِ نيڪ خواهشون ٿو رکان ۽ منهنجو اهو ايمان آهي ته محترم مظهرالحق صديقي پنهنجي ايمانداري ۽ ميرٽ وارن اصولن تحت هن مادر علمي، هن صوبي ۽ اسان جي نوجوانن جيڪي اسان جو حقيقي مستقبل آهي جي تعمير لاءِ هميشه وانگر هاڻ به هڪ نئين ڀرپور جذبي سان خدمت ڪندو رهندو.

وڪيل مسعود احمد عباسي پروفيسر ۽ ڊائريڪٽر

(ايل ايل ايم پروگرام)

سنڌ گورنمينٽ لا ڪاليج ڪراچي

ڪاوش هائيڊ پارڪ

ٻهراڙين جا مسڪين ماڻهو ۽ ڪراچي جا اسٽيٽ ايجنٽ!

اڄڪلهه مهانگائي، بدامني ۽ بيرزوگاري غريب عوام جي چيلهه چٻي ڪري ڇڏي آهي ۽ اهڙي صورتحال ۾ سنڌ جي ٻهراڙين جا غريب ماڻهو پنهنجي روزگار لاءِ اهو سوچي ڪراچي جو رخ ڪن ٿا، ته شايد اتي وڃي هو پنهنجي ٻچن جي بک اجهائي سگھندا، پر اتي وڃڻ کانپوءِ انهن کي جيڪي پريشانيون پيش اچن ٿيون، انهن سان ته هو ويتر عذاب ۾ اچي وڃن ٿا. ڪراچي جي علائقي گلشن حديد ۾ ٻهراڙين جا اڪثر غريب ماڻهو هڪ ٻن ڪمرن جو ڪرائي تي گهر وٺي اها اميد رکندا آهن ته هتي اچي هو سک سان زندگي گذاريندا، پر هتان جا اسٽيٽ ايجنٽ ۽ مالڪ مڪان پاڻ ۾ ملي ڪري ٻهراڙين جي غريب ۽ اٻوجهه ماڻهن کان ڪميشن وٺي، هڪ ٻئي مهيني گهرن مان ڪڍي ڇڏين ٿا ۽ وري اهي ٻيو گهر وٺرائي ڏيڻ جي غرض سان ڊبل ڪميشنون ٺاهي ۽ ايڊوانس مان ڪٽوتي ڪري مسڪين ماڻهن کي دربدر ڪري ڇڏين ٿا، اهڙن بليڪ ميلرن غريب ڪرائيدارن جو جيئڻ محال ڪري ڇڏيو آهي، ان حوالي سان وزير داخله سنڌ ۽ آءِ جي سنڌ کي اپيل آهي ته اهڙن ماڻهن جي خلاف سخت قانوني ڪارروائي عمل ۾ آندي وڃي، جيڪي غريبن سان ظلم ڪري رهيا آهن.

سيد مجتبيٰ حيدر ڪاظمي/ڪراچي

تبديلي آڻڻ لاءِ اسان جو ڪردار ڇا هجڻ گھرجي؟

4 جولاءِ تي علي قاضي جو هائيڊ پارڪ ۾ لکيل خط ”ووڪل ڪلاس ۽ هرڻ“ نظر مان گذريو. علي قاضي کي شايد رڊيارڊ ڪپلنگ جو جڳ مشهور نظم ”IF“ چڱي طرح ياد هجي، جنهن ۾ هو چوي ٿو ته،

“If you can wait and not be tired by waiting, or being lied about, don’t deal in lies, or being hated, don’t give way to hating”

جيڪڏهن تون انتظار ڪري سگهين، ۽ انتظار ڪندي ڪندي ٿڪجي نه پوين، جيڪڏهن ماڻهن جون تنهنجي باري ۾ ڪيل ڪوڙيون ڳالهيون ٻڌي ٻڌي تون پاڻ به ڪوڙ هڻڻ ۾ نه پئجي وڃين، جيڪڏهن نفرت نه ڪرڻ لڳين….“ سو تنقيد ڪندڙن ۽ غلط سمجهڻ وارن کي ڪير به روڪي نٿو سگهي، توهان پنهنجي قلم سان قوم جي رهبري ڪندا هلو. ووڪل ڪلاس بابت ڪجهه مان به بيان ڪرڻ چاهيندس. جڏهن کان علي قاضي اهو اصطلاح متعارف ڪرايو، اسان جي ڳوٺ جي نوجوانن کي علي قاضي جي آرٽيڪل جو انتظار رهندو هو ۽ ان کانپوءِ اسان ان تي بحث ڪري ڪجهه ڪرڻ تي مجبور ٿياسين ۽ نيٺ سڀني جي ساٿ سان اسان ننڍي پيماني تي ئي سهي، پر پنهنجي جدوجهد شروع ڪئي. اسان جي علائقي ۾ منشيات ۽ بٺن جو آزار آهي، جنهن خلاف آواز اٿاريوسين، مگر انتظاميه اسان جي هڪ به ٻڌڻ لاءِ تيار نه هئي. نيٺ علي قاضي صاحب سان رابطو ڪيوسين ۽ مان وڏي فخر سان اها ڳالهه ڪندس ته علي قاضي صرف لکڻين تائين محدود نه آهي، پر وس آهر اسان جي جائز مدد پڻ ڪيائين، جنهن ڪري ڪجهه حد تائين اسان جو مسئلو پڻ حل ٿي ويو. اسان سڀني کي گھرجي ته علي قاضي جي همت وڌايون ته جيئن هو پنهنجي قلم سان اسان نوجوانن جي رهنمائي ڪندو رهي.

نور احمد خان زنئور/ڳوٺ حاجي بچل زنئور

قربان ڏاهاڻيءَ جي وارثن سان انصاف ڪير ڪندو؟

هن وقت ڪراچيءَ ۾ ٽارگيٽ ڪلنگ ڪري مختلف تنظيمن جي ڪارڪنن کي قتل ڪيو پيو وڃي. اهڙو ئي هڪ واقعو ڪراچي ۾ ڪنڌڪوٽ جي رهواسي مزدور قربان علي ڏاهاڻي سان 09-7-7 تي پيش آيو. ڪجهه هٿياربند فيڪٽري ۾ ڪم ڪندڙ 22 سالن جي نوجوان قربان ڏاهاڻيءَ کي لساني بنياد تي  گوليون هڻي کيس بيدريءَ سان قتل ڪري ڇڏيو. قربان جي قتل جي خبر جڏهن انهيءَ جي پوڙهي پيءُ ماءُ ۽ سندس ونواهه ۾ ويٺل ڪنواري کي پئي ته اهي ٽيئي بيهوش ٿي ويا، ڇو ته ايندڙ هفتي قربان جي شادي رٿيل هئي. خوشيون ماتم ۾ تبديل ٿي ويون. وارثن ڪنڌڪوٽ باءِ پاس وٽ لاش رکي ڌرڻو هنيو ۽ قاتلن جي گرفتاري جو مطالبو ڪيو، اڄ تائين ساڻس انصاف ناهي ٿيو. اسان صدر پاڪستان، وزير اعظم ۽ وزير اعليٰ سنڌ کي پرزور اپيل ڪريون ٿا ته شهيد قربان ڏاهاڻي جا قاتل گرفتار ڪري انصاف ڪيو وڃي.

ڊاڪٽر خليق الزمان ڏاهاڻي/ڪنڌڪوٽ

جنگشاهي: جتي پيئڻ جو پاڻي به وڪرو ٿئي ٿو!

اسان جو شهر جنگشاهي، جيڪو تعلقي ۽ ضلعي ٺٽي ۾ واقع آهي، جتي هن جديد دور ۾ عوام پيئڻ جي پاڻي لاءِ پريشان آهي، هتان جا رهواسي ميلن جا پنڌ ڪري وڏي مشڪل سان پيئڻ جو پاڻي حاصل ڪن ٿا. جيتوڻيڪ 7 سال اڳ هتي واٽر سپلاءِ ذريعي هاليجي ڍنڍ جو پاڻي ڳوٺن ۾ فراهم ڪيو ويندو هو، پر اهو واٽر سپلاءِ جو نظام گذريل 7 سالن کان ناڪاره بڻيل آهي، انهيءَ واٽر سپلاءِ نظام کي ناڪاره بڻائڻ وارا هتي جا غريب اٻوجهه ماڻهو نه، بلڪ هتان جون معتبر شخصيتون ۽ هتان جا سرمائيدار آهن، جيڪي واٽر سپلاءِ جون مشينون ڪڍي، ذاتي طور استعمال ڪري  رهيا آهن ۽ 1200 رپيا پاڻي جو في ٽينڪر وڪرو ڪري رهيا آهن، اهڙي صورتحال باوجود هتان جا چونڊيل نمائندا بلڪل خاموش آهن. اسان وزير اعليٰ سنڌ کي گذارش ٿا ڪريون ته جنگشاهي جي عوام کي ڪينجهر-گجو ڪئنال K.D.A مان پاڻيءَ جي فراهمي کي يقيني بڻائي، هتان جي رهواسين کي انهيءَ عذاب مان ڇوٽڪارو ڏياريو وڃي.

عمران خان جوکيو/ڳوٺ علي نواز جوکيو (جنگشاهي)

سم نالي جي کاٽي ڪرايو!

هن وقت برساتن جي موسم هلي رهي آهي، ڪجهه علائقن ۾ برسات پئجي چڪي آهي، پر ڪن علائقن ۾ برسات ناهي پئي. خاص طور تي تعلقي ٽنڊو باگي جي يوسي خيرپور گنبوهه جي علائقي ۾ اڃا تائين برسات ناهي وسي، پر جيڪڏهن برسات وسي ته گهڻو نقصان ٿيندو، ڇو ته هن علائقي ۾ موجود سم نالين جي گذريل 20 سالن کان کاٽي ناهي ٿي. ان جي ڪري سم ناليون تقريبن ميسارجي چڪيون آهن ۽ ٿورو به پاڻي نٿيون ڪڍي سگهن. خاص طور تي هيسباڻي اسٽاپ وٽان گذرندڙ سم نالي ته بلڪل لٽجي چڪي آهي ۽ برسات جي صورت ۾ ڪيترائي ڳوٺ ٻوڏ جي خطري هيٺ هوندا. ان سلسلي ۾ واسطيدار عملدارن کي گذارش آهي ته اسان جي علائقي جي سم نالين جي جلد کاٽي ڪرائي وڃي.

کمون خان هيسباڻي/ڳوٺ جان محمد هيسباڻي

مڪاني ادارن ڇا ڏنو، ڇا ورتو؟

مشرف دور ۾ آندل بلدياتي نظام پڻ اختتام پذير ٿي رهيو آهي. حڪومت کي اهو نظام ختم ڪرڻ گهرجي، ها يا نه، اهو هڪ الڳ سوال آهي، باقي عوام ان نظام مان ڇا حاصل ڪيو ۽ ڇا وڃايو سو اهم نقطو آهي. جيڪڏهن سال 2002ع کان پهريان شهرن ۽ ڳوٺن جي ترقياتي ڪمن تي نظر وجهنداسين ته ان وقت ۾ ۽ هن نظام دوران ڪرايل ڪمن ۾ واضح فرق نظر ايندو. بلدياتي نظام دوران شهرن سميت ٻهراڙي جي علائقن کي پڻ ترجيح ڏني وئي ۽ ان سان گڏوگڏ، ان نظام ماڻهن جي ووٽن جي اهميت جو اندازو به ڪرايو ته انهن جا ووٽ ڪيڏي اهميت رکن ٿا. ان کان اڳ ايم اين اي ۽ ايم پي اي رڳو اليڪشن دوران عوام کي دلاسا ڏئي، پوءِ اسلام آباد يا وري ڪراچي وڃي وسائيندا هئا، جڏهن ته هن نظام ماڻهن کي انهن جا نمائندا گهر جي گهٽي تي فراهم ڪيا ۽ انهن جا ننڍا وڏا مسئلا اتي حل ٿي ويندا هئا، عوام کي وڏيرن جي درن تي چڪر نه ڪڍڻا پوندا هئا. جيتوڻيڪ هن نظام ۾ به وڏيرا موجود هئا، پر ڪافي مڊل ڪلاس جا ماڻهو هن نظام سان وابسته هئا، جن کي عوامي مسئلن جو احساس هوندو آهي. هن نظام جو سڀ کان وڏو فائدو اهو ٿيو جو هن نظام ڪيترن هنڌن تي مڊل ڪلاس جي ماڻهن کي عوام جي نمائندگي ڪرڻ جو موقعو فراهم ڪيو. جيڪڏهن بلدياتي نظام جي نقصان جو حساب ڪبو ته اهو ظاهر ٿيندو ته اهو نظام گذريل ڪجهه سالن دوران عوام ۾ ويڇا وڌائڻ جو سبب رهيو، ڇو ته ان تحت عوام کي حد بندين يعني يوسيس جي صورت ۾ ورهايو ويو ۽ سڄو  ڏينهن يوسيس جا چڱا مڙس هڪ ٻئي جي ماڻهن جا پير ڪڍڻ ۾ مصروف نظر ايندا هئا. پهرين دور ۾ تعلقي ليول تي صرف ٻه اميدوار هوندا هئا، جڏهن ته هن نظام تحت ڀاءُ ڀاءُ جو مخالف ٿي ويو.

امتيازعلي شاهه/ٽنڊو آدم

نياڻين جي اسڪول کان محروم ڳوٺ

ضلعي بدين ۽ ٽنڊو محمد خان جي حد تي 40 سالن کان آباد ڳوٺ نبي بخش لغاري، جنهن جي آبادي ٽي هزار جي لڳ ڀڳ آهي، پر ايڏي وڏي ڳوٺ ۾ هتان جون نياڻيون اڄ به تعليم کان محروم آهن، چوندا آهن ته نياڻيون ئي مستقبل جون وارث آهن ۽ هڪ پڙهيل لکيل عورت ئي سٺي گهراڻي ۽ سٺي معاشري جي ضمانت آهي. آئون ڪاوش هائيڊ پارڪ جي معرفت سنڌ جي وزير تعليم پير مظهر الحق کي گذارش ڪندس ته جلد کان جلد هن ڳوٺ ۾ گرلز پرائمري اسڪول ٺهرائي، اتي سٺا استاد مقرر ڪيا وڃن ته جيئن حڪومت جو 2010ع کي تعليم جو سال ڪري ملهائڻ وارو مشن پورو ٿي سگهي ۽ هتان جي نياڻين جو مستقبل به روشن ٿي پوي.

راشد علي سومرو/ڳوٺ نبي بخش لغاري

ذاتي مفاد خاطر اجائي واويلا نه ڪرڻ گهرجي!

12 جولاءِ واري ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ حسين علي مغيري جو خط ”ميرٽ کي ئي مان ملڻ گهرجي“ جي عنوان سان شايع ٿيو، جنهن ۾ هن ورلڊ بئنڪ جو حوالو ڏيندي لکيو آهي ته، ورلڊ بئنڪ پاران سنڌ ۾ 13500 استادن جي ڀرتين لاءِ ٽيسٽ شفاف نه ٿيڻ جو خدشو ظاهر ڪيو ويو آهي، تنهنڪري استادن جون ڪاپيون ٻيهر چيڪ ڪيون وينديون ۽ سختيءَ سان اعتراض ڪندي لکيو آهي ته ڪاپيون ٻيهر چيڪ ڪرڻ کان بهتر آهي ته ٽيسٽ ٻيهر سخت نگراني هيٺ ورتي وڃي! اسان صرف ايترو چوڻ چاهيون ٿا ته، ذاتي مفاد خاطر هزارين اميدوارن جي روزگار جي مخالفت ڪرڻ ڪو سٺو ڪم ڪونهي، ٽيسٽ ڪينسل ٿيڻ جو ڪوبه انديشو ڪونهي ۽ اهي فقط ڪوڙا افواهه هئا، جنهن جي ترديد تعليم کاتي جي ترجمان ۽ وزير تعليم پڻ ڪئي آهي ته اهي افواهه هئا، جنهن تي عمل نه ڪيو وڃي ۽ استادن جي ڀرتي بلڪل ميرٽ جي بنياد تي ٿي آهي ۽ پاس ٿيل سمورن اهل اميدوارن کي جلد آفر آرڊر ڏنا ويندا. سنڌ ۾ هن وقت تمام گهڻي بيروزگاري آهي، ماڻهو غربت ۽ مفلسي وچان خودڪشيون ڪري پنهنجي زندگين جو انت آڻي رهيا آهن ته پوءِ اهڙي صورتحال ۾ اجائي واويلا ڪرڻ مان ڇا سمجھجي!؟

گلشن چانڊيو/قمبر

ميرٽ آخر ڪهڙي بلا کي ٿو چئجي!؟

هن ڀيري جڏهن ملڪ ۾ چونڊون ٿيون ته ملڪ جي باشعور، باضمير ۽ غريب عوام هڪ آمر کي رد ڪري هڪ دفعو ٻيهر پ پ کي ايوانن تائين پهچايو، جڏهن رياست جي وزيرن کي قلمدان سونپيا ويا، تڏهن هر ڪنهن ائين ئي چيو پئي ته هڪ وڏي عرصي کانپوءِ عوام جي فتح ٿي آهي ۽ عوام جي هر حال ۾ پوئيواري ڪنداسين. جمهوريت جو جرڪندڙ سج جڏهن نروار ٿيو ته بيروزگار ۽ غريب نوجوانن ۾ هڪ نئين آس ۽ اميد پيدا ٿي ته هاڻي کين ”اهليت“ جي بنياد تي حق ڏنا ويندا ۽ اڳين دورن وانگر کين در در جا ڌڪا کائڻا نه پوندا، پر افسوس اها آس صرف آس ئي رهي، کليل ڪچهري هجي يا وري رسمي تقرير، هر ڀيري حڪمران ميرٽ جي دعويداري ڪندا رهيا، پر خبر ناهي حڪمران ”ميرٽ“ ڇا کي چوندا آهن!؟ کاتو ڪهڙو به هجي، پوسٽ ڪهڙي به آهي، هر هڪ کي ”اهليت“ جي بنياد تي نوڪري ڏني وئي، پوءِ اهو سنڌ يونيورسٽي جو وي سي هجي يا وري حيدرآباد بورڊ جا ملازم! پوليس ۽ روينيو جو کاتو هجي يا وري نادرا جون ويڪنسيون هجن، اها آهي ميرٽ، جنهن جي حڪمران هميشه دعويٰ ڪندا رهيا آهن!.

معصوم نور بلوچ/ڪلوئي (ٿرپارڪر)

نيشنل انٽرنشپ پروگرام اٿارٽي کي گذارش

نيشنل انٽرنشپ پروگرام، جيڪو انهن فريش گريجوئيٽ لاءِ آهي، جن پنهنجي ڊگري 16 سالن ۾ مڪمل ڪئي هجي ۽ عمر جي حد 25 تائين هجي، انهن شاگردن کي سندن ڊگري جي حساب سان مختلف کاتن ۾ هڪ سال جي انٽرنشپ انٽرنشپ ڪرائي پئي وڃي ۽ هر مهيني انهن منتخب شاگردن لاءِ وظيفي جا 10000 رکيا ويا آهن، هي پروگرام جيڪو فريش گريجوئيٽ نوجوانن لاءِ ڏاڍو ڪارائتو آهي، جنهن سان نوجوان پنهنجي ٿيوريٽيڪل ڊگري کي انٽرنشپ جي شڪل ۾ عملي جامو پهرائي پنهنجي مستقبل لاءِ اڳتي وڌن ٿا. آئون اعليٰ اختيارين ۽ نيشنل انٽرنشپ پروگرام اٿارٽي کي عرض ڪريان ٿو ته مهرباني ڪري هن مهيني ٽن مهينن جو رهيل وظيفو گڏائي ڏنو وڃي.

ڪرشن/ماتلي

بنيادي سهولتن کان محروم ڳوٺ

اسان جو ڳوٺ گهارو يونين ڪائونسل ڪنڊي چُکي، تعلقه ڪي اين شاهه ۾ واقع آهي، هن ڳوٺ جي آبادي اٽڪل 2000 هزار آهي، اسان جو ڳوٺ ڪيترين ئي بنيادي سهولتن کان محروم آهي، ڳوٺ ۾ گورنمينٽ گرلس اسڪول نه آهي، تنهن ڪري نياڻيون تعليم پرائڻ کان محروم آهن، جڏهن ته هڪ بوائز اسڪول آهي، جيڪو به وڏي عرصي کان زبون حالت ۾ آهي، نه انهيءَ کي چوڌاري ديوار ڏنل آهي، نه چوڪيدار، نه ئي اتي پٽيوالو مقرر ڪيل آهي ۽ ٻيو ته اسڪول ۾ پاڻي ۽ بجلي جي سهولت پڻ موجود نه آهي، جنهن جي نتيجي ۾ ٻار وڻن جي هيٺان تعليم پرائڻ تي مجبور آهن، ان کان علاوه هتي ڪو ”هيلٿ سينٽر“ به نه آهي، جنهن ڪري ايمرجنسي ۾ ڳوٺاڻن کي سخت پريشاني جو منهن ڏسڻو پوي ٿو. اٽڪل ويهن سالن کان وٺي هتي روڊ جي مرمت نه ڪئي وئي آهي، جنهن ڪري ٽرانسپورٽ جي تڪليف پڻ پيش اچي ٿي. آئون هتان جي چونڊيل نمائندن کي گذارش ٿو ڪريان ته اسان جي ڳوٺ گهارو جا بنيادي مسئلا حل ڪيا وڃن.

خليق الزمان لغاري/ڳوٺ گهارو (ڪي اين شاهه)

استادن جي ڀرتين بابت

سنڌ يونيورسٽي پاران استادن جي ڀرتي لاءِ ورتل ٽيسٽ کي 2 مهينا گذري ويا آهن، پر اڃا تائين ڪابه ڀروسي جوڳي پاليسي واضح نه ڪئي وئي آهي، جيڪا عوام کي ويساهه ڏئي سگهي، ڪڏهن چيو پيو وڃي ته سڀني 60 سيڪڙو کڻندڙ اميدوارن کي آرڊر ڏبا، ته ڪڏهن ٻڌايو پيو وڃي ته ڊي سي اوز انٽرويوز ڪندا، ته ڪڏهن يونين ڪائونسل وائيز خالي پوسٽن جي حساب سان ڀرتيون ڪرڻ جو ٻڌايو پيو وڃي، اهڙا مختلف بيان ۽ من گهڙت مفروضا بيروزگار نوجوانن کي ويتر مايوس ڪري رهيا آهن. هن وقت تائين نه استادن جا مطالبا منظور ٿي سگھيا، نه ئي نوان استاد ڀرتي ٿي سگهيا، اسان جو عرض آهي اهو آهي ته جڏهن ورلڊ بئنڪ وارن سان صرف 60 سيڪڙو لکت واري ٽيسٽ جو معاهدو ٿيل آهي، ته پوءِ اميدوارن کان انٽرويو ڪهڙي قانون تحت ڪيا ويندا؟ ڇا ڪڏهن هتي انٽرويو ۾ ميرٽ کي مان مليو آهي؟ بااثر ۽ ويجها حلقا ته پنهنجا پيٽ ڀري وٺندا، پر اوهان کي ووٽ ڪندڙ ويچارو غريب عوام، جيڪو هينئر ڪنهن به مدد ۽ داد رسي کان وانجهيل آهي، انهيءَ کي ميرٽ تي انٽرويو ۾ سليڪٽ ڪري سگهبو؟! هوڏانهن جيڪڏهن يوسي وائيز مقرري ڪئي وئي ته ڪن يوسيز ۾ گهٽ سيٽون آهن ته اتي اميدوار وڌيڪ پاس ٿيا آهن، جن يوسيز ۾ اميدوار وڌيڪ آهن، اتي سيٽون گهٽ آهن ۽ ڪي وري اهڙيون يوسيز آهن، جن ۾ مورڳو سيٽون ئي ڪونه آهن، جڏهن ته اتي اميدوار پاس ٿيا آهن، هاڻي هن سڄي ڪيس کي ڪيئن جسٽي فاءِ ڪري سگهبو؟ تنهن ڪري انٽرويو ۽ يوسي وائيز استاد ڀرتي ڪرڻ جون پاليسيون غير قانوني ۽ غلط آهن، هاڻي ڳالهه صفا سولي آهي ته ضلعي ليول تي پاس ٿيندڙ اميدوارن کي مارڪن جي تناسب تحت کنيو وڃي، جنهن سان مٿان کان هيٺ اسڪور ريشو سان سيٽن وارو معاملو حل ٿي ويندو، ائين هر اميدوار جيڪو سڀ کان مٿي ٽاپ ڪري پيو، اهو پهريون حقدار ٿيندو ۽ ڪابه رڙ نه ٿيندي ۽ ميرٽ ۽ حق به اهو آهي، هاڻي ضرورت انهيءَ ڳالهه جي آهي ته اميدوارن کي وڌيڪ پريشان ڪرڻ بجاءِ سرڪار 60 سيڪڙو واري شرط تي عمل ڪري.

