• </* Theme Name: Twenty Ten Theme URI: http://wordpress.org/ Description: The 2010 theme for WordPress is stylish, customizable, simple, and readable -- make it yours with a custom menu, header image, and background. Twenty Ten supports six widgetized areas (two in the sidebar, four in the footer) and featured images (thumbnails for gallery posts and custom header images for posts and pages). It includes stylesheets for print and the admin Visual Editor, special styles for posts in the "Asides" and "Gallery" categories, and has an optional one-column page template that removes the sidebar. Author: the WordPress team Version: 1.3 License: GNU General Public License License URI: license.txt Tags: black, blue, white, two-columns, fixed-width, custom-header, custom-background, threaded-comments, sticky-post, translation-ready, microformats, rtl-language-support, editor-style, custom-menu */ /* =Reset default browser CSS. Based on work by Eric Meyer: http://meyerweb.com/eric/tools/css/reset/index.html -------------------------------------------------------------- */ html, body, div, span, applet, object, iframe, h1, h2, h3, h4, h5, h6, p, blockquote, pre, a, abbr, acronym, address, big, cite, code, del, dfn, em, font, img, ins, kbd, q, s, samp, small, strike, strong, sub, sup, tt, var, b, u, i, center, dl, dt, dd, ol, ul, li, fieldset, form, label, legend, table, caption, tbody, tfoot, thead, tr, th, td { background: transparent; border: 0; margin: 0; padding: 0; vertical-align: baseline; } body { line-height: 1; } h1, h2, h3, h4, h5, h6 { clear: both; font-weight: normal; } ol, ul { list-style: none; } blockquote { quotes: none; } blockquote:before, blockquote:after { content: ''; content: none; } del { text-decoration: line-through; } /* tables still need 'cellspacing="0"' in the markup */ table { border-collapse: collapse; border-spacing: 0; } a img { border: none; } /* =Layout -------------------------------------------------------------- */ /* LAYOUT: Two columns DESCRIPTION: Two-column fixed layout with one sidebar right of content */ #container { float: left; margin: 0 -240px 0 0; width: 100%; } #content { margin: 0 280px 0 20px; } #primary, #secondary { float: right; overflow: hidden; width: 220px; } #secondary { clear: right; } #footer { clear: both; width: 100%; } /* LAYOUT: One column, no sidebar DESCRIPTION: One centered column with no sidebar */ .one-column #content { margin: 0 auto; width: 640px; } /* LAYOUT: Full width, no sidebar DESCRIPTION: Full width content with no sidebar; used for attachment pages */ .single-attachment #content { margin: 0 auto; width: 900px; } /* =Fonts -------------------------------------------------------------- */ body, input, textarea, .page-title span, .pingback a.url { font-family: MB Khursheed, Georgia, "Bitstream Charter", serif; } h3#comments-title, h3#reply-title, #access .menu, #access div.menu ul, #cancel-comment-reply-link, .form-allowed-tags, #site-info, #site-title, #wp-calendar, .comment-meta, .comment-body tr th, .comment-body thead th, .entry-content label, .entry-content tr th, .entry-content thead th, .entry-meta, .entry-title, .entry-utility, #respond label, .navigation, .page-title, .pingback p, .reply, .widget-title, .wp-caption-text { font-family: MB Khursheed, "Helvetica Neue", Arial, Helvetica, "Nimbus Sans L", sans-serif; } input[type=submit] { font-family: MB Khursheed, "Helvetica Neue", Arial, Helvetica, "Nimbus Sans L", sans-serif; } pre { font-family: MB Khursheed, "Courier 10 Pitch", Courier, monospace; } code { font-family: MB Khursheed, Monaco, Consolas, "Andale Mono", "DejaVu Sans Mono", monospace; } /* =Structure -------------------------------------------------------------- */ /* The main theme structure */ #access .menu-header, div.menu, #colophon, #branding, #main, #wrapper { margin: 0 auto; width: 940px; } #wrapper { background: #fff; margin-top: 20px; padding: 0 20px; } /* Structure the footer area */ #footer-widget-area { overflow: hidden; } #footer-widget-area .widget-area { float: left; margin-right: 20px; width: 220px; } #footer-widget-area #fourth { margin-right: 0; } #site-info { float: left; font-size: 14px; font-weight: bold; width: 700px; } #site-generator { float: right; width: 220px; } /* =Global Elements -------------------------------------------------------------- */ /* Main global 'theme' and typographic styles */ body { background: #f1f1f1; } body, input, textarea { color: #666; font-size: 12px; line-height: 18px; } hr { background-color: #e7e7e7; border: 0; clear: both; height: 1px; margin-bottom: 18px; } /* Text elements */ p { margin-bottom: 18px; text-align:justify; } ul { list-style: square; margin: 0 0 18px 1.5em; } ol { list-style: decimal; margin: 0 0 18px 1.5em; } ol ol { list-style: upper-alpha; } ol ol ol { list-style: lower-roman; } ol ol ol ol { list-style: lower-alpha; } ul ul, ol ol, ul ol, ol ul { margin-bottom: 0; } dl { margin: 0 0 24px 0; } dt { font-weight: bold; } dd { margin-bottom: 18px; } strong { font-weight: bold; } cite, em, i { font-style: italic; } big { font-size: 131.25%; } ins { background: #ffc; text-decoration: none; } blockquote { font-style: italic; padding: 0 3em; } blockquote cite, blockquote em, blockquote i { font-style: normal; } pre { background: #f7f7f7; color: #222; line-height: 18px; margin-bottom: 18px; overflow: auto; padding: 1.5em; } abbr, acronym { border-bottom: 1px dotted #666; cursor: help; } sup, sub { height: 0; line-height: 1; position: relative; vertical-align: baseline; } sup { bottom: 1ex; } sub { top: .5ex; } input[type="text"], textarea { background: #f9f9f9; border: 1px solid #ccc; box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); -moz-box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); -webkit-box-shadow: inset 1px 1px 1px rgba(0,0,0,0.1); padding: 2px; } a:link { color: #0066cc; } a:visited { color: #743399; } a:active, a:hover { color: #ff4b33; } /* Text meant only for screen readers */ .screen-reader-text { position: absolute; left: -9000px; } /* =Header -------------------------------------------------------------- */ #header { padding: 30px 0 0 0; } #site-title { float: left; font-size: 30px; line-height: 36px; margin: 0 0 18px 0; width: 700px; } #site-title a { color: #000; font-weight: bold; text-decoration: none; } #site-description { clear: right; float: right; font-style: italic; margin: 15px 0 18px 0; width: 220px; } /* This is the custom header image */ #branding img { border-top: 4px solid #000; border-bottom: 1px solid #000; display: block; float: left; } /* =Menu -------------------------------------------------------------- */ #access { background: #000; display: block; float: left; margin: 0 auto; width: 940px; } #access .menu-header, div.menu { font-size: 13px; margin-left: 12px; width: 928px; } #access .menu-header ul, div.menu ul { list-style: none; margin: 0; } #access .menu-header li, div.menu li { float: left; position: relative; } #access a { color: #aaa; display: block; line-height: 38px; padding: 0 10px; text-decoration: none; } #access ul ul { box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); -moz-box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); -webkit-box-shadow: 0px 3px 3px rgba(0,0,0,0.2); display: none; position: absolute; top: 38px; left: 0; float: left; width: 180px; z-index: 99999; } #access ul ul li { min-width: 180px; } #access ul ul ul { left: 100%; top: 0; } #access ul ul a { background: #333; line-height: 1em; padding: 10px; width: 160px; height: auto; } #access li:hover > a, #access ul ul :hover > a { background: #333; color: #fff; } #access ul li:hover > ul { display: block; } #access ul li.current_page_item > a, #access ul li.current-menu-ancestor > a, #access ul li.current-menu-item > a, #access ul li.current-menu-parent > a { color: #fff; } * html #access ul li.current_page_item a, * html #access ul li.current-menu-ancestor a, * html #access ul li.current-menu-item a, * html #access ul li.current-menu-parent a, * html #access ul li a:hover { color: #fff; } /* =Content -------------------------------------------------------------- */ #main { clear: both; overflow: hidden; padding: 40px 0 0 0; } #content { margin-bottom: 36px; } #content, #content input, #content textarea { color: #333; font-size: 16px; line-height: 24px; } #content p, #content ul, #content ol, #content dd, #content pre, #content hr { margin-bottom: 24px; } #content ul ul, #content ol ol, #content ul ol, #content ol ul { margin-bottom: 0; } #content pre, #content kbd, #content tt, #content var { font-size: 15px; line-height: 21px; } #content code { font-size: 13px; } #content dt, #content th { color: #000; } #content h1, #content h2, #content h3, #content h4, #content h5, #content h6 { color: #000; line-height: 1.5em; margin: 0 0 20px 0; } #content table { border: 1px solid #e7e7e7; margin: 0 -1px 