منگھارام ڀيل/عمرڪوٽ

ڪاوش هائيڊ پارڪ

سنڌ يونيورسٽي جو لا ڊپارٽمينٽ ۽ شاگردن جا ڀورا ڀورا ٿيل خواب

سنڌ يونيورسٽي پاران ملڪي تاريخ ۾ پهريون ڀيرو ايل ايل بي 5 سالن وارو پروگرام هن سال شروع ڪيو ويو  آهي، اتفاق سان آئون انهيءَ پهرين بئنچ جو شاگرد آهيان، پهرين بئنچ ۾ شاگردن جو تعداد 100 کان وڌيڪ آهي، جنهن ۾ 20 کان وڌيڪ ڇوڪريون به آهن. داخلا وقت اسان کي وڏا خواب ڏيکاريا ويا ته، ”اسان 5 سالن ۾ قانوندان ٿي نڪرنداسين، هن ڊگري جي پرڏيهه مان بئريسٽري ڪرڻ جي برابر اهميت آهي، اوهان خوشنصيب آهيو، جو اوهان کي داخلا ملي آهي.“ حقيقت اها آهي ته، 23 فيبروري کان ڪلاس شروع ٿيڻ کانپوءِ هن وقت 3 مهينن کان وڌيڪ عرصو گذري چڪو آهي، پر اسان کي اڃا تائين پنهنجي نصاب جي خبر ناهي. جنوري کان ڪلاس هلائي جون ۾ سيمسٽر پورو ڪرڻو هو، پر اسان کان اڃا تائين مڊ ٽرم امتحان به نه ورتو ويو آهي. شروع ۾ ميٺا رام بلڊنگ ڏيڻ جو واعدو ڪيو ويو، پر تعميراتي ڪم جو بهانو ڄاڻائي، اولڊ ڪيمپس ۾ ڪلاس هلائي پرائمري اسڪول وانگر هڪ ننڍڙي ڪمري ۾ 100 کان وڌيڪ شاگردن جا ڪلاس شروع ڪيا ويا، هتان جي لائبريري پهرين ڳالهه ته اڪثر بند هوندي آهي ۽ جيڪڏهن لائبريري کولي وڃي ٿي ته ان ۾ ڪتاب آهن ئي ڪونه، ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون سڄي سنڌ جي ننڍن وڏن شهرن ۽ ڳوٺن سان تعلق رکن ٿا، پر في سيمسٽر 10 هزار رپيا في ڀرڻ جي باوجود کين هاسٽل جي ڪا به سهولت ناهي، نه ئي ان جو ڪو آسرو آهي. جنهن سبب شڪارپور، سکر، گهوٽڪي سان تعلق رکندڙ شاگرد سخت پريشاني کي منهن ڏئي رهيا آهن، ڀر پاسي وارن علائقن جا ڇوڪرا آئوٽ بيڪ ڪرڻ واري عذاب ۾ مبتلا آهن، علم جي اڃ اجهائڻ لاءِ سنڌ جي ثقافتي شهر حيدرآباد آيل شاگردن جا اهڙي صورتحال ۾ خواب ڀورا ڀورا پيا ٿين. اسان کي پڙهائڻ لاءِ مقرر ڪيل ٽيچرن کي اڃا ڪنفرم ناهي ڪيو ويو، هن وقت تائين ڪنهن کي اڃا هڪ ٽڪو به ناهي ڏنو ويو، ظاهر آهي ته هاڻي اهي به اهڙي ئي دل سان ڪلاس وٺندا! ڊپارٽمينٽ جي ڊائريڪٽر جناب يوسف لغاري جو ايڊووڪيٽ جنرل سنڌ بڻجڻ کانپوءِ اتفاق سان ڊپارٽمينٽ ۾ اچڻ ٿئي ٿو، سمورا معاملا هڪ ڪلارڪ حوالي آهن. ڊپارٽمينٽ جي ڊائريڪٽر وٽ 2 عهدا هجڻ ۽ وقتي طور تي ڪو به ذميوار ماڻهو مقرر نه هجڻ سبب ڊپارٽمينٽ بس ائين ئي پيو هلي. 3 مهينن جي مختصر سيمسٽر کانپوءِ اسان جا امتحان ٿيڻا آهن ۽ اسان کي جيڪو نصاب پڙهايو نه، پر ٻڌايو ويو آهي، اهو ايترو ته منجهائيندڙ آهي، جو ان کي سمجهڻ وس کان ٻاهر آهي. ڪجهه سبجيڪٽن جي نصاب بابت ٽيچرن کي ئي خبر نه آهي، اسان کي چيو وڃي ٿو ته انتظاميا کان پڇو ته اوهان جو نصاب ڇا آهي؟ انتظاميا مان ڪلارڪن کانسواءِ ٻي ڪنهن کي اسان ڏٺو ئي ناهي، ته ڪنهن کان پڇون!؟ مثال طور هڪڙي ئي سبجيڪٽ ”ليگل سسٽم“ کي 3 ٽيچر پڙهائين ٿا، انهن مان هڪ 6 ڪتاب، ٻي 3 ڪتاب ۽ ٽئين ٽيچر 20 ڪتاب تجويز ڪيا آهن، هاڻي سمجهه ۾ نٿو اچي ته اهي سڀ 3 مهينن ۾ ڪيئن پڙهجن!؟ انهيءَ کان ته ڪاليج ۾ به نصاب جو دٻاءُ گهٽ هو، بار بار  ڊپارٽمينٽ ڊائريڪٽر آڏو اهو معاملو رکي چڪا آهيون، پر شايد هن وٽ مصروفيتن سبب اسان لاءِ وقت نٿو بچي. وي سي ۽ رجسٽرار ته سموري معاملي کان لاتعلق آهن. اسان جي تعليم جي وفاقي وزير مير هزار خان بجاراڻي کي اپيل آهي ته سنڌ جي مادر علمي جي شاگردن جي تعليم جي تباهي طرف ڌيان ڏنو وڃي. اسان چاهيون ٿا ته هي ڊپارٽمينٽ هلي، ان لاءِ رٽائرڊ ماڻهن کي گهر روانو ڪري اهل ماڻهو مقرر ڪيا وڃن، جي ائين ممڪن نه آهي ته ڀلا انهن کي 2-2 عهدا ڏيڻ بدران هڪ ئي عهدو ڏنو وڃي. ته جيئن پاڪستان جي تاريخ ۾ سنڌ اندر پهريون دفعو شروع ٿيل ايل ايل بي 5 سالن وارو پروگرام ڪاميابي سان پنهنجي منزل طرف وڌي، جيڪڏهن اها صورتحال رهي ته ايندڙ سال ڪير 5 سالن لاءِ داخلا وٺندو؟.

اسلم لغاري/حيدرآباد

ميرپورخاص بورڊ انتظاميا کان پڇاڻو ڪير ڪندو؟

خميس 9 جولاءِ واري ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ وجئه شرما جو خط بعنوان ”ڪاش ڪو ائين چئي ڏي“ پڙهيم، واقعي اها حقيقت آهي ته ميرپورخاص بورڊ ۾ هڪ ته بي قائدگي ۽ بدعنواني آهي، ٻئي نمبر تي بورڊ ۾ رشوت هلي رهي آهي، ڪو به عام ماڻهو ڪم ڪار لاءِ اتي وڃي ٿو، ته انهيءَ کي ٽي يا چار ڏينهن دربدر ڪري رشوت ڏيڻ تي مجبور ڪيو وڃي ٿو. اڪثر ماڻهو ڀاڙا خرچ ڪري شهر ۾ رهائش نه هئڻ ڪري هوٽلن تي ترسن ٿا، پوءِ بورڊ وارا به رشوت وٺڻ خاطر انهن کي ٽي ڏينهن يا چار ڏينهن رشوت ڏيڻ تي مجبور ڪن ٿا، ان باوجود اهڙي ناانصافي تي سنڌ حڪومت ڪو به ڌيان نه ڏنو آهي. منهنجي چيف جسٽس آف پاڪستان کي اپيل آهي ته سائين جن پاڻمرادو نوٽيس وٺڻ فرمائين ۽ هن بورڊ مان رشوت ۽ ڪرپشن ختم ڪرائي وڃي.

سوائي مل ڪرناڻي/مٺي

سنڌ جي سڃاڻپ ڇو ٿي وسري؟

8 جولاءِ واري ڪاوش ۾ اها خبر پڙهڻ لاءِ ملي ته ٿر جي ڪوئل مائي ڀاڳي جي ورسي به وس وارن کان وسري وئي ۽ ڪو به پروگرام نه ٿي سگهيو. اهي ماڻهو جن جي نانءَ تي سنڌ جي ثقافت، سنڌ جي تهذيب جي ناموس جون ڪافي اميدون ڳنڍيل هجن ٿيون، جيڪڏهن انهن کي سال ۾ هڪ ڀيرو به ياد نه ڪجي ته ان کان وڏي بي حسي ٻي ڪا ٿي نٿي سگهي. ٿر جي ڪوئل مائي ڀاڳي جنهن غريب خاندان ۾ اک کولي، پنهنجي ڪوئل جهڙي مٺڙي آواز ۾ سدا امر گيت ڳائي ڄڻ تتل ٿر تي برسات جي پالوٽ ڪري ڇڏي هجي، پنهنجي مٺڙي ۽ مڌر آواز سان سنگيت کي سينگاري ڇڏيو هجي، سا گيتن جي ڪوئل اسان کان وسري وئي. جيئن ڪجهه ڏينهن اڳ ۾ سنڌ جي صوفي راڳي علڻ فقير جي ورسيءَ به گهڻ گهرن توڙي سنڌ جي ثقافت کاتي کان وسري وئي. اسين واقعي به ڏاڍا مصروف ٿي ويا آهيون، جو سنڌ جي سڃاڻپ بڻيل ڪلاڪارن کي ائين وساري رهيا آهيون، ڄڻ انهن جو ڪو حق ئي نه هجي. ڪاش! اهي ائين نه وسرن.

ڊاڪٽر روي شنڪر/ڪراچي

پاڻيءَ جي کوٽ ۽ قبيلائي جهيڙن جو خدشو!

سڄي سنڌ پاڻيءَ جي کوٽ تي سراپا احتجاج آهي، پاڻيءَ جي کوٽ سبب اسان وارا زميندار زمين اڳ ۾ ڀرائڻ تان مرڻ مارائڻ لاءِ به تيار ٿي وڃن ٿا، ڇو ته سندن گذارو ئي زراعت تي آهي، تنهن ڪري ٻي ڪا واهه نه ڏسي، هو جهيڙا ڪن ٿا ۽ اهي جهيڙا اڳتي هلي قيبلائي جهيڙن جي صورت اختيار ڪن ٿا ۽ ان قبيلائي جهيڙن جي ناسور کان سنڌ اڳي ئي ڀوڳي پئي، سو جيڪڏهن پاڻيءَ جي کوٽ کي ختم ڪرڻ لاءِ ترت ۽ وقتائتي حڪمت عملي جوڙي نه وئي ته ڪنهن وڏي نقصان کان بچڻ مشڪل آهي.

اڪبر آزاد هيسباڻي/باڊهه

ريڊيو پاڪستان مٺي ايف ايم 93 تي نوان آواز سليڪٽ ڪيا وڃن ته جيئن ريڊيو جو معيار بهتر ٿئي

مون ٻه ٽي سال اڳ ريڊيو مٺي تي نوجوانن جي پروگرام اڏام ۾ ڪم ڪرڻ شروع ڪيو هو. پوءِ ڪجهه ذاتي مجبورين سبب ٽائيم نه ڏئي سگهيس، ۽ انهي جاءِ تي ٻيو ڪو ڀرتي ڪيو ويو. ڪجهه مهينن کانپوءِ جڏهن وري قسمت آزمائي ڪيم ته ڪو چانس نه ڏنو ويو، ۽ ان ڪوشش کي اٽڪل ٽي سال گذري ويا آهن. 3 سال مسلسل ايس ڊي ۽ گيسٽ پروڊيوسر وٽ ويندو رهيس، پر مون کي سواءِ آسرن جي ڪجهه به نه مليو. تازو 09-6-5 تي آڊيشن جي ڊيٽ رکي وئي، جنهن ۾ مون به آڊيشن ڏنو، پر اتي من پسند ماڻهو کنيا ويا. هينئر ٻڌڻ ۾ آيو آهي ته نئين آيل ايس ڊي ساجد دراني صاحب آڊيشن ڪينسل ڪري ڇڏيا آهن. منهنجو گيسٽ پروڊيوسر ۽ نئين آيل ايس ڊي ساجد دراني صاحب کي عرض آهي ته ٻيهر آڊيشن ڪيا وڃن ۽ ميرٽ تي نوان آواز سليڪٽ ڪيا وڃن ته جيئن ريڊيو جو معيار بهتر رهي..

پروانو پٿومل/ڳوٺ آمريو (مٺي)

مسئلو حل ڪرائي ڏيو!

سنڌ اڳ ۾ ئي پاڻي جي کوٽ کي منهن ڏئي رهي آهي ۽ ٻئي پاسي رهيل ڪسر آبپاشي جو عملو پوري ڪري ٿو. نو لکي شاخ مٿان مقرر آبپاشي عملدار شاخ مان نڪرندڙ واٽر ڪورس نمبر ون اي ايل پنهنجي مرضي سان جڏهن وڻين، تڏهن بند ڪري ڇڏين ٿا، جنهن سبب اسان مسڪين هارين جا فصل سڪي سڙي رهيا آهن. اسان جي حصي جو پاڻي وڏيرن کي وڪرو ٿي رهيو آهي. جڏهن آبادگارن اهڙي عمل خلاف مظاهرا ڪيا ته عملدار مڇرجي پيا، ۽ الٽو پاڻي چوري ڪرڻ جو ڪوڙو ڪيس داخل ڪرڻ جون ڌمڪيون ڏئي رهيا آهن. انهن جو چوڻ آهي ته توهان آبادگار ڀلي زور آزمايو، پر ڪجهه به نه ٿيندو. آبپاشي جي صوبائي وزير ۽ ٻين اعليٰ عملدارن کان مطالبو آهي ته اسان جو هيءُ مسئلو حل ڪرائي ڏيو.

امداد علي سهتو/ڳوٺ ڪوڙو سهتو

حڪومت عدم استحڪام پيدا ٿيڻ نه ڏئي

عام واهپي جي شين جي قيمتن اڳي ئي عوام جي چيلهه چٻي ڪري ڇڏي آهي، مٿان وري هڪ نئون آرڊيننس تيل جي قيمتن ۾ اضافي جو جاري ڪيو ويو. جڏهن عدليه عوام کي رليف ڏيڻ لاءِ ڪاربن ٽيڪس کي غلط قرار ڏيندي پيٽروليم جي تيل جي قيمتن ۾ اضافي واري صدارتي آرڊيننس کي رد ڪري ڇڏيو ته حڪومت اهو اعتراف ڪيو ته ڪاربن ٽيڪس غلط آهي. اقتصادي ماهرن مطابق ڪاربن سرچارج جو فيصلو فني لحاظ کان غلط هو، پر اهو بجيٽ جو خسارو پورو ڪرڻ لاءِ لڳايو ويو هو. ماهرن جو چوڻ آهي ته حڪومت کي 122-ارب رپين جي اوڳاڙي جو هدف پورو ڪرڻو آهي. صدارتي آرڊيننس جاري ٿيڻ سان حڪومت ۽ عدليه ۾ وري ڇڪتاڻ جو تاثر پيو ملي. حڪومت عدالتي حڪم جي پيروي ڪندي ڪاربن ٽيڪس ته ختم ڪري ڇڏيو، پر پيٽروليم تيل جي اگهن جي گهٽتائي واري فيصلي کي رد ڪري ڇڏيو. پيٽروليم تيل جي اگهن ۾ واڌ واري صدارتي آرڊيننس جاري ٿيڻ خلاف سپريم ڪورٽ جي ٽه رڪني بئنچ ٻڌڻي ڪئي، جڏهن ته اوگرا جو وڪيل پيش نه ٿيڻ سبب سپريم ڪورٽ تيل جي ڪمپنين جي اپيل تي تيل جي اگهن ۾ واڌ خلاف درخواست 4 هفتن تائين ملتوي ڪري ڇڏي آهي. اهڙي حڪومتي ۽ عدليا وچ ۾ ٿيل منظر جو فائدو وٺندي مخالف ڌر جي سياست جا کلاڙي پنهنجن بيانن جو رخ سڌو سنئون حڪومتي پارٽي ڏانهن ڪري رهيا آهن. حڪومت کي گهرجي ته پيٽروليم جي قيمتن ۾ واڌ وارو فيصلو واپس وٺي عدالتن کي اعتماد ۾ ورتو وڃي، ۽ عام واهپي جي شين جي قيمتن ۾ پڻ گهٽتائي آڻي عوام کي رليف ڏنو وڃي ته جيئن هي جمهوري ۽ عوامي حڪومت عدم استحڪام جو شڪار ٿيڻ کان بچي سگهي.

نارائڻ داس/ سنڌ يونيورسٽي

ڪامورن جا اجايا خرچ ڇو نٿا گهٽجن؟

اختيار ڌڻين کي اهو سوچڻ کپي ته سرڪاري ادارن کي ڏنل گاڏيون ڪهڙي طريقي استعمال ڪيون وڃن پيون؟ تيل ۽ آئل جي مد ۾ ڪروڙين رپين جا بل پاس ٿين ٿا، آيا اهي جائز به آهن يا اهي به آفيسر شاهي خرچن ۾ خرچ ڪيا وڃن ٿا. سرڪار طرفان مليل گاڏيون اڪثر  ڪري ڪامورا ۽ انهن جو اولاد پنهنجي ذاتي ڪمن ڪارين ۾ استعمال ڪري ٿو، جڏهن ته ڪامورن کي مليل گاڏيون ۽ انهن جا اخراجات سڌو سنئون هن ملڪ جي غريب عوام کي ڀرڻا ٿا پون. اهي پئسا ڪڏهن تيل جون قيمتون وڌائي ته ڪڏهن روزمرهه جي شين کي مهانگو ڪري ۽ ٽيڪس مڙهي وصول ڪيا وڃن ٿا. خدارا هن دنيا ۾ ته توهان کان ڪو حساب ڪتاب وٺي يا نه وٺي پر اڳتي جو حساب ڪتاب ڏاڍو ڏکيو ٿيندو. منهنجي هن جمهوري حڪومت جي حڪمرانن کي گذارش آهي ته معاشي بحرانن جي ور چڙهيل حڪومت کي سهارو ڏيڻ لاءِ ڪامورن جا اجايا خرچ گهٽايو.

رضوان علي ڪنڀار/عمرڪوٽ

اليڪشن کان پوءِ وسريل ڳوٺ!

اسان جو ڳوٺ ٻڍو خان کوسو تعلقي سامارو ۾ واقع آهي. اسان جي ڳوٺ کان اڌ ڪلوميٽر جي فاصلي تي چئني پاسي بجلي آهي، پر اسان وٽ اهڙي ڪا به ”زحمت“ ناهي ڪئي وئي، ڇو ته چونڊيل نمائندا ائين نٿا چاهين. اوندهه هجڻ جي ڪري اڌ کان وڌيڪ آبادي نانگن بلائن جي ڪکيل آهي. انهن ۾ آئون پاڻ به شامل آهيان. افسوس اهو آهي ته اسان کان ووٽ وٺندڙ هن پاسي نهارڻ لاءِ به تيار ڪونهن. شايد انهن پنهنجي لغت مان ووٽر جي سار لهڻ وارا لفظ ئي ڪڍي ڇڏيا آهن. پيئڻ لاءِ پاڻي اسان کڏن کوٻن مان حاصل ڪندا آهيون، ڇو ته صاف پاڻي لاءِ تلاءَ گهرجي ۽ تلاءَ به وري انهن ئي ڀوتارن جي هٿ وس آهي. هر ايندڙ اليڪشن کانپوءِ اسان وٽ بجلي ”اچڻي“ هوندي آهي، تلاءُ ٺهڻو هوندو آهي، روڊ به ٺهڻو هوندو آهي، پر الائي ڇو اليڪشن ختم ٿيندي ئي اسان جو ڳوٺ ڪنهن کي به ياد ناهي رهندو!

خان بهادر کوسو/سامارو

سيمس ايجوڪيشن جي ملازمن جون ترقيون ڇو نه ٿيون ٿين؟

هن دور جي جديد ٽيڪنالاجي IT سان واسطو رکندڙ ڪمپيوٽر انجنيئرنگ تقريبن 16 سالن کان ساڳي گريڊ 17 هين ۾ ڪم ڪري رهيا آهن، بلڪه 17 گريڊ جي پگهار تي 21 کان 18 گريد ۾ ڪم ڪري رهيا آهن، پوءِ به انهن کي ترقي کان محرو رکيو ويو آهي. تعجب جهڙي ڳالهه اها آهي ته سميس جي پوسٽن تي پلاننگ ۽ ڊولپمينٽ ايجوڪيشن جي ملازمن ڊپارٽمينٽ سان ملي ڀڳت ڪري 2007ع ۾ پنهنجا پروموشن ڪرايا. سميس ۽ پلاننگ ۽ ڊولپمينٽ ۾ ڪم جي حساب سان زمين ۽ آسمان جو فرق آهي. اسين سنڌ جي وزير اعليٰ، چيف سيڪريٽري، چيف جسٽس هاءِ ڪورٽ، منسٽر ايجوڪيشن، سيڪريٽري ايجوڪيشن کي اپيل ٿا ڪريون ته سيمس جي ملازمن سان ناانصافي ختم ڪري انهن کي ترقيون ڏنيون وڃن.

رستم علي منگي/ڪراچي

اچو ته حليمان جو خون تاريون!

هڪ معصوم نياڻي حليمان چانڊيو کي سڌا فائر ڪري ماريو ويو. اها معصوم نياڻي هڪ غريب گهراڻي ۾ پيدا ٿي ۽ پنهنجي محنت سان هوءَ لاڙڪاڻي ۾ پڙهڻ جي لاءِ نڪتي، پر ظالم جوابدارن حليمان چانڊيو جي حياتي کي برداشت نه ڪيو. اهي سندس شادي هڪ ڌاڙيل گهراڻي ۾ ڪرائڻ چاهين پيا، سندس انڪار تي حليمان کي قتل ڪيو ويو. اسان جي شهر جي انتظاميا تماشو ڏسندي رهي. ان سلسلي ۾ مقامي پوليس ۽ انتظاميا کي درخواست به ڏني وئي هئي، پر حليمان جو ڪو به تحفظ نه ڪيو ويو. حڪومت کي اپيل ٿا ڪريون ته ان سلسلي ۾ قدم کڻي جوابدارن خلاف ڪارروائي ڪئي وڃي. جيئن حليمان جو خون تري سگهي.

توفيق احمد چانڊيو/ميهڙ

ڪلارڪن کي ڪڏهن پگهارون ملنديون؟

جنوري 2009ع تي ضلعي ٽنڊو محمد خان ۾ نان ٽيچنگ اسٽاف کي حڪومت جي آرڊر مطابق ايجوڪيشن ڊپارٽمينٽ ۾ ڀرتي ڪيو ويو، جنهن ۾ ڪلارڪ، اسسٽنٽ، ڪمپيوٽر آپريٽر شامل هئا. 7 مهينا گذرڻ باوجود اسان کي نه ڪرسي، نه ميز، نه الماري ڏني وئي آهي. اسان ننڌڻڪن وانگر اچون ۽ پٽيوالن وانگر سڄو ڏينهن بيهي بيهي هليا ٿا وڃون. هر قسم جي التجا اسان ايگزيڪيوٽو ڊسٽرڪٽ آفيسر (ايجوڪيشن) ٽنڊو محمد خان، ايم پي اي، پاڪستان پيپلز پارٽي ضلعي ۽ سٽي صدر کي ڪئي آهي، پر ڪنهن به قسم جو کڙ تيل ناهي نڪتو. ٻيو ته ٺهيو اسان پگهارن کان به محروم آهيون. خبر ناهي ته اهي ستن مهينن جون پگهارون به اسان کي ملنديون يا نه؟

نويد علي خاصخيلي/ٽنڊو محمد خان

پوليس جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو!

اسين ڳوٺ ڄام خان لغاري يوسي مسو ڀرڳڙي جا رهواسي آهيون. گذريل ڪجهه عرصي کان هٽڙي پوليس جا اهلڪار جيڪي واڻڪي وسي تي مقرر آهن، اسان کي تنگ ڪري رهيا آهن. تازو هنن مون کان وونئڻن جي گُڏ جا ڪمايل ٻه هزار رپيا ڦري ورتا. اسين هن خط وسيلي ڊي پي او حيدرآباد ۽ ٻين وس وارن کي اپيل ٿا ڪريون ته اسان کي هٽڙي پوليس جي ظلمن کان بچايو، جن اسان جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيوآهي!!

حبدار لغاري/ واڻڪي وسي

يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام صرف محدود عرصي لاءِ ڇو؟

اها حقيقت آهي ته معاشري ۾ زنده رهڻ جي لاءِ روزگار جي ضرورت پوندي آهي، هر ماڻهو انهيءَ کي حاصل ڪرڻ لاءِ وڏا جتن ڪري ٿو، جيئن ته اسان سڀني کي خبر آهي ته موجوده دور ۾ اگر ڪنهن کي با عزت روزگار ملي ٿو ته هن جي خوشي جي انتها نٿي رهي، ڪيڏي نه خوشيءَ جي ڳالهه آهي، جو موجوده حڪومت هڪ روزگار اسڪيم ”بينظير ڀٽو يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام“ شروع ڪيو آهي، جيئن ته هي هڪ ٽريننگ پروگرام آهي، جنهن جو مدو صرف هڪ سال آهي ۽ 12 مهينا مڪمل ٿيڻ کانپوءِ تربيت حاصل ڪندڙ نوجوانن کي فارغ ڪيو ويندو. آئون صدر پاڪستان آصف علي زرداري کي گذارش ٿو ڪريان ته سڀني نوجوانن کي ريگيولر ڪرڻ جو جلد از جلد نوٽيفڪيشن جاري ڪن ۽ دعائون کٽين.

عدنان مصطفيٰ ڀٽي/جاني شاهه پاڙو (حيدرآباد)

ڪاوش هائيڊ پارڪ

دادو شهر اندر اسپورٽس ڪامپليڪس جوڙايو وڃي

صحتمند ذهن ۽ صحتمند ماحول پيدا ڪرڻ جي لاءِ ضروري آهي ته شهرن اندر خوبصورت ميدان تيار ڪرايا وڃن ته جيئن ماڻهو وڌ کان وڌ تندرست ۽ توانا رهن. سڄي سنڌ اندر دادو راندين جي حوالي سان نمايان حيثيت رکي ٿو، جتي ڪرڪيٽ، شوٽنگ بال، هاڪي، فٽبال، ڪراٽي، بيڊمنٽن، والي بال، ٽيبل ٽينس، ڪوڏي ڪوڏي، ملهه وغيره جهڙيون رانديون کيڏيون وڃن ٿيون. هتان جا شهري شهر اندر هڪ به ميدان نه هجڻ ڪري رانديون کيڏڻ لاءِ تڪليفن جو منهن ڏسن ٿا، جنهن ڪري مجبوري ۾ روڊن، رستن، گهٽين اندر رانديون کيڏندا رهن ٿا، اهڙن هنڌن تي رانديون کيڏڻ سان شهري صحت مند ٿيڻ بجاءِ الٽو بيمار ٿيو وڃن. هر دور حڪومت ۾ شامل هتان جي سياستدانن ٻين اعلانن جيان شهر ۾ اسپورٽس ڪامپليڪس ٺهرائڻ جا ڪيترائي دفعا اعلان به ڪيا آهن، پر ڪير به پنهنجن اعلانن تي عمل نه ڪرائي سگهيو آهي. اسان دادو جا شهري هتان جي چونڊيل نمائندن کان پرزور مطالبو ٿا ڪريون ته شهر اندر راندين جي فروغ لاءِ هڪ جديد قسم جو اسپورٽس ڪامپليڪس جوڙائي شهرين ۾ پکڙيل مايوسي ختم ڪرائي وڃي.

قائم علي سيال/دادو

تبديلي کي ڪيئن يقيني بڻائي سگھجي ٿو؟

سومر 6 جولاءِ واري ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ ڀاءُ هدايت الله درس جو خط ”عملي جدوجهد ئي انقلاب آڻي سگهي ٿي“ پڙهيو، خط ۾ ڀاءُ ڳالهه ڪئي آهي ته، نوجوانن کي هڪ پارٽيءَ جي ضرورت آهي، جيڪا عملي طور تي نوجوانن جي رهنمائي ڪري سگهي ۽ اسان جي ڌرتي لاءِ موثر ثابت ٿئي، آئون ڀاءُ جي ڳالهه سان متفق آهيان، هن وقت جڏهن ”ملڪ جنگ جي حالت ۾ آهي ۽ الڳ صوبا ٺاهڻ“ وغيره جون ڳالهيون هلي رهيون آهن، اهڙي حالت ۾ ملڪ جو نوجوان ئي منظم ۽ متحد ٿي موجوده ملڪي حالتن کي بهتر بڻائڻ ۾ ڪارآمد ثابت ٿي سگهي ٿو. هلندڙ سال اپريل ۾ 100 نوجوانن تي مشتمل هڪ پاڪستاني وفد جڏهن چين ويو ته، اتي ”آل چائنا يوٿ فيڊريشن“ نالي هڪ تنظيم اسان جي وفد جي ميزباني ڪري رهي هئي، بيجنگ ۾ جڏهن انهيءِ تنظيم جي صدر سان اسان جي ملاقات ڪرائي وئي ته اسان کي هن تنظيم جي باري ۾ اهو ٻڌايو ويو ته، ”آل چائنا يوٿ فيڊريشن“ چين ۾ سڀني کان وڌيڪ طاقتور تنظيم آهي، هن جو بنياد چين جي آزادي واري سال 1949ع ۾ پيو، جيڪا هن وقت 52 ميمبر تنظيمن سان گڏو گڏ ACYF 1651 الڳ قومي ميمبرن ۽ 300 ملين نوجوانن تي مشتمل آهي، هن تنظيم جو مقصد نوجوانن کي اڳتي آڻڻ، ترقي ڏيارڻ، حقن ۽ واسطن جو تحفظ، رضاڪاراڻي خدمت، ماحولياتي تحفظ، ثقافت ۽ رانديون، نوجوانن جي شراڪت، سائنس ۽ ٽيڪنالاجي جو رواج وجهڻ، بهتر ڪارڪردگي ڏيکارڻ تي نوجوانن کي خراج تحسين پيش ڪرڻ ۽ انهن کي ايوارڊ سان نوازڻ وغيره شامل آهن، ان کان علاوه هيءَ تنظيم هاڻي دنيا جي 130 ملڪن جي 250 نوجوانن جي تنظيمن سان بين الاقوامي ڏي وٺ ڪري ٿي، اهي تنظيمون نوجوانن جي حڪومتي ايجنسين، قومي ڪائونسلن ۽ ٻين تنظيمن تي مشتمل آهن. آل چائنا يوٿ فيڊريشن معاشري ۽ نوجوانن جي بهتري لاءِ ڪم ڪندڙ هر تنظيم سان ڪم ڪرڻ لاءِ هر وقت تيار رهي ٿي، اهي سڀ ڳالهيون ٻڌي اهو خيال آيو ته اسان جي ملڪ ۾ اهڙي يوٿ فيڊريشن جي ضرورت آهي، ڇو ته اسان جو نوجوان يا ته بيروزگاري کان تنگ اچي خودڪشي ڪري ٿو يا منشيات جو عادي ٿي پنهنجي ۽ پنهنجي گهروارن جي زندگي کي داءُ تي لڳائي ڇڏي ٿو، نوجوان نسل کي تباهي کان بچائڻ لاءِ اسان کي به يوٿ فيڊريشن جي قيام کي يقيني بڻائڻو پوندو، ڇو ته نوجوان گڏجي ملڪ جي بقا ۽ سلامتي لاءِ اهم ڪردار ادا ڪري سگھن ٿا ۽ پنهنجي ترقي لاءِ به رستا هموار ڪندا، چوندا آهن ته ضرورت ايجاد جي ماءُ آهي. منهنجي خيال ۾ ته علي قاضي جهڙن سڄاڻ حلقن کي گهرجي ته، ”آل چائنا يوٿ فيڊريشن“ جهڙي تنظيم جي قيام کي يقيني بڻائين، ڇو ته ملڪ جو نوجوان ئي انقلابي قدم کڻي، مستقبل کي سنواري سگهي ٿو.

فريال اختر بروهي/شهدادڪوٽ

تاڙو پکي، اسان ۽ سائنسي حقيقتون

اربع پهرين جولاءِ واري ڪاوش ۾ نواز ڪنڀر جو ڪالم ”برسات جو اهڃاڻ، تاڙو پکي“ پڙهڻ جو موقعو مليو، مضمون ۾ ڪوئل جو سائنسي نالو نه هجڻ سبب مونجهارو پيدا ٿيو آهي،سنڌ ۾ عام جام ٿيندڙ ڪوئل جو سائنسي نالو (Eudynanys scolopacea) آهي. ڪوئل کي عام انگريزيءَ ۾ Black or Indian Cuckoo نه، پر ڪوئل (Koel) يا ڪامن ڪوئل (Common Koel) سڏيو ويندو آهي. مضمون ۾ ڄاڻايل Black or Indian Cuckoo ڪنهن هڪ ڪوئل جو نالو نه، پر اهي ٻن قسمن جا پکي آهن. جنهن مان بلئڪ ڪڪوءَ جو سائنسي نالو Caculus clamosus ته انڊين ڪڪوءَ جو سائنسي نالوCaculus micropterus آهي. ڪڪو ليڊي ڪٽنب جي پکين جي چئن قسمن ۾ ورهاست ڪئي وئي آهي، جيڪي آهن: ڪڪوس (Cuckoos)، ڪوئلس(Koels) ، ڪوڪالس (Coucals) ۽ مالڪوهاس (Malkohas). ٻاٻيهي کي پپيهو، تاڙو ۽ مينهِڻ ته، انگريزي ۾ Common hawk Cuckoo ياBrain fevered bird سڏبو ۽ ان جو سائنسي نالو Hierococcyx sparverioides آهي. ڪوئل هندي ٻوليءَ جو لفظ آهي ۽ سنسڪرت جي ڪوڪيلا لفظ تان ورتل آهي، ڪڪو اصل ۾ فرانسيسي لفظ Cu cu تان ورتل ۽ ان جي معنيٰ ”ڪو ڪو“ آهي. عام طور تي سمجهيو ويندو آهي ته ڪوڪيندڙ مادي آهي، جڏهن ته اصل ۾ ٻوليندڙ نر هوندو آهي. ڪوئل جا 130 کان مٿي قسم آهن. ڪوئل ڪانويليءَ جي آکيري ۾ آنا لاهيندي آهي، جن مان ڪي وڻن تي ته ڪي بيابانن ۾ رهن ٿا. ڪوئل جو هر قسم پنهنجن آنن کي آري ڪرائڻ لاءِ مختلف پکين جي آکيرن جي چونڊ ڪري ٿو، اندازاً 50 قسم پنهنجا آکيرا ٺاهڻ بجاءِ ٻين پکين جي آکيري ۾ آنا ڦوڙائين ٿا. اهو هڪ خام خيال آهي ته، تاڙو ميلاپ ناهي ڪندو، پر برسات جي مند ۾ بوند جهٽيندو آهي ۽ ان سان ئي آنا پيدا ٿيندا آهن، اها ڳالهه سائنسي حقيقتن جي بلڪل ائين ابتڙ آهي، جيئن سپ لاءِ چيو ويندو آهي ته مينهن جي بوند جهٽڻ کانپوءِ موتي پيدا ڪندي آهي، جڏهن ته اصل ۾ سپ ۾ موتي پيدا ٿيڻ جو سبب برسات جي بوند نه، پر سندس جسم ۾ ڪنهن به ڌاريءَ شئي جو داخل ٿيڻ آهي، جيڪا اڳتي هلي موتيءَ ۾ مٽجي ويندي آهي. هاڻي دنيا ۾ تجارتي طور تي سپ مان هٿرادو طريقن سان موتي پيدا ڪيا وڃن ٿا. اردو ۽ انگلش ‐ اردو ڊڪشنرين ۾ ڪوئل جو لفظ موجود آهي. باقي بقول نواز ڪنڀر جي ته، ”تاڙي جي باري ۾ سنڌي ڊڪشنريون خاموش آهن.“ انهن جي خاموش هجڻ جو سبب هي آهي ته اسان وٽ نه ته جديد ۽ نه ئي سائنسي عام ڊڪشنريون موجود آهن، ان لاءِ توهانکي دل ۾ نه ڪرڻ گهرجي، ڇو ته سنڌين ڪڏهن به ان قسم جي تحقيق / ريسرچ نه ڪئي آهي. ڪوئل جو دنيا جي ڏند ڪٿائن کانسواءِ بائيبل ۾، ارسطوءَ جهڙي ڏاهي، بيٿوئين جهڙي عظيم موسيقار پنهنجي هڪ سمفونيءَ ۾ به ذڪر ڪيو آهي. انگلش ۾ ڪُڪُو (ڪوئل) جي اصطلاحن معنيٰ اڌ مغزي، چريو ۽ بيوقوف آهي.

ڊاڪٽر علي مرتضيٰ ڌاريجو/سنڌ يونيورسٽي (ڄامشورو)

ميرٽ کي ئي مان ملڻ گھرجي!

ڇنڇر 4 جولاءِ واري ڪاوش ۾ اها خبر پڙهڻ لاءِ ملي ته، ورلڊ بينڪ پاران سنڌ ۾ 13500 استادن جي ٽيسٽ شفاف نموني نه ٿيڻ جو خدشو ظاهر ڪندي، ڀرتين جو عمل روڪرائي ڇڏيو آهي، اها خبر پڙهڻ کان پوءِ اها پڪ ٿي وئي ته ورلڊ بينڪ ميرٽ جي ڳالهه تي بضد آهي ۽ اسان به اهو چاهيون ٿا ته استادن جي ڀرتي نج ميرٽ جي بنياد تي ئي ڪئي وڃي. ان ڳالهه کان هر اميدوار بخوبي واقف آهي ته سنڌ يونيورسٽي پاران استادن جي ورتل ٽيسٽ ۾ ڪيتري ڪاپي هلي!؟ سفارش جي هن دور ۾ جڏهن ورلڊ بئنڪ پاران نج ميرٽ تي 13500 استادن جي ڀرتي ڪرائڻ لاءِ اهڙو قدم کنيو ويو آهي، سو يقينن اسان جي اعليٰ اختيارين لاءِ هڪ مثال آهي. اسان عالمي بينڪ کان اهو مطالبو ٿا ڪريون ته ميرٽ کي مان ڏيندي استادن جون ڪاپيون ٻيهر چيڪ ڪرائڻ کان بهتر آهي ته ٻيهر سخت نگراني هيٺ استادن جي ٽيسٽ ورتي وڃي ته جيئن ذهين استاد نمودار ٿي اڳيان اچن.

حسين علي مغيري/قمبر

لوڊشيڊنگ جو آزار ۽ روايتي حڪمت عمليون!

پوري ملڪ ۾ بجلي جي لوڊشيڊنگ وارو سلسلو جاري آهي، جولاءِ جي موتمار گرمي ۾ عوام انهيءَ لوڊشيڊنگ واري صورتحال ۾ سخت عذاب ڀوڳي رهيو آهي. روزانو ڪيترن ئي شهرن ۾ بجلي جي انهيءَ اڻ اعلانيل لوڊشيڊنگ خلاف احتجاج ڄڻ ته معمول بڻيل آهي، حڪومت طرفان لوشيڊنگ وارو مسئلو حل ڪرڻ لاءِ ڪاميٽي جوڙي ويئي آهي، جيڪا هن وقت تائين ڪو کڙ تيل نه ڪڍي سگهي آهي. عوام هن گرمي ۾ جنهن عذاب مان گذري ٿو، اهو به ڪنهن کان ڪو گهڻو لڪيل ناهي، اسپتالن ۾ بجلي بند ٿيڻ کانپوءِ جيڪا صورتحال ٿئي ٿي، مريضن کي جيڪو عذاب ڀوڳڻو پوي ٿو، اهو ئي سبب آهي جو عام ماڻهو بجلي جي لوڊشيڊنگ خلاف روڊ، رستن تي احتجاج مظاهرا ڪندي نظر اچي ٿو، نه ته هن گرمي ۾ ڪنهن کي لاچار آهي جو هو لڱ ساڙيندڙ ڪاڙهي ۾ روڊن تي نڪري اچي؟ حڪومتي اختياريون عوام جي انهيءَ عذاب واري صورتحال کان باخبر هجڻ باوجود به بجلي لوڊشيڊنگ واري آزار تي ڪنٽرول نه ڪري سگهيون آهن. هن وقت به لوڊشيڊنگ واري مسئلي جي حل لاءِ ڪاميٽي ته جوڙي ويئي آهي، پر ماضي جا تجربا ٻڌائين ٿا ته ڪاميٽيون ڪو خاص لاڀ نه ڏيئي سگهيون آهن، ان ڪري ضرورت ان ڳالهه جي آهي ته انهيءِ مسئلي جو ڪو ٺوس حل ڳولين، عوام آخر ڪيستائين انهيءَ لوڊشيڊنگ جو عذاب ڀوڳيندو رهندو.

طفيل احمد جت/باڊهه

عوام کي پيڙڻ بجاءِ مسئلن جا متبادل حل ڳوليو!

ڪجهه ڏينهن اڳ سرڪار مالي سال جي شروعات ۾ ڪاربان سرچارج لاڳو ڪيو هو، جنهن کي (ن) ليگ جي ظفر اقبال جهڳڙا سپريم ڪورٽ ۾ چئلينج ڪيو ۽ 7 جولاءِ تي 3 رڪني بئنچ تيل ۾ واڌ (ڪاربان سرچارج) جو فيصلو عارضي طور معطل ڪري ڇڏيو، جنهن بعد تيل جون قيمتون گهٽجي ويون هيون، سپريم ڪورٽ جي اهڙي فيصلي بعد عوام ۾ تمام گهڻي خوشي جي لهر ڇائنجي وئي هئي ۽ ڪيترن ئي شهرن ۾ عوام جشن به ملهايو، پر انهيءَ خوشي کي گهڻو وقت عوام سان نه ڳنڍيو ويو، ڇاڪاڻ ته 9 جولاءِ تي حڪومت ڪاربان سرچارج جي جاءِ تي پيٽروليم ڊولپمينٽ آرڊيننس جاري ڪري، بچيل اميد به ختم ڪري ڇڏي ۽ تيل جون قيمتون واپس 7 جولاءِ واري پوزيشن تي آڻي ڇڏيون. جڏهن به عوام کي ڪو ٿورو رليف ملي ٿو ته ان جي جاءِ تي ان رليف کان به وڌيڪ ٽيڪس وغيره لڳائي عوام جي خوشين کي ماتم ۾ تبديل ڪيو وڃي ٿو. حڪومت ڪاربان سرچارج جي جاءِ تي پيٽروليم ڊولپمينٽ ليوي آرڊيننس 2009ع جاري ڪري ڇڏيو آهي، پر حڪومت انهيءَ ٽئڪس لڳائڻ بجاءِ متبادل رستا جيئن دفاعي بجيٽ ۾ گهٽتائي، ٻين ملڪن (آمريڪا) کان دفاعي مد ۾ مدد وٺي سگهي ٿي، پر هروڀرو اهو بار عوام جي ڪلهن تي هنيو پيو وڃي، اهو ئي سبب آهي جو ٽرانسپورٽرن 14 جولاءِ تي هڙتال جو سڏ ڏيئي ڇڏيوآهي ۽ (ن) ليگ جي اڳواڻ ظفر اقبال جهڳڙا جي وڪيل اڪرام چوڌري اهڙي آرڊيننس کي چئلينج ڪرڻ جو فيصلو ڪري ڇڏيو آهي. حڪومت کي گذارش آهي ته تيل جي قيمتن ۾ گهٽتائي وارو رليف عوام کي ڏنو وڃي ۽ بجيٽ خسارو پورو ڪرڻ لاءِ ٻيا متبادل رستا ڳوليا وڃن، جنهن سان عوام جي ڪلهن تي بار نه پوي.

عبد الرحمان جروار/ٽنڊو الهيار

هڪ مسڪين ڪارڪن جي پڪار!

اسان جي معاشري ۾ غربت جي شرح تمام گهڻي آهي، غربت سان گڏوگڏ بيماري جي شرح پڻ تمام تيزي سان وڌي رهي آهي، اسپتالن ۾ ڪيترائي مريض بي يارومددگار آهن، ڪي ته مريض بيڊ نه هجڻ جي ڪري اسپتالن جي اڱڻ تي ئي دم ڌڻيءَ حوالي ڪن ٿا. عوام جون اميدون، پيپلز پارٽي جي گورنمينٽ سان واڳيل آهن، ان جي اوسيئيڙي ۾ رهندڙ پيپلز پارٽي جو پراڻو ڪارڪن عطا محمد گائنچو ويٺل ميان شورو درگاهه خياري شريف تعلقو سڪرنڊ جو رهواسي، جنهن جي معصوم گلن جهڙي پٽ کي دل ۾سوراخ آهي، هي غريب مسڪين تمام گهڻو پريشان آهي. ڊاڪٽرن جي چوڻ مطابق علاج جي لاءِ ڏيڍ لک کان 2 لک جي اندر خرچ ٿيندو، پر هي مسڪين جيڪو هن مهانگائي جي دور ۾ ٻه ويلا ٽارڻ لاءِ ئي پريشان آهي، سو ايتري وڏي رقم هي ڪيئن ادا ڪري سگهندو؟ اسان وزير اعليٰ سنڌ کي اپيل ٿا ڪريون ته پ پ جي هن غريب مسڪين ڪارڪن جي مدد ڪئي وڃي.

مير محمد عمراڻي/قائد عوام /يونيورسٽي (نوابشاهه)

سنڌ جي استادن سان ڪيل واعدا ڪير نڀائيندو؟

سڄي سنڌ جا پرائمري، سيڪنڊري ۽ ڪاليج سطح جا استاد پنهنجي جائز حقن جي مڃتا لاءِ احتجاج ڪندا رهيا آهن، جن جو اهو مطالبو رهيو آهي ته، ملڪ جي ٻين صوبن وانگر سنڌ جي استادن کي ٽيچنگ الائونس، ٽائيم اسڪيل، وقت سر پرموشن ۽ اولاد ڪوٽا تي فوري عمل ڪيو وڃي. هن وقت ملڪ جي ٻين صوبن پنجاب، سرحد ۽ بلوچستان جي استادن کي اهڙا حق/ فائدا مليل آهن، جڏهن ته سنڌ جا استاد اهڙن جائز حقن لاءِ سالن کان احتجاج ڪري رهيا آهن. موجوده حڪومت سنڌ جي وزير تعليم پير مظهر الحق سنڌ جي استادن جي حقن کي تسليم ڪندي، انهن کي حل ڪرڻ جا ڪيترائي ڀيرا استاد اڳواڻن سان واعدا ڪيا، پر افسوس جو جمهوري حڪومت هوندي به سنڌ جي استادن جا مطالبا حل ٿي ناهن سگھيا. ڪجهه ڏينهن اڳ سنڌ جي وزير تعليم جو بيان هڪ اخبار ۾ پڙهندي ڏاڍي حيرت ٿي، وزير تعليم چيو آهي ته، ” سنڌ جي استادن جي جائز مسئلن جي سمري فنانس کاتي ۽ وزيراعليٰ هائوس ڏانهن حل لاءِ موڪلي ڇڏي آهي ۽ هاڻي انهن جو ڪم آهي ته حل ڪن يا نه!! وزير تعليم جو بيان ڏاڍو معنيٰ خيز لڳو! هاڻي ذهن اهو سوچڻ تي مجبور آهي ته آخر ڪير عوام سان ڪيل واعدا نڀائيندو؟ هتي ته هر ڪو پنهنجي جان ڇڏائڻ ۾ پورو آهي!

محمد عرس ناريجو/نئون ديرو

ووٽ جي بدلي بس بنيادي سهولتون گهرجن!

اسان جو ڳوٺ جان محمد جمالي تعلقي نيو سعيد آباد ۾ واقع آهي، هن ڳوٺ کي 1985ع ۾ بجلي فراهم ڪئي وئي، ان وقت ڳوٺ ۾ 50 ڪي جي جو ٽرانسفارمر لڳايو ويو، هاڻ هن ڳوٺ جي آبادي وڌڻ سبب ٽرانسفارمر تي تمام گهڻو لوڊ آهي، اهو ئي سبب آهي جو هر سال گرمين جي موسم اچڻ شرط مزڪوره ٽرانسفارمر سڙيو وڃي، هن مهانگائي جي دور ۾ به ڳوٺاڻا هر ڀيري چندو ڪري ٽرانسفارمر ٺهرائين ٿا، اهو سلسلو اڃا هلندڙ آهي. ياد رهي ته مذڪوره ڳوٺ ۾ هيپاٽائيٽس سي ۽ بي ۽ گيسٽرو جهڙيون بيماريون ڦهلجڻ جي نتيجي ۾ هڪ مهيني اندر چار ماڻهو اجل جو شڪار ٿيا ۽ 43 مرد، عورتون ۽ ٻار هيپاٽائيٽس سي ۽ بي ۾ مبتلا آهن، پر پيپلز پارٽي جي تعلقي نيو سعيد آباد جي صدر کان وٺي، ايم پي اي، ايم اين اي تائين ڪنهن به اڳواڻ اسان جي چئن ماڻهن جي فوت ٿيڻ جو نوٽيس نه ورتو، نه ئي صحت کاتي جي عملدارن بيمار ماڻهن جي علاج لاءِ ڪي جوڳا بندوبست ڪيا. اسان ڳوٺ جان محمد جمالي جا رهواسي صدر سميت سڀني پيپلز پارٽي جي اڳواڻن کان پنهنجي ووٽ جي بدلي ۾ هڪ عدد ٽرانسفارمر ۽ صحت جون سهولتون ۽ بيمار ماڻهن جو مفت علاج لاءِ ڪرائڻ جي گهر ٿا ڪريون.