24px 0; text-align: left; width: 100%; } #content tr th, #content thead th { color: #888; font-size: 12px; font-weight: bold; line-height: 18px; padding: 9px 24px; } #content tr td { border-top: 1px solid #e7e7e7; padding: 6px 24px; } #content tr.odd td { background: #f2f7fc; } .hentry { margin: 0 0 48px 0; } .home .sticky { background: #f2f7fc; border-top: 4px solid #000; margin-left: -20px; margin-right: -20px; padding: 18px 20px; } .single .hentry { margin: 0 0 36px 0; } .page-title { color: #000; font-size: 14px; font-weight: bold; margin: 0 0 36px 0; } .page-title span { color: #333; font-size: 16px; font-style: italic; font-weight: normal; } .page-title a:link, .page-title a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .page-title a:active, .page-title a:hover { color: #ff4b33; } #content .entry-title { color: #000; font-size: 21px; font-weight: bold; line-height: 1.3em; margin-bottom: 0; } .entry-title a:link, .entry-title a:visited { color: #000; text-decoration: none; } .entry-title a:active, .entry-title a:hover { color: #ff4b33; } .entry-meta { color: #888; font-size: 12px; } .entry-meta abbr, .entry-utility abbr { border: none; } .entry-meta abbr:hover, .entry-utility abbr:hover { border-bottom: 1px dotted #666; } .entry-content, .entry-summary { clear: both; padding: 12px 0 0 0; } #content .entry-summary p:last-child { margin-bottom: 12px; } .entry-content fieldset { border: 1px solid #e7e7e7; margin: 0 0 24px 0; padding: 24px; } .entry-content fieldset legend { background: #fff; color: #000; font-weight: bold; padding: 0 24px; } .entry-content input { margin: 0 0 24px 0; } .entry-content input.file, .entry-content input.button { margin-right: 24px; } .entry-content label { color: #888; font-size: 12px; } .entry-content select { margin: 0 0 24px 0; } .entry-content sup, .entry-content sub { font-size: 10px; } .entry-content blockquote.left { float: left; margin-left: 0; margin-right: 24px; text-align: right; width: 33%; } .entry-content blockquote.right { float: right; margin-left: 24px; margin-right: 0; text-align: left; width: 33%; } .page-link { clear: both; color: #000; font-weight: bold; margin: 0 0 22px 0; word-spacing: 0.5em; } .page-link a:link, .page-link a:visited { background: #f1f1f1; color: #333; font-weight: normal; padding: 0.5em 0.75em; text-decoration: none; } .home .sticky .page-link a { background: #d9e8f7; } .page-link a:active, .page-link a:hover { color: #ff4b33; } body.page .edit-link { clear: both; display: block; } #entry-author-info { background: #f2f7fc; border-top: 4px solid #000; clear: both; font-size: 14px; line-height: 20px; margin: 24px 0; overflow: hidden; padding: 18px 20px; } #entry-author-info #author-avatar { background: #fff; border: 1px solid #e7e7e7; float: left; height: 60px; margin: 0 -104px 0 0; padding: 11px; } #entry-author-info #author-description { float: left; margin: 0 0 0 104px; } #entry-author-info h2 { color: #000; font-size: 100%; font-weight: bold; margin-bottom: 0; } .entry-utility { clear: both; color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; } .entry-meta a, .entry-utility a { color: #888; } .entry-meta a:hover, .entry-utility a:hover { color: #ff4b33; } #content .video-player { padding: 0; } /* =Asides -------------------------------------------------------------- */ .home #content .format-aside p, .home #content .category-asides p { font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 0; } .home .hentry.format-aside, .home .hentry.category-asides { padding: 0; } .home #content .format-aside .entry-content, .home #content .category-asides .entry-content { padding-top: 0; } /* =Gallery listing -------------------------------------------------------------- */ .format-gallery .size-thumbnail img, .category-gallery .size-thumbnail img { border: 10px solid #f1f1f1; margin-bottom: 0; } .format-gallery .gallery-thumb, .category-gallery .gallery-thumb { float: left; margin-right: 20px; margin-top: -4px; } .home #content .format-gallery .entry-utility, .home #content .category-gallery .entry-utility { padding-top: 4px; } /* =Attachment pages -------------------------------------------------------------- */ .attachment .entry-content .entry-caption { font-size: 140%; margin-top: 24px; } .attachment .entry-content .nav-previous a:before { content: '\21900a0'; } .attachment .entry-content .nav-next a:after { content: '0a0\2192'; } /* =Images -------------------------------------------------------------- */ /* Resize images to fit the main content area. - Applies only to images uploaded via WordPress by targeting size-* classes. - Other images will be left alone. Use "size-auto" class to apply to other images. */ img.size-auto, img.size-full, img.size-large, img.size-medium, .attachment img { max-width: 100%; /* When images are too wide for containing element, force them to fit. */ height: auto; /* Override height to match resized width for correct aspect ratio. */ } .alignleft, img.alignleft { display: inline; float: left; margin-right: 24px; margin-top: 4px; } .alignright, img.alignright { display: inline; float: right; margin-left: 24px; margin-top: 4px; } .aligncenter, img.aligncenter { clear: both; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto; } img.alignleft, img.alignright, img.aligncenter { margin-bottom: 12px; } .wp-caption { background: #f1f1f1; line-height: 18px; margin-bottom: 20px; max-width: 632px !important; /* prevent too-wide images from breaking layout */ padding: 4px; text-align: center; } .wp-caption img { margin: 5px 5px 0; } .wp-caption p.wp-caption-text { color: #888; font-size: 12px; margin: 5px; } .wp-smiley { margin: 0; } .gallery { margin: 0 auto 18px; } .gallery .gallery-item { float: left; margin-top: 0; text-align: center; width: 33%; } .gallery-columns-2 .gallery-item { width: 50%; } .gallery-columns-4 .gallery-item { width: 25%; } .gallery img { border: 2px solid #cfcfcf; } .gallery-columns-2 .attachment-medium { max-width: 92%; height: auto; } .gallery-columns-4 .attachment-thumbnail { max-width: 84%; height: auto; } .gallery .gallery-caption { color: #888; font-size: 12px; margin: 0 0 12px; } .gallery dl { margin: 0; } .gallery img { border: 10px solid #f1f1f1; } .gallery br+br { display: none; } #content .attachment img {/* single attachment images should be centered */ display: block; margin: 0 auto; } /* =Navigation -------------------------------------------------------------- */ .navigation { color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; overflow: hidden; } .navigation a:link, .navigation a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .navigation a:active, .navigation a:hover { color: #ff4b33; } .nav-previous { float: left; width: 50%; } .nav-next { float: right; text-align: right; width: 50%; } #nav-above { margin: 0 0 18px 0; } #nav-above { display: none; } .paged #nav-above, .single #nav-above { display: block; } #nav-below { margin: -18px 0 0 0; } /* =Comments -------------------------------------------------------------- */ #comments { clear: both; } #comments .navigation { padding: 0 0 18px 0; } h3#comments-title, h3#reply-title { color: #000; font-size: 20px; font-weight: bold; margin-bottom: 0; } h3#comments-title { padding: 24px 0; } .commentlist { list-style: none; margin: 0; } .commentlist li.comment { border-bottom: 1px solid #e7e7e7; line-height: 24px; margin: 0 0 24px 0; padding: 0 0 0 56px; position: relative; } .commentlist li:last-child { border-bottom: none; margin-bottom: 0; } #comments .comment-body ul, #comments .comment-body ol { margin-bottom: 18px; } #comments .comment-body p:last-child { margin-bottom: 6px; } #comments .comment-body blockquote p:last-child { margin-bottom: 24px; } .commentlist ol { list-style: decimal; } .commentlist .avatar { position: absolute; top: 4px; left: 0; } .comment-author { } .comment-author cite { color: #000; font-style: normal; font-weight: bold; } .comment-author .says { font-style: italic; } .comment-meta { font-size: 12px; margin: 0 0 18px 0; } .comment-meta a:link, .comment-meta a:visited { color: #888; text-decoration: none; } .comment-meta a:active, .comment-meta a:hover { color: #ff4b33; } .commentlist .even { } .commentlist .bypostauthor { } .reply { font-size: 12px; padding: 0 0 24px 0; } .reply a, a.comment-edit-link { color: #888; } .reply a:hover, a.comment-edit-link:hover { color: #ff4b33; } .commentlist .children { list-style: none; margin: 0; } .commentlist .children li { border: none; margin: 0; } .nopassword, .nocomments { display: none; } #comments .pingback { border-bottom: 1px solid #e7e7e7; margin-bottom: 18px; padding-bottom: 18px; } .commentlist li.comment+li.pingback { margin-top: -6px; } #comments .pingback p { color: #888; display: block; font-size: 12px; line-height: 18px; margin: 0; } #comments .pingback .url { font-size: 13px; font-style: italic; } /* Comments