حبيب الرحمان جمالي/ڳوٺ جان محمد  جمالي

ٺٽي ضلعي جي خواب بڻيل ترقي!

سنڌ جي هر علائقي کي پنهنجي جدا حيثيت حاصل آهي، تاريخ سنڌ ۾ ٺٽو تمام وڏي اهميت رکي ٿو، جيڪڏهن سنڌ جي تاريخ مان اهو باب ڪڍي ڇڏبو ته، اها تاريخ اڻپوري ليکبي. 1998ع جي آدمشماري مطابق ٺٽي ضلعي جي آبادي 1113.19 آهي، ساڳي 1998ع جي District census report مطابق هتي جي 54.93 سيڪڙو ماڻهن کي پيئڻ جو پاڻي ميسر آهي، 25.93 آبادي وٽ لائيٽ آهي، 17.82 سيڪڙو آبادي بيروزگار آهي، تعليم جي صورتحال اها آهي ته هتي 35.02 سيڪڙو آبادي پرائمري پاس آهي، 6.14 سيڪڙو انٽر پاس، 3.43 سيڪڙو گريجوئيٽ ۽ 1.63 سيڪڙو پوسٽ گريجوئيٽس آهن. 1998ع جي آدمشماري کان پوءِ هينئر 2009ع تائين يارهن سالن ۾ ٺٽي جي صورتحال تمام خراب ٿي چڪي آهي. اڄ ضلعي جي مين روڊن کان ويندي ڪا پڪي گهٽي  صحيح سلامت نظر نٿي اچي، هر سال ضلعي لاءِ وڏي بجيٽ منظور ٿيندي آهي، جنهن ۾ اسپتالون، اسڪول، روڊ رستا، منظور ٿيندا آهن، پر عملي طور ڪجهه به ٿيو ناهي. ضلعي جي بجٽ ڪٿي خرچ ٿئي ٿي، سا ته انتظاميا کي خبر!؟ موجوده دور ۾ ڪافي ميگا پروجيڪٽن جي شروعات ٿي آهي، پر ضرورت ان ڳالهه جي آهي ته انهن پراجيڪٽن کي مڪمل ڪيو وڃي، نه ڪي هر ڀيري جيان ڪم اڌ ۾ ئي رهجي وڃي.

شعيب حبيب ميمڻ/ٺٽو

ڪاوش هائيڊ پارڪ

سنڌ ڪول اٿارٽي ۾ ڇا پيو وهي واپري!؟

سنڌ ڪول اٿارٽي 1993ع ۾ وجود ۾ آئي، جنهن جو مقصد صرف سنڌ جي ڪوئلي کي ترقي وٺرائڻ آهي، پر شروع کان وٺي ڪجهه عناصرن جي غلط پاليسين سبب هي ادارو پنهنجي مقصد کان هٽي ڪري ڪم ڪري رهيو آهي، انهيءَ جو مک ڪارڻ اداري ۾ موزون ڪامورن جو نه هجڻ آهي، جنهن جو مثال هن وقت به هن اداري ۾ موجود ڪامورن جي ڪارڪردگيءَ مان ملي سگهي ٿو. ڊائريڪٽر جنرل جي پوسٽ 21 هين گريڊ جي پوسٽ آهي، پر هن وقت انهيءِ پوسٽ تي هڪڙو 18 گريڊ جو ماڻهو ڪم ڪري رهيو آهي، جيڪو 10 مارچ 2008ع کان واڌو چارج تحت ڪم ڪري رهيو آهي. ڊائريڪٽر جنرل جي پوسٽ بابت جنوري 2008ع ۾ اشتهار اچڻ باوجود به هن پوسٽ تي موزون آفيسر مقرر نه ٿي سگھيو آهي. ڄاڻايل پوسٽ تي ويٺل آفيسر نوٽيفڪيسن نمبر 2005/92-(SGA8CD) 2-50 تحت تاريخ 1 نومبر 2005ع ۾ سيڪريٽري سنڌ ڪول اٿارٽي جي پوسٽ تي ڊيپيوٽيشن جي بنياد تي تعليم کاتي مان هن اداري ۾ اڳوڻي دور جي هن اداري جي محترم وزير صاحب جي نوازش تحت آندو ويو، جنهن بورڊ مان پاڻ کي جنرل مئنيجر ڪرائڻ چاهيو، پر ڪامياب نه ٿي سگهيو، پر وري آخرڪار نوٽيفڪيشن 2005/92 (SAG AD) 2 SO  تاريخ 7 جولاءِ 2007ع تي جنرل مئنيجر جي پوسٽ تي مقرر ڪيو ويو ۽ پوءِ 10 مارچ 2008ع تي اڳوڻي ڊائريڪٽر جنرل جي رٽائرڊ ٿيڻ کانپوءِ چارچ سنڀالي ورتي. سنڌ ڪول اٿارٽي ۾ هن وقت ايتريون ته گاڏيون آهن، جو ان جي اڌ جيترا آفيسر به سنڌ ڪول ۾ نه آهن ۽ جيڪي من پسند آفيسر ۽ ڪجهه گاڏيون وري اڳوڻن وزيرن ۽ سيڪريٽرين کي ڏنل آهن، وڏي ڳالهه ته اها آهي، جو انهن جو تيل به اٿارٽي طرفان ڏنو وڃي ٿو، هڪ گاڏي  هڪ اڳوڻي وزير جي دوست کي، هڪ گاڏي اڳوڻي سيڪريٽري ته هڪ گاڏي اڃا اڳوڻي اقليتي وزير جي ڪنهن مائٽ وٽ آهي. اڳوڻي اقليتي وزير نومبر 2007ع ۾ سنڌ ڪول اٿارٽي جي بورڊ جي 26 هين گڏجاڻي ۾ اهو فيصلو ڪيو ته هن اداري ۾ جيڪي به ڪانٽريڪٽ بنياد تي ملازم ڪم ڪري رهيا آهن، سي پڪا ڪيا پيا وڃن، پر هڪ ملازم به اڃا تائين پڪو نه ٿي سگهيو آهي، بلڪه اڌ کان وڌيڪ ملازم نوڪري کان فارغ ڪيا ويا آهن، جيڪي روئندا رڙندا رهيا، باقي ڪجهه ملازم اڃا آهن، جن سان اهڙو حشر ڪيو ويو آهي جو انهن کي 3 يا 4 مهينن کان پوءِ پگهار ملي ٿي. تازو ئي سنڌ ڪول اٿارٽي ۾ ڪجهه ڀرتيون ڪيون ويون آهن، 17 هين ۽ 18 هين گريڊ ۾ جيڪي خاص وزير اعليٰ جي چوڻ تي ڪيون ويون، جيڪي پوسٽون هڪ ئي هفتي ۾ ايڊورٽائيز ٿيون ۽ ان ئي هفتي ۾ٽيسٽ ۽ انٽرويو وٺي آفر آرڊر جاري ڪيا ويا، پر جون 2008ع ۾ ايڊورٽائيز ٿيل پوسٽن لاءِ نومبر 2008ع ۾ ٽيسٽ ڪرايا ويا، پر اڃا تائين انٽرويو نه ورتا ويا آهن، هڪ ته اهي ٽيڪنيڪل پوسٽون آهن ۽ ٻيو ته جنهن پوسٽن لاءِ آفر آرڊر جاري ڪيا ويا آهن، اهي ڪميشن جون پوسٽون آهن ۽ پبلڪ سروس ڪميشن ئي اهي جايون ڀري سگهي پئي، ڇو جو سنڌ ڪول اٿارٽي جا ڪي به رولز ۽ ريگيوليشن اڃا تائين ٺهي نه سگهيا آهن ۽ سنڌ گورنمينٽ جي رولز ۽ ريگيوليشن تي عمل ڪري رهي آهي، جنهن تحت پبلڪ سروس ڪميشن ئي اهي پوسٽون ڀري ها. هن حڪومت اهو اعلان ڪيو ته، او پي ايس ۽ ڊيپيوٽيشن ختم ڪئي وئي آهي، پر ان جي باوجود پنهنجا ناجائز ڪم ڪرائڻ لاءِ اڃا ڪجهه اهڙا ڪامورا هن حڪومت او پي ايس تي يا ڊيپيوٽيشن تي ويهاريا آهن، جن کان ڪم ورتا پيا وڃن. سنڌ جي وڏي وزير کي گذارش آهي ته هڪ انتهائي اهم اداري کي تباهه ٿيڻ کان بچايو وڃي.

آڪاش ساڌواڻي/ڪراچي

تيزيءَ سان وڌندڙ آبادي دنيا تي ڪهڙا اثر ڇڏيندي؟

هن وقت جتي سموري دنيا وڏن مسئلن مان گذري رهي آهي، انهن جي سببن تي جڏهن نظر وجهبي ته پتو پوندو گهڻا مسئلا اسان جي بي ڌياني ۽ صحيح منصوبابندي نه هجڻ سبب پيدا ٿين ٿا. هن وقت گهڻن جو ڪارڻ تيزي سان وڌندڙ آبادي آهي. هن وقت آبادي جيتري تيزي سان وڌي رهي آهي، ان جو ڪاٿو وسيلن سان لڳائينداسين ته پتو پوندو ته دنيا ڪهڙي خطرناڪ مسئلن جي ور چڙهڻ وڃي رهي آهي، جيڪڏهن آبادي جي وڌڻ جو سلسلو اڃا به اهڙي طرح جاري رهيو ته ايندڙ ڪجهه سالن ۾ وسيلن جي خطرناڪ حد تائين کوٽ پيدا ٿي سگهي ٿي. دنيا جي هن وقت ڪل آبادي 7-ارب جي ويجهو آهي ۽ جيڪڏهن اسان جي ملڪ ۾ آبادي جي واڌ جي حوالي سان ڏسبو ته هن وقت ملڪ جي آبادي ساڍا 17 ڪروڙ تائين وڃي پهتي آهي، جڏهن ته 10سال اڳ 13 ڪروڙ هئي. 1990ع کان هن وقت تائين 34 سيڪڙو آبادي ۾ واڌ آئي آهي. اصل ڳالهه اها آهي ته جهڙي طريقي سان آبادي ۾ تيزي سان خطرناڪ حد تائين واڌ اچي رهي آهي، ان سان اڳتي هلي دنيا کي ڪيترو ڀوڳڻو پوندو، انهيءَ جو اندازو اڄ جي پيدا ٿيل مسئلن مان ئي لڳائي سگهجي ٿو. هاڻي سوال اهو ٿو اڀري ته انهيءَ آبادي جي سيلاب کي ڪيئن روڪجي؟ ان حوالي سان عوام توڙي سرڪار سنجيدگي سان اپاءَ وٺي ته وڌندڙ آبادي کي ڪنٽرول ڪري سگھجي ٿو.

بنسي مالهي/عمرڪوٽ

امير سنڌ جا غريب ماڻهو!

جڏهن دماغ ۾ اهو سوال اڀرندو آهي،  ته ذهن گھوماٽيون کائڻ لڳندو آهي ته، ”سنڌ ڇا هئي ۽ سنڌ ڇا ٿي وئي آهي!؟“ هڪ پاسي ماضي جي شاهوڪار سنڌ تي سوچيندي رشڪ ٿو ٿئي ته ٻئي پاسي سنڌ جي موجوده حالتن جي باري ۾ سوچيندي نيڻن مان نير ٿا وهڻ لڳن! اها سنڌ جنهن لاءِ اهو ٿو چيو وڃي ته، اگر سنڌ جي وسيلن کي صحيح نموني سان ۽ صرف سنڌ لاءِ استعمال ڪيو وڃي ته سنڌ ۾ شايد ئي ڪو اهڙو ماڻهو بچي، جيڪو غريب هجي، ان سنڌ ۾ اڄ اهو حال آهي، جو ماڻهو پنهنجا معصوم ٻار وڪڻڻ لاءِ چوراهن تي اچي واڪ ٿا ڏين ته وري ڪٿي مائرون پنهنجي جگر جي ٽڪڙن کي درگاهن تي ڇڏيو هليو ٿيون وڃن، اهو سوچي ته گهٽ ۾ گهٽ هنن کي اتي کاڌو ته ملندو ۽ هو بک وگهي ته نه مرندا! گذريل آمريتي دور ۾ ته غريب خودڪشيون ڪرڻ لڳا هئا، پر جيئن ئي نئين عوامي حڪومت آئي ته هنن ۾ هڪ نئين اميد جاڳي پئي هئي ته هاڻي سندن ٻارڙا ٻه ويلا ماني سک سان کائي سگهندا ۽ بک وگهي نه مرندا، پر عوامي حڪومت به انهن کي نظر انداز ڪري ڇڏيو آهي! سنڌ ۾ مهانگائي عوام جو جيئڻ جنجال بڻائي ڇڏيو آهي، غريب طبقو ٻن ويلن جي ماني لاءِ پريشان آهي، هزارين گهرن جون چلهيون مهانگائي وسائي ڇڏيون آهن، پر ان جي باوجود عوامي نمائندا ڪوبه تحرڪ نٿا وٺن ۽ ڏينهون ڏينهن هر شيءِ وڃي ٿي مهانگي ٿيندي. اٽي، لٽي ۽ اجهي ڏيڻ جي دعويٰ ڪندڙ اڳواڻ عوام جا بنيادي مسئلا به حل ناهن ڪري سگھيا، هاڻي سوال اهو ٿو اڀري ته اهو سلسلو آخر ڪيستائين هلندو رهندو؟ ان ڪري هاڻي ته حڪومت کي غريب ماڻهن لاءِ سوچڻ گهرجي ته جيئن هي غريب سک سان زندگي گذاري سگهن.

معشوق علي بهڻ/ڳوٺ ساجن بهڻ

ڪاليج انتظاميا کان ڪو ته پڇاڻو ڪري!؟

نور شاهه بخاري ڪاليج، جيڪو ٽنڊو ڄام ۾ واقع آهي، جنهن کي ڊگري ڪاليج جو درجو پڻ حاصل آهي، پر هن ڪاليج جي موجوده صورتحال اها آهي ته هتي ورهين کان وٺي ٻيون ڪي سرگرميون ته پنهنجي جاءِ تي، پر ڪلاس به نٿا هلن! جنهن جا ذميوار صرف ۽ صرف نور شاهه ڪاليج جي انتظاميا ۽ استاد آهن. منهنجي تعليم کاتي جي اعليٰ اختيارين کي گذارش آهي ته توهان پنهنجي ٽيم موڪليو ۽ هن ڪاليج جي پاڻمرادو جاچ ڪرايو، ڏسو ته هتي ڪيئن نه هٿ وٺي تعليم جو ٻيڙو ٻوڙيو پيو وڃي.

وسيم نظاماڻي/ٽنڊو قيصر

آبادي جو عالمي ڏينهن ۽ آفر آرڊر جون منتظر  ڊاڪٽرياڻيون!

اڄ سڄي دنيا ۾ آبادي جو عالمي ڏينهن ملهايو پيو وڃي، جيئن ته دنيا ۾ وسيلا گهٽ پيا ٿيندا وڃن ۽ آبادي وڌندي پئي وڃي، ان ڪري دنيا ۾ جيڪي حڪومتون پنهنجي قوم جي فلاح ۽ بهبود جي لاءِ سوچين ٿيون، اهي پنهنجي وڌندڙ آبادي تي توجهه ڏين پيون ۽ پنهنجي بجٽ جو چڱو حصو انهيءَ تي خرچ پيون ڪن، ته جيئن گلوبل وليج ٿيندڙ هن دنيا ۾ قدم سان قدم ملائي هلي سگهن، پر افسوس آهي اسان جي چونڊيل حڪومت تي جيڪا توجهه ڏيڻ ته پري، پر سنڌ جي ڳوٺن ۾ اڃا تائين ڊاڪٽر ئي ڀرتي نه ڪري سگهي آهي ۽ سنڌ جي 135 ڊاڪٽرياڻين کي اڃا تائين اپائنمينٽ نه ڪري سگهي آهي، حالانڪه هاءِ ڪورٽ انهن ڊاڪٽرياڻين جي حق ۾ آرڊر جاري ڪيو آهي، پر کين صرف انهيءَ ڳالهه جي سزا ڏني پئي وڃي، جو انهن ڊاڪٽرياڻين جو تعلق سنڌ جي ٻهراڙين سان آهي، جيڪي ميرٽ تي سليڪٽ ٿي ويون، جن کان نگران حڪومت جي دور ۾ واءِ واز ورتا ويا، جنهن تي هڪ لساني تنظيم کي اعتراض آهي ته کين  انهيءَ ۾ نمائندگي نه ملي آهي، انهيءَ جي اعتراض کي مد نظر  رکندي، سنڌ جي نياڻين کي جيڪي ميرٽ تي سليڪٽ ٿيون آهن، تن کي اڃا تائين نظر انداز ڪيو پيو وڃي ۽ کين اپائنمينٽ آرڊر جاري نٿا ڪيا وڃن. ٻهراڙين جون اڪثر عورتون صحت جون سهولتون نه هجڻ ڪري وقت کان اڳ ئي پنهنجي حياتي وڃائي ويهن ٿيون، اسپتالون خالي پيون آهن، لکين رپين جا فنڊ ليپس پيا ٿين، جيڪي اسان جي سنڌ جي ٻهراڙين تي خرچ ٿيڻ کپن، پر سرڪار ماڻهن جي فلاح لاءِ ڪو تحرڪ نٿي وٺي. موجوده سرڪار هڪ طرف ته عورتن جي ڀلائي جي دعويدار ٿي سڏرائي، ٻئي طرف ان ئي عوامي دور ۾ سنڌ جون 135 ڊاڪٽرياڻيون پنهنجي حق لاءِ واجھائي رهيون آهن. اڄوڪي ڏينهن تي اسان جي سرڪار دنيا جي اڳيان آبادي تي ڪنٽرول واري اشو کي ڪيئن بيان ڪندي!؟

ڊاڪٽر عربيه نور/قاسم آباد

ديوارن تي ٿيندڙ چاڪنگ!

هي دور مقابلي جو دور آهي، هر ڪو ائين ٿو چاهي ته، سندس ڳالهه صحيح هجي! هن وقت ڪاليجن، اسڪولن، سرڪاري آفيسن، گهرن جي ديوارن، مسافرن خانن جي ديوارن، هوٽلن ۽ پارڪن جي ديوارن تي سياسي نعرا، موبائيل ڪمپنين ۽ دواخانن جي طرفان پبلسٽي لاءِ مختلف جملا آئل پينٽ سان لکيل هوندا آهن، جيڪو هڪ غير قانوني عمل آهي. سرڪاري ۽ غير سرڪاري جڳهين تي ٿيندڙ انهيءَ وال چاڪنگ  کي صاف ڪرڻ جي لاءِ به ڪافي خرچ ڪرڻو پوي ٿو، پر ان جي باوجود وري ڪجهه ڏينهن جي اندر ساڳيون حرڪتون ڪري ديوارن کي گندو ڪيو وڃي ٿو، جنهن جي ڪري تمام شهري سخت پريشان آهن، اهڙين حرڪتن جي ڪري ماحول تي به خراب اثر پون ٿا، اسان سڀني کي گهرجي ته پنهنجي اردگرد جي ماحول کي جيترو ممڪن ٿي سگھي، صاف رکون، صاف سٿرو ماحول ئي بهتر معاشري جي ضمانت آهي.

قاري قدرت الله /نوابشاهه

ڳوٺ يوسف موچي جي سار لهو

اسان جو ڳوٺ يوسف موچي يوسي ننداپور تعلقي پنو عاقل ۾ آباد آهي، هن ترقي يافته دور ۾ به اسان جو ڳوٺ بنيادي سهولتن کان محروم آهي، هن ڳوٺ جي رهواسين جي سڀ کان اهم ضرورت ٻه ڪلو ميٽر روڊ آهي، جيڪو شهيد چوڪ کان ڳوٺ يوسف موچي تائين ٺهڻ گهرجي، ڇو ته برساتن ۽ سارين جو پاڻي گڏ ٿيڻ سان رستو مڪمل طور بند ٿيو وڃي، جنهن ڪري ڳوٺاڻن کي تمام گهڻي پريشاني ٿئي ٿي. هن ڳوٺ ۾ ڊسپينسري ۽ سوئي گئس جهڙيون سهولتون مهيا ڪيون وڃن ته جيئن مذڪوره ڳوٺ جي رهواسين کي تمام گهڻين پريشانين کان نجات ملي سگهي ٿي، ان لاءِ آئون ضلعي انتظاميا ۽ هتان جي چونڊيل نمائندن کان اها گهر ٿو ڪريان ته هن ڳوٺ کي بنيادي سهولتون مهيا ڪري، ڳوٺاڻن کي پريشاني کان بچايو وڃي.

حضور بخش چنو/پنو عاقل

ووڪل ڪلاس، موقعي پرست ۽ رامجي!

انگريزن جي زماني ۾ سنڌي درسي ڪتابن ۾ رامجي ۽ ٽن ٺڳن واري ڳالهه پڙهائي ويندي هئي، رامجي ڏاڍو سادو، سٻاجهو انسان هو، کيس ڪٿي مهمان ٿي وڃڻ جو موقعو مليو، ميزبان سوکڙيءَ طور کيس هڪ ڇيلو ڏنو، رامجي ڇيلهو ڪلهي تي کڻي پنهنجي ڳوٺ ڏانهن وريو، رستي تي ٽن  ٺڳن صلاح سٽي ته ڪهڙي ريت رامجي کان اهو ڇيلو تڳايون، صلاح موجب هڪ ٺڳ کيس گڏيو ۽ چيائين: ”ٻيلي! ماڻهو ته ڀلو ٿو لڳين، پوءِ اهو ڪتو ڪُلهي تي ڪيئن کنيو اٿئي؟“ رامجي وراڻيو: ”ڀائو ڀليو آهين، اهو ڪتو ڪونهي، ڇيلو اٿئي ڇيلو!!“ اڳتي وڌيو ته ٻئي ٺڳ اچي ورايس . ”واهه! سائين واهه، ڏسڻ ۾ ته عقلمند پيو لڳين، پوءِ اهو ڪتو ڪُلهي تي ڪيئن کنيو اٿئي؟“ ”رامجي چيو: ”نه ادا نه، اهو ڪتو ڪونهي، ڇيلو مليو آهي مهمانيءَ ۾، ڪتو ڪيئن ڏيندا؟؟“ ”همراهه کي اهو جواب ڏئي رامجي اڳتي وڌيو ته دل ۾ وسوسو گهوماٽيون ڏيارڻ لڳس، ”چيائون ته ڇيلو آهي پوءِ هي ماڻهو ڇا ٿا چون؟“ اڃا ٻه ٽي وکون مس کنيائين ته ٽئين ٺڳ سلام ڪري چيس: ”رامجي! تنهنجي مت ڪنهن منجهائي آهي، جو ڪتي کي ڪُلهي تي چاڙهيو گهمائيندو وتين؟ لوڪ ڇا چوندو؟“ ”هاڻي رامجي کي اهڙي پڪ ٿي ته واقعي به هو ڪتي کي ڪلهي تي کنيو پيو وڃي، سو سٽ ڏئي ڇيلي کي پٽ تي ڦٽو ڪري ڳوٺ ڏانهن راهي ٿيو. هوڏانهن ٽيئي ٺڳ موقعي جي تاڙ ۾ هئا ۽ ڇيلو کڻي رمندا رهيا.جنهن کي جيڪي وڻي سو چئي، ڀلا ماڻهن جي زبان کي ڪير روڪي سگهندو؟ مون سميت ڪيترا سنڌي ”ووڪل ڪلاس“ کي مڊل ڪلاس نٿا سمجهن، ووڪل ڪلاس جو اصطلاح هڪ اهڙي ڪلاس جي نشاندهي ڪري ٿو، جيڪو سنڌ لاءِ عملي جاکوڙ ۾ يقين رکندي، صحتمند، سگهاري، انقلابي ۽ آدرشي سنڌ ڏسڻ گهري ٿو، نه فقط گهري ٿو، بلڪه ان لاءِ پاڻ هڙئون وڙئون قرباني  ڏيڻ لاءِ به تيار آهي. سنڌ جو موجوده مڊل ڪلاس بدبودار بڻجي چڪو آهي، جنهن ۾ موقعه پرست، ابن الوقت، سستي عزت، شهرت ۽ دولت حاصل ڪرڻ وارا ۽ اڀرندڙ سج جا سلامي شامل آهن، جيڪي پنهنجي غرض لاءِ ذهن، ڏاهپ، وقت، آدرش ۽ اصول  داءُ تي لڳائڻ لاءِ تيار آهن، رڳو ”دام“ لڳايو!! ”ووڪل ڪلاس“ کي ملاوٽ کان بچايو، پختي يقين، عزم ۽ ذهني قلبي سگهه سان دفاع ڪيو، ان اصطلاح کي يرغمال ٿيڻ نه ڏجو!

نذير قاضي/ڪراچي

سماج لاءِ ناسور بڻيل نشي آور شيون!

اسان جي سماج ۾ ڪيترائي اهڙا مسئلا آهن، جيڪي ڪنهن مخصوص طبقي لاءِ نه، پر پوري  معاشري لاءِ ناسور بڻيل آهن، انهن ۾ هڪ منشيات جو عام استعمال به آهي. اسان وٽ اڄڪلهه گٽڪو، پان، سوپاري ۽ سگريٽ جهڙا موتمار نشا عام جام واپرايا وڃن ٿا، جنهن سبب بيمارين ۾ به ڏينهون ڏينهن اضافو ٿيندو وڃي. هڪ خانگي ٽي وي چينل تي گٽڪي ۽ سوپاريءَ متعلق هڪ رپورٽ دوران ٻڌايو ويو ته، ”اهڙيون شيون ايندڙ نسل کي انڌيري ڏانهن ڌڪي رهيون آهن.“ بين الاقوامي اداري ڊبليو ايڇ او پاڪستان ۾ گٽڪي بابت تحقيق ڪرڻ کانپوءِ ڄاڻايو  آهي ته، ٽن سالن جي ٻار کان وٺي جوان ۽ پوڙهي تائين هتي گٽڪو ۽ مٺي سوپاري عام جام واپرايا وڃن ٿا. جيتوڻيڪ ٻين نشي آور شين جا عادي ته ٺيڪ ٿي سگهن ٿا، پر گٽڪي جي عادي جي ڪا گارنٽي ناهي. گٽڪي سان ڏند، ڳلو، وات ۽ کاڌي جي نلي بري طرح متاثر ٿئي ٿي ۽ نتيجي ۾ ماڻهو بي موت مريو وڃن. وس وارن کي التجا آهي ته منشيات جي روڪٿام لاءِ اهڙا ڪي اپاءَ ورتا وڃن، جنهن سان اسان جا ايندڙ نسل انهيءِ تباهي کان بچي سگھن.

صنم يعقوب چنه/خيرپور ميرس

نوابشاهه شهر ۾ ٽريفڪ جو ناڪارا نظام!

ڊسٽرڪٽ ڪوآرڊينيشن آفيسر بينظير آباد ڇهه مهينا اڳ هڪ نوٽيفڪيشن جاري ڪندي ٽرانسپورٽن لاءِ هدايت نامون جاري ڪيو ته وڏين گاڏين جي شهر اندر داخلا بند آهي. هن وقت ٽرانسپورٽ جو ناڪاره نظام نوابشاهه شهر جي عوام لاءِ آزار بڻيل آهي، ڇاڪاڻ جو اٽڪل ڇهن مهينن کان وٺي ٽرانسپورٽر مسافر کي شهر کان ٻاهر ئي لاهي ڇڏين ٿا، جنهن سبب شهر اندر ڪم ڪار لاءِ ايندڙ ويندڙ مسافرن کي رڪشا ڪري ٻيڻو ڪرايو ڀرڻو پوندو آهي. هن مهانگائي جي دور ۾ غريب سرڪاري ملازم ٻيڻا ڪرايا ڀري آفيسن تائين پهچن ٿا. ضلعي انتظاميا کي اگر اهو سڀ ڪرڻو هو ته پهريان شهر اندر ننڍين گاڏين ۽ سستي ڪرائي جو نظام متعارف ڪيو وڃي ها، پر اهو سڀ ڪجهه ڪرڻ لاءِ انتظاميا ڪوبه تحرڪ نٿي وٺي، هاڻي ته غريب ماڻهن اهو طئي ڪري ڇڏيو آهي ته پنڌ ئي شهر هلڻو آهي.

الهرکيو لاشاري/سڪرنڊ

بجلي جو بحران ڪيئن ختم ڪجي؟

بجلي جي بحران جو سڀ کان وڏو ۽ بنيادي سبب آهي بجليءَ جي چوري، جنهن کي ختم ڪرڻ تمام ڏکيو آهي، ان جو بنيادي سبب رشوت آهي. اڪثر ڪري هر هنڌ واپڊا جو ميٽر ريڊر سئو رپين تي گهٽ يونٽ لکڻ لاءِ تيار ٿي ويندو آهي ۽ لائين سپرنٽينڊنٽ 5 هزار رپين تي هڪ سيزن لاءِ اي سي هلائڻ جي اجازت ڏئي ڇڏيندو آهي، ائين هٿ سان بجلي چوري ڪرائي ويندي آهي. بجلي جي بحران جو ٻيو وڏو سبب نوان پاور پلانٽ نه لڳائڻ آهي. ڏهاڪو سال پهريان کوليل پاور پلانٽ شايد ان دور جي ضرورتن لاءِ پورا هئا، پر اڄ جڏهن هر شيءِ بجلي سان لاڳاپيل آهي، تنهنڪري بجلي به گهڻي استعمال ٿئي ٿي. ٽيون سبب آهي پاور پلانٽس جا بند پيل يونٽ، تقريبن هر پاور پلانٽ ۾ ٻن کان ڏهن تائين يونٽ بند پيل آهن، اگر انهن يونٽن کي ئي بحال ڪجي ته 50 سيڪڙو بجلي بحران ختم ٿي سگهي ٿو، ان حوالي سان گورنمينٽ کي اپيل آهي ته بجلي بحران جي خاتمي لاءِ نوان پاور پلانٽ لڳرايا وڃن ۽ بند پيل يونٽن کي جلد کان جلد ٺهرائي هلايو وڃي ته جيئن عوام کي انهيءِ بحران مان ڇوٽڪارو ملي پوي.

محمد عمر آزاد ٻرڙو/قمبر علي خان

ڪاوش هائيڊ پارڪ 10 جولائي 2009

مسئلن جي ڌٻڻ ۾ ڦاٿل گلشن حديد!

سنڌ صوبي جي گادي واري هنڌ ڪراچي کي 18 ٽائونز ۾ ورهايو ويو آهي ۽ هتان جون يونين ڪائونسلز پڻ انهن ٽائونز جو حصو آهن، بن قاسم ٽائون جي يونين ڪائونسل نمبر 6 گلشن حديد هن وقت ڪيترن ئي مسئلن کي منهن ڏئي رهي آهي، هن علائقي جي آبادي تقريبن ٽن لکن کان به وڌي وئي آهي. جيتوڻيڪ هن يوسي جي ماهوار بجيٽ ٻه لک رپيا ٻڌائي وڃي ٿي، تنهن هوندي هتي جيڪي به ڪم ٿيا آهن، اهي سڀ ناقص مٽيريل سان ٿيا آهن، ٺهيل روڊ هاڻي اکڙي رهيا آهن، گٽرن جو پاڻي روڊ رستن تي وهندو رهي ٿو، جڏهن ته علائقي جا مين چوڪ ٻوڏ جو ڏيک ڏئي رهيا آهن. هن علائقي جو ٻيو وڏو مسئلو بدامني جو آهي، علائقي ۾ چوريون روز جو معمول بڻجي ويون آهيون، ڪوبه ماڻهو هن علائقي جو واهر ڪرڻ لاءِ تيار ناهي، زڪوات جو صوبائي وزير ساجد جوکيو پڻ هن علائقي ۾ رهي ٿو ۽ هن ئي علائقي جو چونڊيل نمائندو آهي، پر هن به ڄاڻايل مسئلن جي حل لاءِ ڪو تحرڪ ناهي ورتو. هن علائقي جو ٽيون وڏو مسئلو ٽرانسپورٽ جو آهي، ايڏي وڏي آبادي واري علائقي ۾ صرف هڪ ڪوچ سروس هلي ٿي، جن جي هڪ هٺي لڳي پئي آهي. اسان سنڌ حڪومت کان پرزور مطالبو ٿا ڪريون ته ڄاڻايل مسئلا جلد کان جلد حل ڪري گلشن حديد واسين کي سک جو ساهه کڻڻ ڏنو وڃي.

آصف علي جهتيال

گلشن حديد (ڪراچي)

روزگار ڏيڻ بجاءِ کسڻ واري نيئن روايت!

موجوده عوامي دور، جنهن ۾ بيروزگار طبقو روزگار جي اميد لڳايو ويٺو آهي، ان ئي عوامي/جمهوري دور ۾ آن فارم واٽر مئنيجمينٽ جي اٽڪل 246 ملازمن کي بيگناهه نوڪرين مان لاٿو ويو آهي ۽ سوين نوجوانن کي بيروزگار ڪري، انهن جي هٿن مان هڪ ويلي جي ماني به کسي ورتي آهي. عوام جا منتخب نمائنده بار بار اهو چوندا رهيا آهن ته  ڪنهن کي به بيروزگار نه ڪيو ويندو ۽ موجوده حڪومت مهنگائي ۽ بيروزگاري کي ختم ڪري، هر نوجوان کي روزگار ڏيندي ۽ ملڪ ۾ هڪڙو به غريب نه رهندو، پر اهي واعدا ڇو پورا نه ٿي رهيا آهن!؟ هر نوجوان اهو ڏسي حيران آهي ته موجوده جمهوري دور ۾ ڇا ٿي رهيو آهي، ڇا انهيءِ کي جمهوريت چئبو آهي؟ هڪ پاسي مهنگائي ماري ڇڏيو آهي ته ٻئي پاسي مالي پريشاني ۽ بيروزگاري خودڪشي ڪرڻ تي مجبور ڪري رهي آهي. اسين صدر پاڪستان آصف علي زرداري کي اپيل ٿا ڪريون ته اسان کي نوڪرين تي بحال ڪري دربدر ٿيڻ کان بچايو وڃي.

شوڪت علي آرائين/پڊعيدن

بحالي جا منتظر اسٽيل مل جا برطرف ملازم

اڳوڻي سرڪار جي عوام دشمن فيصلي هيٺ چار هزار کان مٿي ملازمن کي پاڪستان اسٽيل مل مان برطرف ڪيو ويو هو، اسٽيل مل جي قيام جو واحد مقصد غريب طبقي جي سهائتا ۽ کين زندگي جو معيار بهتر بڻائڻ جو موقعو ڏيڻ هو، پر هن اداري کي ڀڳڙن مٺ عيوض وڪڻڻ ۽ اربين رپين جي زمين هڙپ ڪرڻ جا سانڀاها ڪيا ويا، پر ڀلو ٿئي سپريم ڪورٽ جي چيف جسٽس افتخار محمد چوڌري جو، جنهن اسٽيل مل کي خانگائڻ کان بچائي ورتو. محترمه بينظير ڀٽو صاحبه وطن واپسي تي اليڪشن ورڪ دوران جيڪب آباد ۾ جلسي عام کي خطاب ڪندي چٽي طرح اهو اعلان ڪيو هو ته پيپلز پارٽي حڪومت ۾ اچي اسٽيل مل جا برطرف ملازم بحال ڪندي، جنهن بعد موجوده حڪومت جي قيام کانپوءِ برطرف ملازم بلڪل بحال ٿيا، سرڪار 1998ع تائين برطرف ٿيل ملازم بحال ڪرڻ جو اعلان ڪيو، پر مشرف دور ۾ برطرف ڪيل ملازمن کي بحال نٿو ڪيو وڃي. پاڪستان اسٽيل مل ۾ ”وي آر ايف“ يعني رضاڪاراڻي رٽائرمينٽ فيسلٽي تحت برطرف ڪيل ملازمن ۾ راقم پڻ شامل آهي، اڄ ڪيڏي مهانگائي آهي، روزگار نه هوندو ته گذارو ڪيئن ٿيندو؟ ماڻهو خودڪشيون ڪري رهيا آهن، والدين ٻار وڪڻي رهيا آهن، وري به اميد آهي ته سپريم ڪورٽ سڳوري اسٽيل مل جي برطرف ملازمن کي بحال ڪرڻ لاءِ پاڻمرادو نوٽيس وٺندي.

نصير سومرو/ڪراچي

بجلي بحران آخر ڪڏهن ختم ٿيندو؟

اسان جي ملڪ ۾ ڪافي اهڙا مسئلا آهن، جيڪي اڃا تائين حل نه ٿي سگھيا آهن، جنهن ۾ بجلي جي لوڊشيڊنگ به هڪ اهم مسئلو آهي، جيڪو اڃا تائين حل نه ٿيو آهي. عوام کي ڪو وڏو عهدو نٿو کپي فقط بجلي کپي ٿي، جنهنجي نه هجڻ سان لکين خاندانن جي گھرن جون چلهيون ٻري ناهن سگھنديون، ڇاڪاڻ ته بجلي بحران سبب ڪيتريون ئي فيڪٽريون بند ٿي چڪيون آهن. آخر اهو بجلي بحران ڪڏهن حل ٿيندو؟

آزاد نارائڻ مالهي/عمرڪوٽ

بغير ڪنهن ضرورت جي تعمير ٿيندڙ اسڪول!

هن وقت جڏهن تعليم کي سڌارڻ جون ڳالهيون ۽ ڪوششون ڪيون پيون وڃن، ان دوران ٺٽي ضلعي جي تعليم کاتي ۾ موجود ڪي ماڻهو ان نظام کي تباهه ڪرڻ لاءِ سندرو ٻڌي ميدان ۾ لٿل آهن، جنهن جو تازو مثال يوسي جهمپير جي ڳوٺ خميسو شورو، جيڪو 200 گهرن تي مشتمل آهي، جتي گرلس ۽ بوائز ٻه پرائمري اسڪول هلندڙ آهن، جن کي الڳ الڳ ٻه عمارتون مليل آهن، جيڪي ٽن ٽن ڪمرن تي مشتمل آهن، جن ۾ 150 جي لڳ ڀڳ مستقبل جا معمار علم پرائي رهيا آهن، انهيءَ ڳوٺ ۾ تعليم کاتي ۾ ٺٽي جي ڪامورن هڪ فزيبلٽي رپورٽ ڏئي يار محمد شورو جي نالي 2 گرلس ۽ بوائز اسڪولن جون عمارتون منظور ڪرايون آهن، منظور ٿيل اسڪولن جون عمارتون ته ٺهنديون ڪو نه، ڇو ته زمين جي مالڪ ڳوٺاڻن کي اعتراض آهي، جيڪڏهن اسان جا ڪامورا علم دوست آهن، ته انهن جي رهنمائي ڪرڻ لاءِ اسين تيار آهيون، ته ڪٿي اسڪول ڏيڻ گهرجن، اهي اسڪول اتي ڏيڻ گهرجن، جتي مستقبل جا معمار تعليم جي زيور کان محروم آهن. وزير تعليم سميت اعليٰ عملدارن کي اپيل ٿو ڪريان ته غلط بنيادن تي منظور ڪيل اسڪول جيڪي فرضي نالي تي منظور ڪيا ويا آهن، انهن جي انڪوائري ڪري ملوث ماڻهن کي سزا ڏني وڃي، جيئن آئنده ڪنهن کي  علم دشمن قدم کڻڻ ۽ ملڪ ۽ قوم جو پئسو ضايع ڪرڻ جي جرئت نه ٿئي.

محمد سومار شورو/جهمپير

ايس ڊي ايس ايس پي جا برطرف ملازم!

جون 2007ع ۾ صحت کاتي پاران ضلعي سانگهڙ ۾ مختلف پوسٽن تي هڪ سال لاءِ SDSSPڪانٽريڪٽ تحت 4500 رپيا ماهوار پگهار تي ٽيڪنيشن ڀرتي ڪيا ويا، سالن کان بيروزگار ويٺل ٽيڪنيشن ايتري معمولي پگهار تي ان اميد سان ڊيوٽي ڪئي ته اڳتي هلي پ پ حڪومت کين مستقل روزگار ڏيندي، پر سيپٽمبر 2008ع ۾ پ پ حڪومت ۾ ئي انهن ٽيڪنيشنز کي روزگار کان محروم ڪيو ويو. اسان جي وزيراعليٰ سنڌ کي گذارش آهي ته پ پ جي منشور تحت SDSSP جي متاثر ملازمن کي صحت کاتي ۾ مستقل نوڪري ڏني وڃي.

منير احمد/سانگهڙ

شميم سان ٿيل ناانصافي!

روزانه ڪاوش جي 4 جولاءِ واري هائيڊ پارڪ ۾ ”شميم لاشاري“ جو ”پيار جي پرڻي جي ايڏي قيمت“ جي عنوان سان شايع ٿيل خط پڙهي سچ ته جيءُ جهري پيو. شميم لاشاري، جنهن پنهنجي زندگي جو فيصلو پاڻ ڪيو، صرف ان ئي ڳالهه تي سندس ڀائر ۽ عزيز ان جا جاني دشمن ٿي پيا ۽ انهن پنهنجي ڀيڻ جي مڙس کي ڊوڙائي ڊوڙائي قتل ڪري ڇڏيو ۽ شميم جو گهر اجاڙي ڇڏيو، انهيءِ ڏکن جي ماريل شميم جي مٿي تي ڪو هٿ رکي آٿت ڏيڻ لاءِ به تيار ناهي. هاڻ سوال اهو ٿو پيدا ٿئي ته ڇا هتي پنهنجي بري ۽ ڀلي جا فيصلا پاڻ ڪرڻ ڏوهه آهي؟ ان جي سزا اها ئي آهي، جيڪا شميم کي ملي آهي؟ آئون هن خط ذريعي حڪمرانن کي التجا ٿو ڪريان ته شميم سان ٿيل ان ناانصافي جو نوٽيس وٺي ذميوارن کي سخت سزا ڏني وڃي ته جيئن آئينده وري ڪا ٻي شميم اهڙي ظلم جو شڪار نه ٿئي.

ارشاد علي لغاري/پنگريو

ثقافت کاتي تي تنقيد!

خميس 9 جولائي واري ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ حيدر سهتو جو خط ”ثقافت کاتي جي لاپرواهي ۽ سنڌ جا ڏات ڌڻي“ ڇپيو پڙهي حيرت ٿي ته بغير ڪنهن تصديق جي تنقيد ڪرڻ جا آخر سبب ڪهڙا آهن؟ علڻ فقير جي نالي سان وضاحت ڪرڻ جي ڪابه ضرورت نه آهي، ڇو ته 5 جولائي جي ڪاوش ۽ ٻين اخبارن ۾ ثقافت کاتي پاران چيو ويو هو ته علڻ فقير جي ورسي 21 جولاءِ تي ملهائي ويندي، جڏهن ته مائي ڀاڳي جي حوالي سان حيدر سهتو وري اڻڄائي جو مظاهرو ڪري ويو آهي، ڇو ته مائي ڀاڳي جي ورسي ثقافت کاتي پاران نئون ڪوٽ ۾ ملهائي وئي، ان کان علاوه هيءَ به هڪ حقيقت آهي ته مائي ڀاڳي جي پٽ ڪالو فقير ۽ ڌيءَ مائي سوني ۽ پوٽي برڪت فقير کي باقائده وظيفو پڻ ملندو رهي ٿو. ثقافت کاتو پنهنجي ڏات ڌڻين کي ڪڏهن وسارڻ جو سوچي به نه ٿو سگهي.

سليم جروار

ميڊيا ڪوآرڊينيٽر (ثقافت ۽ سياحت کاتو سنڌ)

پنهنجي مدد پاڻ تحت تعليم حاصل ڪندڙ ٻارڙا!

اسان جي ڳوٺ سمون خان ٽنگڙي ۾ قائم پرائمري اسڪول جيڪو هن وقت ڳوٺاڻا پنهنجي مدد پاڻ تحت هلائي رهيا آهن، ڳوٺ جا ٻارڙا هڪ ڪچي جڳهه ۾ تعليم حاصل ڪري رهيا آهن ۽ ماستر جو پگهار پڻ هر ٻار 2 سئو رپيا ماهوار ڀري ٿو، ٻارڙن ۾ هن وقت محرومي ڦهليل آهي ته هو ڪيترا سال ماستر جو پگهار ڀري تعليم حاصل ڪندا رهندا؟ هن جمهوري دور ۾ نياڻين جي تعليم تي تمام گهڻو زور ڏنو پيو وڃي، پر اسان وٽ سرڪار طرفان تعليم جي ڪابه سهولت ميسر نه آهي. اسان وزير اعليٰ سنڌ ۽ تعليم جي وزير مظهرالحق  کي پرزور اپيل ٿا ڪريون ته اسان جي ڳوٺ جي اسڪول فوري طور استاد مقرر ڪيو وڃي ته جيئن ٻارڙا تعليم حاصل ڪري سگهن.

ڊاڪٽر تاج محمد ٽنگڙي

ڳوٺ ٽالهي

ساريون پوکڻ تي پابندي: عمل ڪير ڪرائيندو؟

ڪجهه عرصو اڳ سنڌ حڪومت نارا ڪئنال جي ڪمانڊ ايريا ۾ ساريون پوکڻ تي پابندي جو اعلان ڪيو هو ۽ ڪامورن عوام کي آگاهه ڪرڻ لاءِ اخبارن ۾ اشتهار ڏئي لکين رپيا خرچ پڻ ڪيا هئا، تنهن باوجود ڪجهه بااثر ڌرين پاران پابندي باوجود کپرو واهه جي منڍ شاخن چوٽياريون، کوڙي، دڙو بازار ۽ ان کان هيٺ نارا ڪئنال تي پاڻي کوٽ باوجود هزارين ايڪڙن تي غيرقانوني طريقي سان ساريون پوکيو ويون آهن، کوڙي، چوٽياريون، دڙو بازار شاخون انجنيئر نارا ڪئنال ۽ ايس ڊي او کپرو جي وارابندي شيڊيول ۾ 21 هين ڏينهن کولڻيون آهن پوءِ انهن شاخن جي پاڻي تي پوکيل سارين کي هر هفتي پاڻي ڪٿان ٿو ملي؟ ۽ وارابندي دوران شاخون ڪيئن ٿيون کلن؟ پڇڙي ۾ اسان وٽ پيئڻ جو پاڻي ڪونهي پوءِ کپرو واهه جي منڍ ۾ سارين جي غيرقانوني پوکي ڪير روڪرائيندو؟ ڪامورا صرف اشتهار ڏيڻ تائين هئا ۽ حڪومت جو فرض سارين جي پوکي تي پابندي وارو اعلان ڪرڻ هو، پوءِ عمل ڪير ڪرائيندو؟

ممتاز بوزدار/کپرو

پاس ٿيل اهل اميدوارن کي آفر آرڊر جاري ڪيا وڃن

ڪجهه عرصو اڳ سيڪريٽري ايجوڪيشن جو اخبار ۾ بيان ڇپيو هو ته، 60 سيڪڙو مارڪون کڻندڙ اميدوارن کي جلد آرڊر ڏنا ويندا ۽ 60 کان گهٽ وارن کي ڪنهن به قسم جي رعايت نه ملندي. تازو 4 جولاءِ واري ڪاوش ۾ استادن جي ڀرتي وارو مامرو رولڙي جو شڪار ڄاڻايو ويو آهي، جو ورلڊ بئنڪ پاران پيپر آئوٽ ٿيڻ جا خدشا ظاهر ڪيا ويا آهن، انهيءَ لاءِ ورلڊ بئنڪ سمورن اميدوارن جون جوابي ڪاپيون طلب ڪري ورتيون آهن، جڏهن ته 5 جولاءِ واري ڪاوش ۾ تعليم کاتي جي ترجمان پاران اهو بيان ڏنو ويو آهي ته استادن جي ڀرتين وارو عمل روڪيو ناهي ويو، اهي ڳالهيون درست نه سمجهيون وڃن، پر استادن جي ڀرتي ٽن مرحلن ۾ مڪمل ٿيڻي آهي، ٻن مرحلن جي پڄاڻي کانپوءِ ضلعي جا ڊي سي اوز اهل اميدوارن جا سرٽيفڪيٽ چيڪ ڪري اميدوارن کان انٽرويوز وٺي آرڊر جاري ڪندا، هاڻي سوال اهو ٿو پيدا ٿئي ته انٽرويوز وٺڻ جو ته ڪوبه شرط نه هيو ته پوءِ هاڻي انٽرويو وٺڻ جو مقصد ڪهڙو آهي؟ هن وقت اهي چوٻول آهن ته انٽرويو ۾ سياسي ليول تي آرڊر ملندا، غريب ۽ بي پهچ وري به پنهنجي حق کان محروم بڻجي ويندا، ان لاءِ وزير اعليٰ سنڌ کي اپيل آهي ته بنا انٽرويوز جي پاس ٿيل اهل اميدوارن کي جلد آفر آرڊر ڏنا وڃن.

گلشن چانڊيو/قمبر

ووڪل ڪلاس کي محدود ڪرڻ واريون ڪوششون!

ڇنڇر 4 جولاءِ واري ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ علي قاضي جو خط ووڪل ڪلاس نظريي بابت شايع ٿيو، جنهن ۾ هن ووڪل ڪلاس جي اصطلاح ۽ مشڪلاتن بابت لکيو، انهيءِ ۾ ڪو شڪ نه آهي ته مڊل ڪلاس هڪ الڳ تصور آهي ۽ ووڪل ڪلاس هڪ الڳ تصور آهي، پر بدقسمتي سان سنڌ جي ڪجهه سڄاڻ ڌرين به علي قاضي جي پيش ڪيل ووڪل ڪلاس واري اصطلاح کي طبقاتي تضاد جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي آهي، جنهن کانپوءِ علي قاضي به پوليس، هرڻ ۽ هاٿي وارو مثال پيش ڪيو آهي. اها هڪ تاريخي حقيقت آهي ته سماج جي ڏتڙيل ۽ استحصال جو شڪار طبقن جي حقن ۽ سياسي تبديلي لاءِ ڪا ڪوشش ٿي آهي ته ان کي سماج جي صرف ڪنهن هڪ اڌ طبقي تائين محدود ڪري ناڪام بڻايو ويو، منهنجي خيال مطابق علي قاضي جو ووڪل ڪلاس وارو خيال به اهڙي ئي ڪنهن ڄار ۾ ڦاسايو ويو آهي.

علي اڪبر ڪنراڻي/ٺل

ڪاوش هائيڊ پارڪ نو جولائي 2009

منشيات جو وڌندڙ ڪاروبار ۽ انتظاميا جي لاپرواهي!

هن تيزي سان وڌندڙ آبادي واري ملڪ ۾ نشو ائين واپرائجي رهيو آهي، جيئن دڪانن تي عام واهپي جون شيون وڪامجنديون آهن، اهڙي طرح سان دليل ڪوٽ، جيڪو سڪرنڊ کان 7 ڪلو ميٽرن جي مفاصلي تي تعلقه پوليس اسٽيشن سڪرنڊ جي حد ۾ آهي، اتي سرعام نشي آور شيون عام واهپي جي شين وانگر وڪامجي رهيون آهن، اهڙيون شڪايتون اسان جي اعليٰ آفيسرن وٽ آن دي رڪارڊ آهن، پر ان باوجود منشيات جي روڪٿام لاءِ ڪو به تحرڪ نٿو ورتو وڃي. سڪرنڊ پوليس ننڊ ۾ ستل آهي، يا وري ائين کڻي چئجي ته انهن کي پنهنجي حصي جو مال وقت سر مليو وڃي! اهڙي ريت هتان جي نوجوانن جو مستقبل تيزي سان نشي جي ور چڙهي رهيو آهي. هتان جا نوجوان، جن جي هٿن ۾ ڪتاب هئڻ گھرجن، انهن جي هٿن ۾ نشي آور شيون آهن، جنهن سبب سندن زندگي تباهه ٿي رهي آهي. اسان هتان جي اعليٰ عملدارن کي اهو ئي عرض ڪنداسين ته اوهان تي سرڪار جيڪا ذميواري سونپي آهي، ان ۾ جيڪڏهن لاپرواهي نه ڪريو ته اهڙا مسئلا جنم ئي نه وٺن.

الهرکيو لاشاري/سڪرنڊ

ڪاش! ڪو ائين چئي ڏي…..

اها ٽي چار سال اڳ جي ڳالهه آهي، جڏهن ميرپورخاص تعليمي بورڊ ۾ مختلف عهدن جي لاءِ انٽرويو ورتا ويا هئا، انهيءَ وقت مون به اسٽيٽ آفيسر جي پوسٽ لاءِ انٽرويو ڏنو هو، جنهن جو رزلٽ ظاهر ڪرڻ کانسواءِ ئي من پسند ماڻهن کي نوازيو ويو ۽ انهيءَ نوازش ۾ صرف هڪ ئي ڌر جي ماڻهن کي اهميت ڏني وئي، جنهن جي رد عمل ۾ ڪجهه ڏينهن جي لاءِ سنڌ دوست ڌريون ”سنڌي نوجوانن سان ٻه اکيائي نامنظور“ جو نعرو کڻي ميدان ۾ لٿيون، احتجاج ڪيا ويا، ڌرڻا هنيا ويا، پاڻ ساڙڻ جا چتاءُ ڏنا ويا، پر ان وقت جي حڪمرانن تي ڪوبه اثر نه پيو! ان کانپوءِ اهي من پسند ماڻهو پنهنجي من جي پسند مطابق، مختلف شين جا اگهه مقرر ڪري ميرپورخاص تعليمي بورڊ جو ڪاروهنوار هلائڻ لڳا ۽ گهڻو عرصو خانگي تعليمي ادارن سان وابسته رهڻ سبب ۽ بورڊ سان رابطي جي ذميواري پنهنجن ڪلهن تي کڻڻ سبب آئون انهيءَ ڳالهه جو اکين ڏٺو شاهد آهيان ته ڪيئن نه اتي سنڌين کي دربدر ڪيو وڃي ٿو، هڪ معمولي مارڪ شيٽ جي ڪاپي حاصل ڪرڻ جي لاءِ بار بار بورڊ جا چڪر لڳرائي مسڪين ماڻهن کي رشوت ڏيڻ تي مجبور ڪيو ٿو وڃي ۽ اڄ ائين اتي اها ئي صورتحال آهي! اجهو هاڻي ويجهڙائي ۾ ئي حيدرآباد تعليمي بورڊ ۾ جيڪي ماڻهن سان ڀرتين واري معاملي ۾ ناانصافيون ٿيون آهن، آئون ته سمجهان ٿو ته اها پڻ سنڌين کي پوئتي ڌڪڻ واري سازشن واري سلسلي جي هڪ ڪڙي آهي، هينئر ته وري به جمهوري دور آهي ۽ پاڪستان پيپلز پارٽي کي سنڌ جي عوام پاران ڀرپور مينڊيٽ مليل آهي، انهيءَ ڪري سنڌ جي نمائندن کي هن وقت پنهنجن تعليمي ادارن کي بچائڻ لاءِ آواز اٿارڻ کپي ۽ منهنجي هڪڙي ننڍڙي خواهش اها پڻ آهي (ڪاش! پوري ٿئي) ته هن جمهوري دور ۾ ميرپورخاص بورڊ وارو ”سين“ حيدرآباد بورڊ ۾ نه ورجايو وڃي ۽ حيدرآباد بورڊ وارو معاملو دٻجڻ کان اڳ سڀ هڪ آواز ٿي اهو  چئي ڏين ته، ”اٽ از ٽو مچ يار…!“

وجئه شرما/مٺي

تعلقي ڪنري ۾ پاڻي جي هٿرادو کوٽ!

پوري سنڌ ۾ جتي پاڻي جي کوٽ شدت اختيار ڪري چڪي آهي، اتي ايريگيشن جي ڪامورن پاڻي جي هٿرادو کوٽ پيدا ڪري عوام کي ويتر پريشان ڪري ڇڏيو آهي. تعلقي ڪنري ۾ گذريل ڪيترن ئي ڏينهن کان پاڻي جي هٿرادو کوٽ خلاف احتجاج ٿين پيا، انهن احتجاجن جي باوجود پاڻي جي هٿرادو کوٽ ختم نه ٿي آهي، تعلقي ڪنري جو علائقو جيڪو هڪ زرخيز علائقو آهي ۽ اتي جي ماڻهن جو گذر سفر زراعت تي آهي، خاص ڪري تعلقي ڪنري ۾ مرچ ۽ ڦٽي جو فصل پوکبو آهي، جيڪي هن وقت پاڻي جي کوٽ سبب تباهه ٿي رهيا آهن، ٻئي طرف ايس ڊي او ايريگيشن سياسي مخالفن جي 80 آبادگارن تي پاڻي چوري جا ڪيس داخل ڪرائي ڇڏيا آهن، جنهن جي ڪري هاڻي تعلقي ڪنري ۾ پاڻي تي سياست هلي رهي آهي. اسين وس وارن کي اپيل ٿا ڪريون ته پاڻي جي هٿرادو کوٽ ختم ڪرائي وڃي ۽ هتان جي ايريگيشن انتظاميا خلاف قدم کنيو وڃي.

قاضي حسن ميمڻ/ڪنري

وزير صاحبان هڪ معذور سان ڪيل واعدو نڀائين!

گهڻن بيروزگارن کي اميدون هيون ته محترمه بينظير صاحبه جي حڪومت ايندي ته کين نوڪريون ملنديون، انهيءِ آسري هر ڪنهن پنهنجا ڪاغذ ٺهرايا، پر پ پ حڪومت اقتدار ۾ اچڻ کانپوءِ نوڪريون ڏيڻ بجاءِ ماڳهين مسڪين ملازمن کي نوڪرين تان بيدخل ڪيو ويو، انهن ۾ ڪي ويچارا معذور هئا، پر انهن معذورن کي به بخش ڪونه ڪيائون، جيڪي صرف هڪ ٽائيم جي پيٽ جي بک اجهائيندا هئا، هاڻ ته انهن کان اهو سهارو به کسجي ويو، انهن معذورن ۾ هڪ دولهه دريا خان جروار به آهي، جيڪو مسلسل احتجاج ڪندو رهيو ۽ مرڻ گهڙي تائين پنهنجي ٻچن سان گڏ بک هڙتال تي ويٺو، جتان بيهوشي جي حالت ۾ اسپتال ۾ داخل ڪيو ويو، اتي اچي وزير تعليم پير مظهر خود بحالي جي خاطري ڪرائي، کيس بک هڙتال تان اٿاريو، گهرو وزير ذوالفقار مرزا به ساڻس واعدو ڪيو ته کيس ٻن ڏينهن ۾ سندس حق ملي ويندو، پر هن وقت تائين ٿيو ڪجهه به ڪونه! هن وقت انهيءِ مسڪين جا گلن جهڙا ٻار بيماري جي بستري تي پيل آهن، ٽن کي ٽي بي، ٻن کي گڙدي ۾ پٿريون ۽ هڪ کي دل ۾ سوراخ ۽ هڪ ته زندگيءَ جي جنگ هارائي ويٺو، باقي ٻين جي زندگي ۽ موت جي وچ ۾ جنگ هلندڙ آهي، ڇا هي معذور ڪنهن آپريشن سٽيل متاثرين کان گهٽ آهي؟! جنهن کي امداد ڏيڻ ته پري رهيو، ويتر کانئس روزگار ئي کسيو ويو! اسان ته روزگار جون اميدون ڇڏيون، پر هن معذور سان ڪيل واعدو ته نڀايو.

اظهر جروار/ڳوٺ جاني جروار (بدين)

نڌڻڪي ماتلي!!

ماتلي بدين ضلعي جو وڏي ۾ وڏو تعلقو آهي ۽ ماتلي تعلقو به انهيءِ ضلعي سان واسطو رکي ٿو، جنهن ضلعي سان موجوده وقت جي قومي اسيمبلي جي اسپيڪر ۽ صوبائي گهرو وزير واسطو رکن ٿا، پر وڏي افسوس سان ٻڌائڻو پوي ٿو ته هن وقت ماتلي شهر کي تمام گهڻو نظر انداز ڪيو ويو آهي، جنهن سبب ماتلي شهر تمام گهڻن مسئلن جو شڪار آهي، جنهن ۾ ماتلي شهر جي ٽٽل پل کان وٺي، نادرا آفيس نه هئڻ تائين، ٽٽل روڊن کان وٺي، لائبريري ۽ پارڪ نه هئڻ تائين، ڪافي سارا مسئلا ماتلي شهر جو مقدر بڻيل آهن، پر ڪو به ڪڇڻ وارو ناهي. نه اسان جا چونڊيل نمائندا ۽ نه ئي هتان جي تعلقي انتظاميا شهر جي مسئلن جي حل لاءِ ڪو تحرڪ ورتو آهي، آخر ڇو؟ آئون وس وارن کي گذارش ڪندس ته خدارا ڪجهه ته رحم کائو، هتي به انسان رهن ٿا، تنهنڪري هتان جا مسئلا حل ڪرائڻ لاءِ جلد ڪوششون ورتيون وڃن.

سليم يوسف اڍيجو/ماتلي

ڇا شميم لاشاري کي انصاف پلئه پوندو؟

ڇنڇر 4 جولاءِ واري ڪاوش ۾ هڪ انتهائي ڏکوئيندڙ (خط ڇپيو) جنهن ۾ جهڏي جي رهواسڻ شميم لاشاري پنهنجي درد ڀري ڪهاڻي بيان ڪئي آهي. شميم لاشاري، جنهن هن سماج جي بدبودار ريتن رسمن کي مڃڻ کان انڪار ڪيو ۽ پنهنجي والدين جي فيصلي خلاف بغاوت ڪري پنهنجي مرضي مطابق هڪ پڙهيل لکيل نوجوان سان پسند جو پرڻو ڪيو، پر وقت جي رهزنن سندس زندگي ئي اجاڙي ڇڏي! سندس ئي ڀائرن هٿان پنهنجي مڙس جي بي رحماڻي قتل تي سواءِ افسوس ڪرڻ جي وٽس ڪجهه به نه آهي، شميم کي صرف انهيءَ لاءِ سورن جي سفر تي روانو ڪيو ويو، جو هن سماج جي وحشي ۽ بدبودار ريتن رسمن جي خلاف اٿي مهاڏو اٽڪايو، پر کيس اها خبر نه هئي ته کيس انهيءَ جي ايڏي وڏي قيمت چڪائڻي پوندي! اڄ هوءَ سنڌ جي هر باشعور ۽ اهل قلم اڳيان پنهنجو ڪيس رکي کين گذارش ڪري رهي آهي ته کيس انصاف ڏياريو وڃي، قانون جي پاسدارن ۽ اعليٰ ايوانن ۾ ويٺل واڳ ڌڻين کي به گھرجي ته انهيءَ ڳالهه جو نوٽيس وٺي کيس جلد از جلد انصاف ڏياريو وڃي.

مير حسن مري/ڀٽ ڀائٽي

عالمي بينڪ جا خدشا ۽ اسان جي انتظاميا جي اهليت!

سنڌ سرڪار گذريل چئن سالن ۾ استادن جون خالي پيل جايون ڀرڻ لاءِ چار دفعا ٽيسٽون وٺي چڪي آهي، انهيءَ عرصي دوران سرڪار بيروزگارن کان فارم فيس جي صورت ۾ ڪروڙين رپيا وصول پڻ ڪري چڪي آهي، پر انهيءِ عرصي دوران جيڪي به ٽيسٽون ورتيون ويون، انهن کي مختلف بهانا بڻائي رد ڪيو ويو، آخر اهي ڪهڙا سبب آهن جو سنڌ ۾ معياري ٽيسٽ نٿي ٿئي؟ جيڪڏهن ٽيسٽن جو اهو ئي حشر ٿيندو رهيو ته ايندڙ ڪجهه وقت ۾ وفاقي سرڪار ۽ عالمي بينڪ مجبور ٿي ٻين صوبن مان عملدار گهرائي ٽيسٽ وٺندي، پوءِ ساڳيا اسان جا عملدار، استاد، ليڊر ۽ پڙهيل لکيل ماڻهو اهو چوندا ته ڇا اسان جي صوبي ۾ اهل ماڻهو نه آهن؟ ۽ ڪامورا به چوندا ته ڇا اسين اهل نه آهيون؟ جو ٻين صوبن کان عملدار گهرايا وڃن ٿا، هاڻي سوچڻ جي ڳالهه اها آهي ته، جيڪڏهن اسان جا عملدار اهل آهن ته پوءِ تعليم جو اهڙو حشر ڇو پيو ٿئي؟ جيڪڏهن اسان وٽ اهل ماڻهو موجود آهن ته پوءِ ايمانداري سان معياري ٽيسٽ ڇو نٿا وٺن ۽ اهل استاد ڇو نه ٿا ڀرتي ڪيا وڃن؟ عالمي بينڪ جي رويي مان لڳي ٿو ته اسان وٽ اهليت جي ڪافي کوٽ آهي، يا وري انتظاميا خود نااهل آهي، آءِ بي اي پاران پهرين ورتل ٽيسٽ ڪجهه نه ڪجهه معياري هئي، جنهن کي رد ڪيو ويو ۽ هاڻي سنڌ يونيوسٽي جي ٽيسٽ تي اعتراض ڏيکاريا ويا آهن. هاڻي اڳتي الائي ڇا ٿيندو؟

محمد هارون هاليپوٽو /ڳوٺ غلام نبي شاهه

ترقين کان محروم تعليم کاتي جا ڊگري يافتا ملازم!

اسان لوئر اسٽاف جا ملازم تعليم کاتي ۾ ڪافي عرصي کان ڪم ڪندا پيا اچون، اسان ۾ ڪافي اهڙا ملازم آهن، جن جي تعليم ميٽرڪ، انٽر، بي اي ۽ ايم اي تائين به آهي ۽ ڪي ته پروفيشنل ڊگريون رکندڙ ملازم پڻ آهن، پر ان هوندي به ملازمن کي تقريبن 15 سالن کان ڪابه پروموشن نه ملي آهي. اسان جي سنڌ جي وزير تعليم کي گذارش آهي ته اسان لوئر اسٽاف جي ملازمن کي تعليم مطابق ترقي ڏني وڃي ته جيئن اسان کي اسان جي حاصل ڪيل تعليم جو فائدو حاصل ٿي سگهي.

محمد حسن مري/سنڌڙي

ايران تي حملي واريون اسرائيلي ڌمڪيون ۽ آمريڪي ڪردار!

آمريڪي صدر بارڪ اوباما پاران مسلمان ملڪن سان بهتر لاڳاپا قائم ڪرڻ واريون ڳالهيون جڏهن مسلم معاشرن ۾ آمريڪا لاءِ مثبت انداز ۾ پسند ڪيون ويون، تڏهن شايد هٿيارن جي عالمي سامراجي واپارين کي ائين محسوس ٿيو هجي ته هاڻ سندن ڪاروبار لاءِ عظيم نقصان جا انتظام ٿيڻ لڳا آهن ۽ اهو ئي سبب آهي جو اسرائيل پاران ايران تي حملي جون ڳالهيون منظر تي اچڻ لڳيون آهن، حالانڪه دنيا کي خبر آهي ته ايران تي اسرائيلي حملي جي صورت ۾ سموري دنيا جا مسلمان متحد ٿي اسرائيل جي مذمت ڪرڻ سان گڏو گڏ آمريڪا خلاف پڻ پنهنجي نفرت جو اظهار ڪندا، وقت جي تقاضا آهي ته آمريڪي صدر بارڪ حسين اوباما دنيا جي امن جي مفاد ۾ ڪو اهڙو لائحه عمل سامهون آڻي، جنهن سان اسرائيل فلسطيني مسلمانن جا قبضو ڪيل علائقا خالي ڪري ۽ ايران تي حملي جو ارادو پڻ ترڪ ڪري. آمريڪي صدر کي اهو پڻ سوچڻ گهرجي ته کائنس پهرين صدر جارج ڊبليو بش جي حڪومت پاران ايران کي غير مستحڪم ڪرڻ لاءِ هر سال آمريڪي بجيٽ ۾ مختص ڪيل 2 ارب ڊالرز جڏهن ڪو ٻوٽو نه ٻاري سگهيا ته پوءِ اسرائيلي حملو ايران کي ڪهڙو نقصان پهچائي سگهندو؟ اسان جي خيال ۾ جيڪڏهن اسرائيل ايران تي حملو ڪيو ته ايراني قوم جنهن اٺ سال صدام حسين پاران مڙهيل جنگ جو پڻ جوان مرديءَ سان مقابلو ڪيو هو، سا ايراني قوم اسرائيل کي نه صرف جواب ڏيندي، پر گڏو گڏ آمريڪا ۽ ٻين اسرائيل نواز ملڪن لاءِ پڻ وڏا مسئلا پيدا ڪري سگهي ٿي، جنهن سان مغربي ملڪن جي مصيبتن ۾ ويتر اضافو ٿيندو، ڇو ته اهڙا لکين ماڻهو دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ موجود آهن، جيڪي ايران جي حق ۾ ۽ اسرائيل خلاف رد عمل کي ظاهر ڪرڻ ۾ ذري به هٻڪ محسوس نه ڪندا. اسرائيل پاران ايران تي حملي جي صورت ۾ آمريڪا کي به تمام گھڻو نقصان برداشت ڪرڻو پوندو، ڇو ته مسلمانن جو هڪ وڏو انگ اسرائيل کي پڻ عالمي دهشتگرد ملڪ سمجهي ٿو.

ذوالفقار خاڪي/حيدرآباد

ثقافت کاتي جي لاپرواهي ۽ سنڌ جا ڏات ڌڻي!

سنڌ جي ثقافت کاتي طرفان ڪجهه ڏينهن پهرين مائيڪل جيڪسن جي حوالي سان حيدرآباد ۾ تقريب  منعقد ڪري، مائيڪل جيڪسن کي خراج تحسين پيش ڪيو ويو، ان ڏينهن تمام گهڻي خوشي ٿي ته سنڌ جو ثقافت کاتو هڪ سٺو ڪم ڪري رهيو آهي جو عالمي سطح جي فنڪارن کي مان ڏئي، فن جي قدر جو ثبوت پيش ڪري رهيو آهي، پر حيراني ان وقت ٿي جڏهن  ڀٽائي گهوٽ جي عاشق  علڻ فقير جي  ورسي جي موقعي تي ڪٿي به ڪا به تقريب منعقد نه ڪئي وئي ۽ نه ئي وري ثقافت کاتي طرفان ڪو پروگرام منعقد ڪيو ويو،  وري  ٻه ڏينهن اڳ اميد خيرپوري، جنهن کي  سنڌ جي سٺن شاعرن ۾ شمار ڪيو وڃي ٿو، ان جي به ورسي  هئي، پر  سنڌ جي ثقافت کاتي کي ڪا ڄاڻ ئي ناهي ته ڪنهن جي ورسي ۽ ڪنهن جي سالگرهه آهي! وري ٻه ڏينهن اڳ مائي ڀاڳي جي 23هين ورسي  سنڌي ادبي سنگت پاران ته ملهائي وئي، پر هن نالي واري لوڪ فنڪاره جي ورسي جي موقعي تي ثقافت کاتي ڪا دلچسپي نه ڏيکاريندي ڪنهن به قسم جي ڪا تقريب نه ڪوٺائي!  صرف اهو ئي نه، پر اسان جا سنڌي فنڪار جڏهن بيمار وغيره ٿين ٿا ته سنڌ جو ثقافت کاتو انهن جي سار نٿو لهي. هڪ ته انهن کي ڪنهن قسم جو ڪو وظيفو وغيره نه ٿو ڏنو وڃي ٻيو وري انهن کي نظرانداز ڪيو وڃي ٿو، آخر ان جو ڇا مقصد آهي جو سنڌ جو ثقافت کاتو سنڌ جي سريلن فنڪارن کي وساري  ويٺو آهي!؟ آئون سنڌ جي ثقافت کاتي جي اعليٰ اختيارين کي پرزور اپيل ٿو ڪريان ته اسان  جي سنڌ جي ڏات ڌڻين کي نه وساريو، جيڪڏهن سنڌ جي ثقافت کاتي به اهڙي لاپرواهي جو مظاهرو ڪيو ته پوءِ ٻين کي ڪهڙي معيار  ڏجي…!

حيدر سهتو/قاسم آباد

ڪاوش هائيڊ پارڪ اٺ جولائي 2009

حيدرآباد ۾ هلندڙ گوشت جو غير قانوني ڪاروبار!

حيدرآباد جي ڀينس ڪالوني، جيڪا هٽڙي پوليس جي حد ۾ واقع آهي، جتي ڪيترائي مينهن جا واڙا آهن ۽ هڪ هڪ واڙي ۾ سون جي تعداد ۾  مينهون آهن، انهيءَ ڪالونيءَ ۾ هڪ غير قانوني ذبح خانو به آهي، جيڪو هڪ لساني تنظيم جي پٺ ڀرائي تحت هلي رهيو آهي، انهيءَ ذبح خاني ۾ مينهن جا تازا ڄاول پاڏا ڄمڻ شرط کڻي اچي ڪٺا ويندا آهن، جيڪي هنن کي تمام گهٽ اگهه تي ملندا آهن، ان گوشت کي حيدرآباد جي نالي وارين وڏين وڏين هوٽلن تي سپلاءِ ڪيو وڃي ٿو ۽ اتي اهو گوشت ٻاڪرو ٿي وڪامندو آهي، انهيءَ ڪاروبار جو حد جي پوليس کي بخوبي علم آهي، پر ڏي وٺ جي بنياد تي پوليس انتظاميا ڪو به تحرڪ نٿي وٺي. اصل ڳالهه هيءَ آهي ته اهڙي قسم جو ڪچو گوشت کائڻ سان انسان جي اندر ۾ ڪيتريون ئي بيماريون جنم وٺن ٿيون، اهو تجربو ته اسين پاڻ پنهنجي اندر ۾  پيدا ٿيندڙ تڪليفن مان ازخود لڳائي سگهون ٿا. اسان حيدرآباد جي اعليٰ اختيارين کي هن مسئلي طرف متوجهه ڪندي کين گذارش ٿا ڪريون ته جلد از جلد هن غير قانوني ڪاروبار کي بند ڪرائي، ذميوارن خلاف قانوني ڪارروائي ڪئي وڃي.

بودلو قلندري/حيدرآباد

پورهيت طبقي جي ڀلائي لاءِ عوامي سرڪار اپاءَ وٺي!

حڪومت جي ماتحت هلندڙ وڏين ڪارپوريشنن ۽ نجي ادارن ۾ ڪم ڪندڙ لکين پورهيتن (مزدورن) جي معاشي حالت نهايت رحم جوڳي بڻائي وئي آهي، مزدورن کي اهڙن سرمائيدارن حوالي ڪيو ويو آهي، جيڪي سرڪاري قانون کي پٺي ڏيندي مزدورن جي زندگي زهر بڻائي رهيا آهن، جيڪي مزدورن کي رهڻ لاءِ نه جڳهه ڏين ٿا، نه مناسب اجورو ۽ نه ئي صحت جون بنيادي ضرورتون پوريون ڪن ٿا، مزدورن کي هر اهڙي اداري ۾ گهٽ اجوري تي بيگر تي وهايو وڃي ٿو، انهن ادارن ۾ شگر ملون اول صف ۾ اچن ٿيون. دنيا سرمائيداري ڄار مان نڪري آزاد بڻجي رهي آهي، پر هتي جو مزدور ڪيترن ئي سالن کان سرمائيداري سرشتي هيٺ زندگي جا پويان پهر بک ۽ بدحالي ۾ گذاري رهيو آهي. هن وقت جيئن ته هتي جمهوري نظام رائج آهي، انهيءَ نظام کي آڻڻ لاءِ مزدورن هر وقت پنهنجي جانين جو نذرانو پئي ڏنو آهي، پر خبر ناهي ڇو موجوده جمهوري حڪومت هن وقت تائين مزدورن جي بهتري لاءِ ڪوبه قدم کڻي ناهي سگھي؟ جيئن ته هر بجيٽ ۾ سرڪاري ملازمن جو پگهار ته وڌايو وڃي ٿو، پر نجي ادارن ۾ ڪم ڪندڙ مزدورن لاءِ ڪڏهن به ڪنهن خاص پيڪيج جو اعلان ناهي ڪيو ويو. سرڪاري سرپرستي نه هئڻ سبب ڏينهون ڏينهن مزدور مسئلن ۾ مبتلا ٿيندا وڃن، هنن کي هٿرادو پاڪيٽ يونين حوالي ڪيو وڃي ٿو، جنهن سبب سندن زندگي مفلوج بڻجي وڃي ٿي. موجوده مهانگائي واري دور ۾ مزدور طبقي جو گذر سفر مشڪل بڻجي ويو آهي. خدارا هنن مزدورن جي سار لهو، سندن پگهارن ۾ واڌ به سرڪاري طور اعلان ڪري ڪئي وڃي ۽ سرمائيدارن کي ان جو پابند بڻايو وڃي، مزدورن جا بنيادي حق بحال ڪري ڏنا وڃن ته جيئن سڀني نجي ادارن ۽ ڪارپوريشنن ۾ ڪم ڪندڙ مزدور وڌيڪ محنت ڪري ادارن کي وڌيڪ اپت ڏئي سگهن.                                             جميل احمد کوسو/ماتلي

غريبن جي پارٽي، غريبن کان منهن نه موڙي!

ملڪ جي سڀني سياسي پارٽين ۾ وڏي ۾ وڏي ۽ عوامي پارٽي پاڪستان پيپلز پارٽي ليکي وڃي ٿي، غريب عوام جون اميدون به پيپلز پارٽي سان ئي وابسته رهيون آهن، پر هن ڀيري خبر ناهي ڇو عوامي حڪومت هوندي به غريب عوام پاڻ کي نڌڻڪو محسوس ڪري رهيو آهي. پيپلز پارٽي جي باني شهيد ذوالفقار علي ڀٽو صاحب ۽ سندس ڌيءَ شهيد محترمه بينظير ڀٽو صاحبه جا عوام تي ڪيل احسان وسارڻ جهڙا ناهن، ٿورو ماضي ۾ جهاتي پائي ڏسنداسين ته شهيد محترمه بينظير ڀٽو جي آمد وقت غريب عوام دل و جان سان سندس استقبال ڪيو هو، ان کانپوءِ به غريب عوام محترمه سان گڏ هئي ۽ اليڪشن تائين به عوام ڀرپور نموني پنهنجو ساٿ نڀايو ۽ پيپلز پارٽي کي اقتداري ايوانن تائين پهچايو، پر اڄ غريب عوام محسوس ڪري ٿو ته محترمه شهيد جي مشن کي هڪ پاسي رکيو ويو آهي. غريب ۽ بيواهه عورتن لاءِ رکيل بينظير انڪم سپورٽ پروگرام جا فارم به ڀوتارن جي حوالي ڪيا ويا، نوجوانن جي لاءِ يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام ۾ به غريبن کي نظر انداز ڪيو ويو، جڏهن ته ترقياتي ڪمن ۾ ڏسجي ته موجوده نمائندا پنهنجي ڳوٺ يا پنهنجي شهر ۾ من پسند ماڻهن کي نوازڻ ۾ ئي پورا آهن، آخر ائين ڇو؟ اسين صدر پاڪستان آصف علي زرداري کي پرزور اپيل ٿا ڪريون ته عوامي نمائندن کي غريبن جا مسئلا حل ڪرڻ جو پابند بڻايو وڃي، ته جيئن غريب عوام به ڪو سک جو ساهه کڻي.

پروانو پٿو مل

ڳوٺ آمريو (ٿرپارڪر)

پ پ جا مخلص ڪارڪن ڪنهن در دانهين!؟

پيپلز پارٽي ۾ اهڙا به ڪارڪن آهن، جيڪي پارٽي جي وجود کان وٺي اڄ تائين پيپلز پارٽي ۽ ڀٽي خاندان جا شيدائي رهيا آهن، انهن کي هر دور ۾ نه فقط نظر انداز ڪيو ويو آهي، پر انهن کي عجيب اذيتون پڻ ملنديون رهيون آهن. محترمه بينظير ڀٽو جي شهادت وقت ڪيترائي خاندان اهڙا هئا، جن انهيءِ سانحي تي ماتم ڪيو ۽ اوڇنگارون ڏئي ڏينهن رات روئندا رهيا، هاڻي عوامي حڪومت جو عجيب فيصلو اهو آهي ته بينظير سپورٽ پروگرام تحت انهن ڪارڪنن کي مايوس ڪري مخالفن کي فارم ڏنا ويا آهن، ان کان وڌيڪ ورڪرن لاءِ ٻي ڪهڙي اذيت هوندي؟ شهيد ذوالفقار علي ڀٽو صاحب ۽ محترمه بينظير ڀٽو شهيد حج جي ٽڪيٽ پنهنجن مخلص غريب ورڪرن کي ڏيندا هئا، ليڪن هاڻي چونڊيل نمائندا اهڙي قسم جا ٽڪيٽ پاڻ حاصل ڪرڻ ۾ پورا آهن ۽ جيالن ۽ شيدائين کي اهو به موقعو ڏيڻ گوارا نه ٿا سمجھن ته اڌ صديءَ تائين سختيون سهندڙ سچا ورڪر اها سعادت ماڻي سگهن.

عبد الخالق شر/ٺري ميرواهه

ٻهراڙي جي رهواسين سان ڪراچيءَ ۾ ٿيندڙ ناانصافيون!

سنڌ اندر سنڌين سان ناانصافين ۽ زيادتين جو سلسلو سڌي يا اڻسڌي طرح اڄ به برقرار آهي، حڪمران ڀلي اهي دعوائون ڪندا هجن ته ڪراچي سنڌين جي آهي ۽ سنڌين لاءِ ڪراچي ۾ اچڻ تي ڪابه پابندي ناهي، انهن لاءِ بلڪل نوڪرين جا دروازا کليل آهن، پر حقيقت انهيءَ جي بلڪل ابتڙ آهي. ننڍن شهرن ۽ ڳوٺن جي رهواسين سان ڪراچيءَ ۾ جهڙو ورتاءُ ڪيو وڃي ٿو، اهو ڪنهن کان ڳجهو ناهي، هڪ ته بيروزگاري ايتري حد تائين وڌي آهي جو ٻهراڙين جا رهواسي پنهنجا گهر ٻار ڇڏي ڪراچي اچي روزگار لاءِ ڀٽڪن ٿا، جن جون راتيون ڦٽ پاٿن تي گذرن ٿيون، پر انهيءَ جو مقصد اهو هرگز ناهي ته انهن تي ذهني دٻاءُ وڌو وڃي، روزگار لاءِ ايندڙ نوجوانن توڙي بزرگن کي اجايا سجايا ڪاغذ ٺهرائڻ لاءِ ٻيڻا پنڌ ٿا ڪرايا وڃن، جڏهن ته روزگار لاءِ ويندڙ ماڻهن کي ڪراچي مان ڪڍڻ لاءِ هر لحاظ کان تنگ ڪيو وڃي ٿو، پوءِ اهو طعنن يا ٽوڪن جي صورت ۾ هجي يا وري بي عزتين تائين! ڪراچي ۾ سنڌين کي هر لحاظ سان ايترو ته پريشانين ۾ مبتلا ڪيو ٿو وڃي، جو هو آخرڪار تنگ اچي خالي هٿين ڳوٺ ڀيڙا ٿين ٿا. هن وقت ڪراچي ۾ ننڍي ۾ ننڍي نوڪري کان وٺي وڏين نوڪرين تائين غير سنڌين جو ئي راڄ قائم آهي. اسان جي حڪمرانن کي اها اپيل آهي ته اهي ڪراچي جي ادارن جو اندريون ماحول ڏسن ۽ مهرباني ڪري سنجيدگي سان انهيءَ مسئلي تي غور ڪن، صرف چوڻ سان ته ڪوبه مسئلو حل نه ٿيندو، تنهنڪري اهڙا ڪي اپاءَ ورتا وڃن، جنهن سان سنڌ واسين کي ڪراچي ۾ رهندي ڪا تڪليف نه ٿئي.

پرهه سونهن/مورو

يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام هڪ بهترين پروگرام آهي

28 جون 2009ع واري ڪاوش ۾ ڇپيل ادي انيتا شاهه جي ڪالم ۾ جتي حڪومت جي ٻين ڳالهين تي تنقيد هئي، اتي شهيد بينظير يوٿ ڊولپمينٽ پروگرام تي پڻ تنقيد ٿيل هئي، ان جي جواب ۾ آئون اهو چوندس ته اهو هڪ بهترين پروگرام آهي، جنهن سان شاگردن جي مالي مدد سان گڏ اصلاح پڻ ٿئي پئي، پر ان جي ڪاميابي يا ناڪامي جو دارومدار ان کاتي جي انتظاميا تي آهي، جنهن جو مثال هي آهي ته منهنجي نياڻي جيڪا انٽر پاس آهي، اها ايجوڪيشن اينڊ لٽريسي کاتي ٺٽي ۾ زير تربيت آهي، هي ڇهون مهينو پورو ٿيڻ وارو آهي، آئون حيران آهيان ته انهن ڇهن مهينن جي تربيت ۾ جيڪو هُن پرايو آهي ۽ هن ۾ جيڪا خود اعتمادي آئي آهي، اها هن ۾ اڳ ڪڏهن به نه هئي. آئون هن سان ڳالهائيندي اهو محسوس ڪندو آهيان ته هن اها ٽريننگ ٺٽي مان نه، پر اسلام آباد مان حاصل ڪئي آهي، ان جي برعڪس لائيو اسٽاڪ ۽ فشريز کاتي جي ڪارڪردگي اها آهي ته جتي ٻين کاتن جون ٽريننگيون پوريون ٿيڻ واريون آهن، اتي هن کاتي کي هينئر سجاڳي ٿي آهي ۽ جون مهيني کان ٽريننگ شروع ڪئي وئي آهي، تنهن هوندي به آئون اهو چوندس ته هيءُ هڪ بهترين پروگرام آهي، اهو هميشه هلندو رهي.

امان الله سومرو/مڪلي

نيشنل هاءِ وي اٿارٽي ۽ معمول بڻيل روڊ حادثا!

نيشنل هاءِ وي اٿارٽي هڪ خودمختيار اداري جي حيثيت رکي ٿي، جيڪا وفاقي منسٽري مواصلات سان وابسته آهي. ڪو وقت هوندو هو جو پاڪستان ۾ روڊن جي حوالي سان سپر هاءِ وي کي وڻندڙ روڊن ۾ شمار ڪيو ويندو هو، پر هن وقت سنڌ ۾ نيشنل هاءِ وي جي روڊن تي هلڻ معنيٰ زندگيءَ تان آسرو پلڻ! انهيءَ جو ننڍو مثال راڻيپور-مورو سيڪشن جو پراجيڪٽ C-03 آهي، جنهن کي ٺاهيندي ٻه سال اچي پورا ٿيا آهن، زيادتي اها آهي ته پراجيڪٽ جي ڏنل Diversion (موڙ) لاءِ رکيل يا نه رکيل قيمت جي آڌار تي، جيڪو الڳ ٺاهڻو آهي، اهو زمين تي آهي ئي ڪونه، (اهو ڇو ناهي اهو خود اعليٰ اختياريون ٻڌائي سگهن ٿيون) الڳDiversion (موڙ) جي متبادل طور هاءِ وي اٿارٽي پاران ٻئي پاسي واري روڊ کي ڊبل ٽرئفڪ لاءِ کولي ڇڏڻ معنيٰ عوام کي هر نقصان لاءِ هر وقت تيار رهڻ جي برابر آهي، ان نقصان جي قيمت، روز جي روڊ حادثن ۾ قيمتي انساني جانيون ضايع ٿيڻ جي صورت ۾ ڀرڻي پوندي! راڻيپور-مورو C-03 پراجيڪٽ تي هاءِ وي اٿارٽي پاران احتياطي تدابير جي کوٽ هئڻ سبب اڄ تائين 20 کان 30 قيمتي جانيون ضايع ٿي چڪيون آهن، جن جو ڪوبه تدارڪ ڪرڻ وارو ڪونهي. موٽر وي پوليس صرف ۽ صرف ٽيڪس اوڳاڙڻ ۾مشغول آهي، احتياطي تدابيرن ۾ اسپيڊ ۽ موڙن جا سائين (نشان) موجود نه هئڻ ڪري هر وقت خطري جو احساس وڌي وڃي ٿو. اسين وفاقي وزير مواصلات کي اپيل ڪنداسين ته سنڌ اندر نيشنل هاءِ وي اٿارٽي طرفان روڊ جي تعمير ۾ ٿيندڙ لاپرواهي ۽ ڪرپشن کي روڪڻ لاءِ هڪدم تڪڙا ۽ فائديمند اپاءُ وٺي، عوام کي وڌيڪ روڊ حادثن کان بچايو وڃي.

ڊاڪٽر عبد القدير ميمڻ

نوشهرو فيروز

ڊاڪٽرن کي آخر ڪڏهن ترقيون ملنديون؟

محترمه بينظير ڀٽو شهيد جي پهرئين دور حڪومت ۾ اعلان ڪيو ويو هو ته صحت کاتي ۾ 1100 ڊاڪٽر ڀرتي ڪيا ويندا ته جيئن سالن کان خالي پيل صحت مرڪزن ۾ ڊاڪٽر مقرر ڪري اتان جي غريب ۽ بي پهچ عوام کي صحت جون سهولتون مهيا ڪري سگهجن، اهڙي اعلان بعد سنڌ حڪومت اخبارن وسيلي اشتهار ڏئي درخواستون طلب ڪيون، اعلانيل 1100 سيٽن مان ڀرتي تائين ڊاڪٽرن جو تعداد 1800 تائين وڃي پهتو، جن کي روزگار ڏيڻ ممڪن نه هو، پر آفرين هجي محترمه شهيد بينظير صاحبه کي جنهن ان وقت جي سيڪريٽري هيلٿ کي خصوصي هدايتون جاري ڪري 1800 ڊاڪٽرن کي روزگار ڏنو. پاڪستان پيپلز پارٽي جي سابقه ٻنهي دور حڪومتن ۾ نه فقط وڏي تعداد ۾ بيروزگار ڊاڪٽرن کي نوڪريون مليون بلڪه سالن کان ترقيءَ جي انتظار ۾ ويٺل ڊاڪٽرن کي هڪ خصوصي فارمولي فورٽيئر مطابق ترقيون به مليون، هتي اسين سمورا ترقين جا منتظر ڊاڪٽر صدر پاڪستان جناب آصف علي زرداري کي گذارش ٿا ڪريون ته 1990ع کان ڀرتي ٿيل ڊاڪٽر، جن کي سروس ڪندي 19 سال ٿي ويا آهن ۽ سندن رٽائرمينٽ ۾ چند سال رهجي ويا آهن، انهن کي ترقيون ڏنيون وڃن، جيڪو سندن بنيادي حق آهي.

ڊاڪٽر رفيق قريشي/حيدرآباد

معصوم شميم کي انصاف ملي سگھندو؟

ڇنڇر 4 جولاءِ تي ڪاوش هائيڊ پارڪ ۾ ”پيار جي پرڻي جي ايڏي وڏي قيمت؟“ جي عنوان هيٺ جھڏي کان شميم لاشاري جو خط شايع ٿيو، جنهن ۾ هن پاڻ سان ٿيل ظلم جو ذڪر ڪيو آهي. سوچڻ جي ڳالهه آهي ته جڏهن سوات ۾ هڪ ناري کي ڦٽڪا هڻڻ وارو واقعو منظر عام تي آيو ته هڪدم روڊ ۽ رستا سول سوسائٽي، هيومن رائيٽس ۽ مختلف سياسي پارٽين جي ڪارڪن سان ڀرجي ويا هئا، پر ٻئي پاسي هڪ معصوم نياڻي کي بيگناهه بيواهه ڪيو وڃي ٿو ته اتي سول سوسائٽي، هيومن رائيٽس ۽ سياسي پارٽيون ڳالهائڻ لاءِ به تيار ناهن! شميم جنهن حڪومتي حلقن کي ڇڏي ڪري ڪاوش سٿ کي پنهنجو ڪيس وڙهڻ جي اپيل ڪئي آهي، انهيءَ مان سٺي حڪمراني جي دعويدارن جي پت به وائکي ٿي وڃي ٿي. وهشت جي انتها آهي، جو ڀيڻ جي عزت جو رکوالو سمجهيو ويندڙ ڀاءُ پنهنجي ڀيڻ جي زندگي ئي اجاڙي ڇڏي! خبر ناهي هن معصوم نياڻي سان انصاف ٿي به سگھندو، الاءِ نه!

اسد الله جمالي

ڳوٺ علي مراد جمالي

جھونا ڪامورا نوجوان نسل تي ڪجهه رحم کائين!؟

اسان وٽ هڪ طرف بيروزگار نوجوان هزارن جي تعداد ۾ آفيس جا چڪر ڪاٽيندي نظر ٿا اچن ته ٻئي طرف اسان جا آفيسر ۽ ادارن جا سربراهه ڪرسين کي ڇڏڻ جو نالو ئي نٿا وٺن! اسين هت سنڌ يونيورسٽي جي موجوده وائيس چانسلر جو ئي مثال وٺون ته سائينجن هيٽ ٽرڪ ڪرڻ کانپوءِ چوٿون ڀيرو ڪرسي حاصل ڪرڻ ۾ ڪامياب ويو آهي. اسان کيس ايترو ئي عرض ڪنداسين ته سنڌ گدڙن ناهي کاڌي ۽ نه ئي اوهان جي يونيورسٽي ڇڏڻ سان ان جو ڪاروبار ٺپ ٿي ويندو، سنڌ ۾ ذهين ۽ قابل نوجوان پروفيسر آهن، جيڪي هن ڪاروان کي منزل تي پهچائي سگهن ٿا، اوهان جي وڃڻ سان هڪڙن نوجوانن کي ترقي ملندي ته ڪي نوڪرين تي چڙهي سگهندا، اميد ته سائينجن رضاڪارانه طور تي ان ڪرسيءَ کان الڳ ٿي ويندا ۽ ٻين لاءِ هڪ عمدو مثال قائم ڪري ويندا. حڪومتي اختيارين کي به اپيل آهي ته هڪ 60 سالن کان مٿي عمر جي عملدارن کي گهر ڀيڙو ڪرڻ جو اسيمبليءَ اندر ڪو بل پاس ڪيو وڃي ته جيئن بيروزگاريءَ مان ڪنهن حد تائين جان به ڇٽي پوي ۽ ادارن ۾ به ڪا نواڻ اچي سگھي.

ڌڻي بخش بروهي/کپرو

ڪاوش هائيڊ پارڪ ست جولائي 2009

مائي ڀاڳي

مائي ڀاڳي

مائي ڀاڳي: جنهن جا گيت اڄ به چوڏس گونجن ٿا!

سنڌ ڌرتي جي وارياسي علائقي ٿر جي ڀلاري ڀونءِ تي جنم وٺندڙ مائي ڀاڳي اڄ کان 23 سال اڳ اسان کان ظاهري طور ته جدا ٿي وئي، پر سندس ڳايل گيت اڄ به چوڏس سنڌ ۾ گونجن ٿا. مائي ڀاڳي ڳائڻ جي شروعات پنهنجي اباڻي ڳوٺ کان ڪئي، جنهن بعد هوءَ ٿر ۾ شادين توڙي ٻين خوشين جي موقعن تي پنهنجي فن جو مظاهرو ڪرڻ لڳي ۽ پوءِ جڏهن سندس مڌر آواز ريڊيو حيدرآباد تان آن ايئر ٿيو ته کيس پوري سنڌ ۾ تمام گھڻي مڃتا ملي. سندس مشهور گيتن ”کڙي نيم ڪي نيچي هون تو هيڪلي“، ”سمن سائين مان ته گولي غلام تنهنجي در جي“ ۽ ڪافي ”لهرن مان لڙهندي اچي، تارن مان ترندي اچي“ سميت ٻين ڪيترين ئي واين، ڪافين، ڪلامن تمام گهڻي مشهوري ماڻي. مائي ڀاڳي دنيا جي اها نرالي فنڪاره هئي، جنهن پنهنجون وايون، ڪافيون ۽ چرميون پاڻ ڪمپوز ڪيون ۽ ڳايون، ان کانسواءِ لوڪ گيتن کي پنهنجي منفرد انداز ۾ ڳايو. مٺي کان لڏي نئوڪوٽ ۾ اجها اڏيندڙ مائي ڀاڳي آخر ۾ ته پاڪستان ٽيليويزن تان به پاڻ ملهايو ۽ دنيا مان کيس تمام گھڻو داد مليو، جنهن بعد حڪومتي حلقن به کيس مڃتا طور ايوارڊ ڏيڻ شروع ڪيا ۽ کيس مڃتا طور شهباز ايوارڊ، مارئي ايوارڊ، شاهه لطيف ايوارڊ، صدارتي ايوارڊ ۽ ٻيا انعامي ايوارڊ به مليا. ملڪ جي هن پوئتي پيل ريگستاني علائقي جي من موهيندڙ فنڪاره مائي ڀاڳي لوڪ گيتن جا انيڪ رنگ اسان کي ارپي وئي، پر اسان توڙي اسان جي جمهوري حڪومت تي به اهو فرض ٿئي ٿو ته هن املهه گيتن، واين ۽ ڪافين جي خالق مائي ڀاڳي جي ياد لاءِ سندس ئي نالي سان فن کي هٿي ڏيارڻ لاءِ ادارو ٺاهيو وڃي، جيڪو لوڪ گيتن، ڪافين توڙي واين کي گڏ ڪرڻ سان گڏو گڏ مائي ڀاڳي جي ڳايل سموري مواد کي سنڀالي گڏ ڪري، ته جيئن ايندڙ نئون نسل هن ٿر جي ڪوئل جو دل کي ڇهندڙ ۽ خيالن ۾ گم ڪندڙ مڌر آواز ٻڌي سگهي. ان کانسواءِ ثقافت کاتي کي گهرجي ته مائي ڀاڳي جي پونئرن جي مالي سهائتا لاءِ اپاءَ وٺي، ته جيئن مائي ڀاڳي جو مسڪين ۽ غريب اولاد سکي زندگي گذاري سگهي.

ڀورو ريٻاري/جهڏو

بجلي جو بحران ۽ چوري!!

هڪ ڊگھي عرصي کان ملڪ ۾ بجلي جو بحران هلي رهيو آهي، پر هن وقت تائين ڪا به حڪومت اهو بحران ختم نه ڪري سگهي آهي. ڏٺو وڃي ته اسان جي ملڪ ۾ بجلي جي چوري عام ٿي چڪي آهي، سري عام بجلي جي پولن تي ڪنڊيون لڳل آهن، ڪيترائي ماڻهو ته اهڙا به آهن، جيڪي بغير بل ادا ڪرڻ جي بجلي استعمال ڪن ٿا، جن کان ڪير به پڇڻ وارو ناهي. بجلي جي چوري جي ڪري لوڊشيڊنگ جو آزار به وڌي ٿو، ڪنڊين جي ڪري لوڊ وڌي وڃڻ جي صورت ۾ ٽرانسفارمر سڙي وڃن ٿا ۽ ڪيترائي ڪلاڪ بجلي بند رهي ٿي. ضلعو شهيد بينظير آباد، جيڪو ملڪ جي صدر جو اباڻو ضلعو آهي، اتي هن وقت ڪيترائي ڪلاڪ بجلي بند رهي ٿي، جنهن سبب اسڪولي شاگرد توڙي اسپتالن ۾ داخل مريضن کي سخت پريشاني جو منهن ڏسڻو پئجي رهيو آهي، پر ڪوبه ان مسئلي جو نوٽيس نٿو وٺي. اسان صدر پاڪستان کي اپيل ٿا ڪريون ته بجلي چوري خلاف ڪي سخت اپاءَ ورتا وڃن ۽ ذميوارن خلاف سخت ڪارروائي ڪئي وڃي، ته جيئن بجلي جو بحران ختم ٿي سگهي ۽ عوام سک جو ساهه کڻي سگهي.

مير محمد عمراڻي/قائد عوام يونيورسٽي (نوابشاهه)

لاکيڻو لطيف، تاڙي جي تنوار ۽ سنڌي اردو ڊڪشنريون

پهرين جولاءِ واري ڪاوش ۾ نواز ڪنڀر جو مضمون، ”برسات جو اهڃاڻ تاڙو پکي“ نظر مان گذريو، جنهن ۾ موصوف تاڙي، ڪوئل ۽ ٻاٻيهي تي معلومات ڏيئي، ضمن ۾ ٻين پکين جو به احوال آندو آهي. لاکيڻي لطيف سُر سارنگ ۽ مارئي ۾ تاڙي جي تنوار، سر معذوري ۽ ڪارايل ۾ ڪوئل جي ڪوڪ ۽ سر حُسيني ۾ ٻاٻيهي، (لڳي مرَ لُوهه، ٿر ٻاٻيهو ٿي مران) جو ذڪر ڪيو آهي. شاهه جي رسالي کي اردو ۾ آڻيندڙ آغا سليم صاحب ٻاٻيهي لاءِ ”تهل کي پپيهي کي صورت، مجهي لُو لگي مار جائون“ جا لفظ ڏنا آهن ۽ تاڙي لاءِ ساڳيو لفظ ”پهر اتر کي اور سکهي ري، تاڙي کي چهکار“  استعمال ڪيو آهي. محققن جي بقول تاڙو ۽ ٻاٻيهو هڪ ئي پکي آهي، ڊاڪٽر شاهنواز سوڍر، گربخشاڻي صاحب جي حوالي سان لکي ٿو؛ تاڙو هڪ قسم جو پکي آهي، جنهن کي سانگ، چاتڪ، ٻاٻيهو ۽ مينهڻ  به ڪري سڏيندا آهن، سنسڪرت ادب ۾ هن پکيءَ جو وڏو وستار ڪيل آهي، سنڌي ٻاٻيهو يا تاڙو ۽ هندي پپيهو ساڳيو پکي آهي، باقي تاڙي بابت سنڌي ڊڪشنرين جي خاموشي نٿي چئي سگهجي، جو ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ نئين جامع سنڌي لغات ۾ لکي ٿو: تاڙو، پکيءَ جو قسم، هيءَ پکي مينهوڳيءَ جي موسم ۾ ڏسبو آهي، ڪال ڪڻڇيءَ کان سوايو ۽ پڇ به انهيءَ کان ڊگهو، رنگ ڪاريڙو پر پاسن ۽ پڇ وارا ڪي کنڀ ڪٻر وانگر اڇا، مينهن جي سڄي مند ۾ تنواريندو رهندو آهي. باقي اردو جي ڊڪشنرين ۾ اڃا ڪوئل جو لفظ موجود آهي، جنهن جو تفصيل اردو انسائيڪلوپيڊيا اردو ان ٽو انگلش ڊڪشنري ۽ اردو جي سڀ کان وڏي ۽ مقبول لغت فيروز اللغات ۾ ڏسي سگهجي ٿو!

حافظ محمد يوسف ڀنڀرو/قاسم آباد

ڀڳا ڏار، ڳيرا اڏاڻا، هليا ويا!

سنڌ جي عوامي شاعر نثار بزمي (جنهن جو اصل نالو قلندر بخش هو) 13 جون 1924ع ڌاري ڳوٺ مرزاپور ضلعي شڪارپور جنم ورتو. مرحوم نثار بزمي 1938ع ۾ تعليم کاتي ۾ استاد جي حيثيت سان ڀرتي ٿيو ۽ 1954ع ۾ تپيداري جو امتحان پاس ڪرڻ کانپوءِ تپيدار ٿيو. پر اندر ۾ جيڪو شاعر لڪو ويٺو هوس، تنهن هٿان مجبور ٿي سرڪاري نوڪري ڇڏي ڏنائين، نثار بزمي يارنهن سالن جي عمر ۾ شاعري جي شروعات ڳوٺ جي هڪ دوست ڀڳوانداس کان متاثر ٿي ڪئي، وري جو ان وقت جي سدا بهار راڳي ماسٽر چندر سان ملاقات ٿيس، جنهن ٻرنديءَ تي تيل جو ڪم ڏنو، پهريون ڀيرو سندس شاعري ان وقت جي فلمي رسالي ”فلم نيوز“ ۾ شايع ٿي، ورهاڱي وقت سندس دوست ڀڳوانداس سنڌ مان لڏي وڃي هندوستان وسايو، تڏهن هن جي جدائي ۾ پاڻ اهو ڪلام چيائين ته، ”ڀڳا ڏار، ڳيرا اڏاڻا، هليا ويا“ جيڪو تمام گهڻو مشهور ٿيو. نثار بزمي شاعري جي هر صنف تي ٽيڪا ٽپڻي ڪئي، سندس عوامي گيت گهڻو مشهور آهن. سنڌي فلم ”البيلي“ ۽ ”سنڌڙي تان صدقي“ لاءِ به گيت لکيائين، سندس ڪلام ريڊيو پاڪستان تان هاڻ به نشر ٿيندا رهن ٿا. مرحوم نثار بزمي شاعري سان گڏو گڏ ڊراما، افسانا ۽ مضمون به لکيا، سندس ٻه ڪتاب ”بيداري“ ۽ ”غريبن جي آهه“ ڇپيل آهن. عوام جي دلين تي راڄ ڪندڙ هي البيلو شاعر فالج جي حملي کانپوءِ 7 جولاءِ 2000ع ۾ اسان کان هميشه لاءِ وڇڙي ويو.

اعجاز علي سهتو/ڳوٺ سهتا (مديجي)

غريبن لاءِ خواب بڻيل مفت تعليم!

اسان جو ڳوٺ چونچا جيڪو تعلقي ننگر پارڪر جي يوسي ماڙهو ۾ واقع آهي، اتي تازو گورنمينٽ طرفان ٻارن لاءِ مفت ڪتاب فراهم ڪيا ويا هئا، اهي ڪتاب اسڪول انتظاميا سرندي وارن ماڻهن جي ٻارن کي وڪرو ڪري ڏنا، هاڻي غريبن جي ٻارن وٽ ايترا ڏوڪڙ نه آهن جو اهي ڪتاب خريد ڪري سگهن، اسڪول انتظاميا جي اهڙي عمل جو تعليم کاتي جي ڪنهن به ذميوار آفيسر نوٽيس نه ورتو. اسين گذارش ٿا ڪريون اعليٰ اختيارين کي ته هو اهڙن واقعن جو نوٽيس وٺي.

رضا محمد جوڻيجو/ڳوٺ چونچا (ننگر پارڪر)

ڇا عوام پيٽ تي پٿر ٻڌڻ جي تياري ڪري!؟

سڄي سنڌ ۾ زرعي پاڻي جي کوٽ انتهائي بحراني شڪل اختيار ڪري وئي آهي، اڪثر ضلعن ۾ ته پيئڻ لاءِ به پاڻي نه ٿو ملي، ان سان گڏ هر ضلعي ۾ پوڇڙ جا آبادگار پاڻي جي کوٽ خلاف رڙيون ڪري رهيا آهن، پر افسوس جي ڳالهه آهي ته ان اهم مسئلي تي سنڌ سرڪار ڪو سخت رد عمل ناهي ڏيکاريو. هن وقت جڏهن سنڌ توڙي مرڪز ۾ پيپلز پارٽي جي حڪومت آهي، ان هوندي به سنڌ صوبي سان اهڙي قسم جون زيادتيون ٿين ته پوءِ هتان جا غريب ۽ اٻوجهه هاري ڪنهن در دانهين؟ اسان جا چونڊيل نمائندا اسيمبلين اندر سنڌ جي اهم مسئلن تي ڳالهائڻ بدران آرام ڪري واپس هليا ويندا آهن، بحرحال 80 سيڪڙو کان وڌيڪ سنڌين جو گذر سفر پاڻي سان لاڳاپيل آهي، اهڙي اهم معاملي تي خاموشي جو مطلب سنڌ جي زراعت کي هٿ سان تباهه ڪرڻ کانسواءِ ٻيو ڪوبه نه آهي، هن وقت جڏهن سارين جو ٻيجارو تيار آهي ۽ رونبن جي مند مٿان اچي بيٺي آهي ته ان وقت سنڌ جي واهن ۽ خاص طور پوڇڙ ۾ ڪئنالن ۾ رڳو واري پئي اڏامي ۽ ان مان اهو ظاهر ٿئي ٿو ته سنڌ ۾ ڪڻڪ جي کوٽ ته اڳ ۾ ئي هئي، پر هاڻي چانورن جي کوٽ پيدا ٿيڻ جو امڪان آهي، اهڙي صورتحال ۾ سنڌ سرڪار جو اهڙو سڀاءُ رهيو ته سنڌي ماڻهو ايندڙ سال پيٽ تي پٿر ٻڌڻ جي تياري ڪن.

سترام داس ميگهواڙ/عمرڪوٽ

پنهنجي ثقافت کان منهن موڙيندڙ ماڻهو!

سنڌ جي قديم ثقافت کي ڏينهون ڏينهن پوئتي ڌڪڻ وارو سلسلو اڃا به ختم ناهي ٿيو، سنڌ دشمن عناصر ته ان ۾ ملوث آهن ئي، پر ڪجهه حد تائين سنڌ جي ثقافت کي پوئتي ڌڪڻ ۾ اسين سنڌي به برابر جا شريڪ آهيون. اڄلڪهه اڪثر سنڌي نوجوان پنهنجي ثقافتي سڃاڻپ جهڙوڪ اجرڪ ۽ ٽوپي پهرڻ ۾ عيب محسوس ڪندا آهن، جيڪڏهن هر هڪ سنڌي اجرڪ ۽ ٽوپي پهري ته اسان جي ثقافت کي ڪير به پوئتي ڌڪڻ واري ڪوشش ۾ ڪامياب ٿي نه سگھندو، ائين ڪرڻ سان هڪ ته اسان جي سنڌي ثقافت زندهه رهندي ۽ ٻيو ته مسڪين هنر مندن جي ڪاروبار ۾ پڻ اضافو ٿيندو، جيڪي هنرمند اجرڪ ۽ ٽوپي جو ڪاروبار ڪندا آهن، جيڪڏهن سنڌي حڪمران يا ڪنهن به شعبي سان واسطو رکندڙ آفيسر يا ملازم سڀئي اجرڪ ۽ ٽوپي کي پنهنجي لباس جو حصو سمجهن ته هر عام خاص ماڻهو به ان طرف ڌيان ڏيندو ۽ سنڌ جي ثقافت هميشه زندهه رهندي.

نظر حسين ڪليري/ڪراچي

نوجوانن سان ڪيسيتائين اپ سيٽ ٿيندا رهندا!؟

سنڌ حڪومت پاران پي ايس ٽيز جي ڀرتين خاطر عالمي بئنڪ جي تعاون ۽ سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن سان ورتل لکت واري ٽيسٽ ۾ ڪامياب ٿيندڙ اميدوار هڪ ڀيرو ٻيهر سخت ٻڏتر جو شڪار آهن، ڇاڪاڻ ته ڪاوش هڪ خبر ۾ ڄاڻايو آهي ته پيپر آئوٽ ٿيڻ ۽ نتيجن ۾ ڪيل هيرا ڦيري بعد عالمي بئنڪ پاران استادن جون ڀرتيون روڪڻ جو چيو ويو آهي، هاڻي اها ڳالهه سمجهه ۾ نٿي اچي ته سرڪار سالن کان پي ايس ٽي جون خالي پيل جايون ڀريندي يا سنڌ جا نوجوانن سان اڃا به ڪي نوان اپ سيٽ ٿيندا رهندا!

اصغر ملاح/پير جو ڳوٺ

مفت علاج واري سهولت به ختم!!

جمع 3 جولاءِ واري ڪاوش موجب صحت کاتي سنڌ پاران هڪ نوٽيفڪيشن جاري ڪندي، سنڌ جي سرڪاري اسپتالن ۾ ”يوزر“ في لاڳو ڪرڻ جو اعلان ڪيو ويو آهي، جنهن بعد مختلف بيمارين جي ٽيسٽ في ۾ تمام گھڻو اضافو ڪيو ويو آهي، ڏٺو وڃي ته سنڌ ۾ اڳي ئي غربت، بک ۽ بيروزگاري عام آهي، جنهن ڪري عوام مشڪلاتن جو شڪار آهي. پرائيويٽ اسپتالن جون ڳريون فيون هجڻ ڪري غريب ماڻهو سرڪاري اسپتالن مان علاج ڪرائن ٿا، پر هاڻي سنڌ جي سرڪاري اسپتالن ۾ به فيون مقرر ٿي چڪيون آهن، هاڻي سنڌ صوبي جو غريب، پورهيت طبقو، جيڪو مزدوري ڪري پنهنجي ٻچن جو پيٽ پالي ٿو، جن کي 100 کان 150 رپيا ڏهاڙي مزدوري ملي ٿي، اهي بيماري وغيره دوران سرڪاري اسپتالن ڏانهن ڪهڙيون اميدون کڻي علاج ڪرائڻ ويندا؟ حڪومت تيل جي اگهن ۾ به اضافو ڪري عوام تي مهانگائي جو وڌيڪ بار وجهي ڇڏيو آهي، تيل جي اگهن جي اضافي کانپوءِ پاڻمرادو عام واهپي جي شين جا به اگهه چوٽ چڙهي ويا آهن، هاڻي سوال اهو ٿو پيدا ٿئي ته عوام کي ڪو رليف ڏيڻ بجاءِ ان کي ويتر عذابن ۾ مبتلا ڇو پيو ڪيو وڃي!؟

اميد علي چانگ/بدين

لاڙڪاڻي جي اي ڊي او (لينڊ روينيو) جي بند پيل آفيس

روينيو ڊپارٽمينٽ هڪ اهم ڊپارٽمينٽ آهي، جتي روزانو جي بنيادن تي ڪيترائي معاملا اڪلايا وڃن ٿا، پر حيرت ان ڳالهه جي آهي ته گذريل سال ڏيڍ کان ضلعي لاڙڪاڻي جي روينيو ڊپارٽمينٽ جو ايگزيڪيوٽو ڊسٽرڪٽ آفيسر (لينڊ روينيو) جي جڳهه خالي پئي آهي، وچ ۾ ٻه ٽي مهينا هڪ آفيسر مقرر ڪيو ويو، پر هاڻي اهو به ڪونهي ۽ پوسٽ خالي هجڻ ڪري آفيس کي تالو لڳل آهي. اي ڊي او (لينڊ روينيو) نه هجڻ ڪري هزارين ماڻهن کي پريشاني جو منهن ڏسڻو پئجي رهيو آهي ۽ اهم ڳالهه اها به آهي ته پرمنٽ ريزيڊنس سرٽيفڪيٽ تي به هن ئي آفيسر جي صحيح ٿئي ٿي، تنهن ڪري بيروزگار نوجوان پي آر سي تي صحيح نه ٿيڻ سبب اهڙي سرٽيفڪيٽ کان پڻ محروم آهن، ان سان گڏ آفيسر نه هجڻ ڪري اتان جو عملو پڻ لاوارث ۽ پريشان آهي. اسان وزير اعليٰ سنڌ کي گذارش ٿا ڪريون ته جلد کان جلد هتي اي ڊي او (لينڊ روينيو) مقرر ڪري، هزارين ماڻهن جي پريشاني جو خاتمو آندو وڃي.

اڪبر آزاد هيسباڻي/باڊهه

انڪم سپورٽ پروگرام ۾ ٿيندڙ بيقائدگيون!

شهيد بينظير انڪم سپورٽ پروگرام جي لاءِ سرڪار 35 ارب مان وڌائي 70 ارب رپيا بجيٽ رکي آهي، پر ان جي باوجود غريب خاندانن کي انهيءَ جو ڪوبه فائدو ڪونه ٿو ٿئي، ڇو ته هن پروگرام جا ڪارڊ من پسند ماڻهن کي ڏنا ويا آهن، اگر جيڪڏهن ڪنهن غريب خاندان کي ڪي ڪارڊ مليا به آهن ته انهيءَ جي رقم پوسٽ عملي پاران ڪٽوتي ٿيل ملي ٿي، ماهوار ٻه هزار رپين ۾ غريب خاندان جو گذارو مشڪل آهي، پر ان ۾ به پنج سئو رپيا ڪٽجن ته پوءِ غريب خاندانن جو گذر ڪيئن ٿي سگهندو؟ اسان شهيد بينظير انڪم سپورٽ پروگرام جي چيئرمين فرزانه راجا کي اپيل ٿا ڪريون ته هن پروگرام کي شفاف بڻائي غريب خاندانن جي وڌ ۾ وڌ سهائتا ڪئي وڃي.

عبد الرزاق ڪنڀر/ڍورو نارو

نوجوانن جي اميدن مٿان پاڻي نه ڦيريو وڃي!

سنڌ يونيورسٽي طرفان ورتل پي ايس ٽي ٽيسٽ جي نتيجن تي عالمي بئنڪ طرفان تحفظات ظاهر ڪيا ويا آهن، جنهن بعد سنڌ حڪومت کي پاس ٿيندڙ اميدوارن کي آفر آرڊر ڏيڻ کان روڪيو ويو آهي ۽ اهو  به خدشو ظاهر ڪيو پيو وڃي ته استادن جي ٽيسٽ ۾ پاس ٿيندڙ اميدوارن جا نتيجا رد ڪيا ويندا! اسين هتي عالمي بينڪ ۽ سنڌ حڪومت جي تعليم کاتي جي وزير سامهون اهو عرض ڪنداسين ته استادن جي ٽيسٽ جي نتيجن تي ڪي شڪ شبها آهن ته پوءِ به صرف پاس ٿيندڙ اميدوارن کان اين ٽي ايس (نيشنل ٽيسٽنگ سروس) جهڙي سٺي ساک واري اداري کان وري ٽيسٽ ڪرايو، ان ۾ اميدوار به محدود هوندا ۽ ٽيسٽ دوران نظم و ضبط قائم رکڻ ۾ به ڏکيائي پيش نه ايندي، باقي سڀني اميدوارن جو نتيجو رد ڪرڻ دانشمندي نه هوندي، ڇو ته اميدوارن جي اڪثريت محنت ڪري پاس ٿي آهي، تنهنڪري پاس ٿيندڙ اميدوارن جي محنت تي پاڻي نه هاريو وڃي.

امام الدين گاڏهي/باڊهه

زرعي سڌارن بجاءِ زرعي ٽيڪس جي ڳالهه ڇو؟

گذريل ڇهن ڏهاڪن کان ملڪ ۽ خاص طور تي سنڌ جي زراعت جي واڌ ويجهه لاءِ ڪي به سنجيده اپاءُ ناهن ورتا ويا، زراعت جي سڌاري لاءِ جيڪو به ادارو جڙي ٿو، اهو ڪرپشن جي ور چڙهيو وڃي! اڄ به حڪومت پاران آبادگارن کي زرعي مشينري اڌ قيمت تي ڏيڻ واري رٿا بابت چند وڏن زميندارن کانسواءِ عام آبادگار بي خبر آهن، اڄ به لکين پاس بوڪ ۽ زميني کاتا آبادگارن جي پڙ ڏاڏن جي نالن تي آهن، ان جو ڪارڻ رشوت آهي، اها به ايتري جيڪا عام آبادگار نه ٿو ڏئي سگهي، ان کاتن جي ڪري خانداني جهيڙا به روز جو معمول آهن. ٻئي پاسي صورتحال اها آهي ته زرعي ڀاڻ اڪثر سيزن ۾ ملي ئي نه ٿو، ملي ٿو ته به ٻه ٻه سئو سيڪڙو مهانگو! زرعي دوائون به نقلي، جن جو زراعت کاتو سيمپل وٺي به ٿو ته غيرقانوني ٽيڪس وٺڻ لاءِ آبادگارن جي ڀلي لاءِ نه! زرعي شعبي ۾ خاص اهميت رکندڙ شيءِ پاڻي، سو به مهينن جا مهينا عام آبادگار کي نه ٿو ملي، جي ملي ٿو ته به پسئن سان 62 سالن ۾ جي ڪجهه بدليو آهي ته اهو آهي پاڻي جو ريٽ! اڳ ڇهه ماهي پئسا آبادگار ڦوڙي جي صورت ۾ ڏيندو هو ۽ هاڻي هر هفتي يا مهيني ڏئي ٿو، اهڙي صورتحال ۾ ماضي توڙي حال ۾ حڪومتن زراعت جي ترقي لاءِ ڪجهه به ناهي ڪيو، نه سنڌ ۾ ٻوڏ کان بچڻ لاءِ ڪابه رٿابندي ٿيل آهي ۽ نه وري واهه ۽ شاخن ۾ پوندڙ گهارن کي روڪڻ لاءِ ڪو بندوبست آهي، جي ٻوڏ اچي ٿي ۽ واهن ۾گهارا پون ٿا ته ان پاڻي کي روڪڻ لاءِ اڃا تائين ڪابه اڳواٽ حڪمت عملي وجود ۾ ناهي اچي سگھي. آبادگارن کي ته جنسن جو نج ٻج به نٿو ملي، ڪابه جنس مارڪيٽ ۾ لهي ٿي ته اگهه گهٽجيو وڃن ۽ ان جو فائدو آبادگارن کي ٿيڻ بجاءِ واپاري کڻن ٿا، اڄ به ڦٽيون مارڪيٽ ۾ اچڻ باوجود حڪومت ڦٽي جو اگهه طئي ناهي ڪيو ۽ نه وري ٽي سي پي ڪا خريداري شروع ڪئي آهي، آبادگارن کي ڪابه سهولت نه هجڻ باوجود زراعت جي رهيل ٻيڙي ٻوڙڻ لاءِ زراعت تي ٽيڪس جي ڳالهه ڪئي وڃي ٿي، جيڪڏهن حڪومت کي زراعت تي ٽيڪس لڳائڻو آهي ته ان لاءِ ننڍن ۽ وڏن آبادگارن جا مٿي بيان ڪيل مسئلا ترجيحي بنيادن تي حل ڪرڻا پوندا، ان ۾ آبادگارن کي ٻج نج کپي، ڀاڻ وقت تي ۽ ڪنٽرول ريٽ تي کپي، پاڻي بنا پئسي ۽ وقت سر ملڻ گهرجي، زرعي قرض بنا رشوت جي ڏنا وُڃن ۽ غيرقانوني ٽيڪس ختم ڪيا وڃن ته آبادگار خوشحال ٿين ۽ سنڌ ترقي ڪري.

ممتاز بوزدار/کپرو