form */ input[type=submit] { color: #333; } #respond { border-top: 1px solid #e7e7e7; margin: 24px 0; overflow: hidden; position: relative; } #respond p { margin: 0; } #respond .comment-notes { margin-bottom: 1em; } .form-allowed-tags { line-height: 1em; } .children #respond { margin: 0 48px 0 0; } h3#reply-title { margin: 18px 0; } #comments-list #respond { margin: 0 0 18px 0; } #comments-list ul #respond { margin: 0; } #cancel-comment-reply-link { font-size: 12px; font-weight: normal; line-height: 18px; } #respond .required { color: #ff4b33; font-weight: bold; } #respond label { color: #888; font-size: 12px; } #respond input { margin: 0 0 9px; width: 98%; } #respond textarea { width: 98%; } #respond .form-allowed-tags { color: #888; font-size: 12px; line-height: 18px; } #respond .form-allowed-tags code { font-size: 11px; } #respond .form-submit { margin: 12px 0; } #respond .form-submit input { font-size: 14px; width: auto; } /* =Widget Areas -------------------------------------------------------------- */ .widget-area ul { list-style: none; margin-left: 0; } .widget-area ul ul { list-style: square; margin-left: 1.3em; } .widget-area select { max-width: 100%; } .widget_search #s {/* This keeps the search inputs in line */ width: 60%; } .widget_search label { display: none; } .widget-container { margin: 0 0 18px 0; } .widget-title { color: #222; font-weight: bold; } .widget-area a:link, .widget-area a:visited { text-decoration: none; } .widget-area a:active, .widget-area a:hover { text-decoration: underline; } .widget-area .entry-meta { font-size: 11px; } #wp_tag_cloud div { line-height: 1.6em; } #wp-calendar { width: 100%; } #wp-calendar caption { color: #222; font-size: 14px; font-weight: bold; padding-bottom: 4px; text-align: left; } #wp-calendar thead { font-size: 11px; } #wp-calendar thead th { } #wp-calendar tbody { color: #aaa; } #wp-calendar tbody td { background: #f5f5f5; border: 1px solid #fff; padding: 3px 0 2px; text-align: center; } #wp-calendar tbody .pad { background: none; } #wp-calendar tfoot #next { text-align: right; } .widget_rss a.rsswidget { color: #000; } .widget_rss a.rsswidget:hover { color: #ff4b33; } .widget_rss .widget-title img { width: 11px; height: 11px; } /* Main sidebars */ #main .widget-area ul { margin-left: 0; padding: 0 20px 0 0; } #main .widget-area ul ul { border: none; margin-left: 1.3em; padding: 0; } #primary { } #secondary { } /* Footer widget areas */ #footer-widget-area { } /* =Footer -------------------------------------------------------------- */ #footer { margin-bottom: 20px; } #colophon { border-top: 4px solid #000; margin-top: -4px; overflow: hidden; padding: 18px 0; } #site-info { font-weight: bold; } #site-info a { color: #000; text-decoration: none; } #site-generator { font-style: italic; position: relative; } #site-generator a { background: url(images/wordpress.png) center left no-repeat; color: #666; display: inline-block; line-height: 16px; padding-left: 20px; text-decoration: none; } #site-generator a:hover { text-decoration: underline; } img#wpstats { display: block; margin: 0 auto 10px; } /* =Mobile Safari ( iPad, iPhone and iPod Touch ) -------------------------------------------------------------- */ pre { -webkit-text-size-adjust: 140%; } code { -webkit-text-size-adjust: 160%; } #access, .entry-meta, .entry-utility, .navigation, .widget-area { -webkit-text-size-adjust: 120%; } #site-description { -webkit-text-size-adjust: none; } /* =Print Style -------------------------------------------------------------- */ @media print { body { background: none !important; } #wrapper { clear: both !important; display: block !important; float: none !important; position: relative !important; } #header { border-bottom: 2pt solid #000; padding-bottom: 18pt; } #colophon { border-top: 2pt solid #000; } #site-title, #site-description { float: none; line-height: 1.4em; margin: 0; padding: 0; } #site-title { font-size: 13pt; } .entry-content { font-size: 14pt; line-height: 1.6em; } .entry-title { font-size: 21pt; } #access, #branding img, #respond, .comment-edit-link, .edit-link, .navigation, .page-link, .widget-area { display: none !important; } #container, #header, #footer { margin: 0; width: 100%; } #content, .one-column #content { margin: 24pt 0 0; width: 100%; } .wp-caption p { font-size: 11pt; } #site-info, #site-generator { float: none; width: auto; } #colophon { width: auto; } img#wpstats { display: none; } #site-generator a { margin: 0; padding: 0; } #entry-author-info { border: 1px solid #e7e7e7; } #main { display: inline; } .home .sticky { border: none; } } /* Theme Name: Twenty Ten */ /* RTL Basics */ body { direction:rtl; unicode-bidi:embed; } /* LAYOUT: Two-Column (Right) DESCRIPTION: Two-column fixed layout with one sidebar right of content */ #container { float: right; margin: 0 0 0 -240px; } #content { margin: 0 20px 36px 280px; } #primary, #secondary { float: left; } #secondary { clear: left; } /* =Fonts -------------------------------------------------------------- */ body, input, textarea, .page-title span, .pingback a.url, h3#comments-title, h3#reply-title, #access .menu, #access div.menu ul, #cancel-comment-reply-link, .form-allowed-tags, #site-info, #site-title, #wp-calendar, .comment-meta, .comment-body tr th, .comment-body thead th, .entry-content label, .entry-content tr th, .entry-content thead th, .entry-meta, .entry-title, .entry-utility, #respond label, .navigation, .page-title, .pingback p, .reply, .widget-title, input[type=submit] { font-family: MB Khursheed, Arial, Tahoma, sans-serif; } /* =Structure -------------------------------------------------------------- */ /* The main theme structure */ #footer-widget-area .widget-area { float: right; margin-left: 20px; margin-right: 0; } #footer-widget-area #fourth { margin-left: 0; } #site-info { float: right; } #site-generator { float: left; } /* =Global Elements -------------------------------------------------------------- */ /* Text elements */ ul, ol { margin: 0 1.5em 18px 0; } blockquote { font-style: normal; } /* Text meant only for screen readers */ .screen-reader-text { left: auto; text-indent:-9000px; overflow:hidden; } /* =Header -------------------------------------------------------------- */ #site-title { float: right; } #site-description { clear: left; float: left; font-style: normal; } #branding img { float: right; } /* =Menu -------------------------------------------------------------- */ #access { float:right; } #access .menu-header, div.menu { margin-right: 12px; margin-left: 0; } #access .menu-header li, div.menu li{ float:right; } #access ul ul { left:auto; right:0; float:right; } #access ul ul ul { left:auto; right:100%; } /* =Content -------------------------------------------------------------- */ #content table { text-align: right; margin: 0 0 24px -1px; } .page-title span { font-style:normal; } .entry-title, .entry-meta { clear: right; float: right; margin-left: 68px; margin-right: 0; } .entry-content input.file, .entry-content input.button { margin-left: 24px; margin-right:0; } .entry-content blockquote.left { float: right; margin-right: 0; margin-left: 24px; text-align: left; } .entry-content blockquote.right { float: left; margin-right: 24px; margin-left: 0; text-align: right; } #entry-author-info #author-avatar { float: right; margin: 0 0 0 -104px; } #entry-author-info #author-description { float: right; margin: 0 104px 0 0; } /* Gallery listing -------------------------------------------------------------- */ .category-gallery .gallery-thumb { float: right; margin-left:20px; margin-right:0; } /* Images -------------------------------------------------------------- */ #content .gallery .gallery-caption { margin-right: 0; } #content .gallery .gallery-item { float: right; } /* =Navigation -------------------------------------------------------------- */ .nav-previous { float: right; } .nav-next { float: left; text-align:left; } /* =Comments -------------------------------------------------------------- */ .commentlist li.comment { padding: 0 56px 0 0; } .commentlist .avatar { right: 0; left: auto; } .comment-author .says, #comments .pingback .url { font-style: normal; } /* Comments form */ .children #respond { margin: 0 0 0 48px; } /* =Widget Areas -------------------------------------------------------------- */ .widget-area ul { margin-right: 0; } .widget-area ul ul { margin-right: 1.3em; margin-left: 0; } #wp-calendar caption { text-align: right; } #wp-calendar tfoot #next { text-align: left; } /* Main sidebars */ #main .widget-area ul { margin-right: 0; padding: 0 0 0 20px; } #main .widget-area ul ul { margin-right: 1.3em; margin-left: 0; } /* =Footer -------------------------------------------------------------- */ #site-generator { font-style:normal; } #site-generator a { background-position: right center; padding-right: 20px; padding-left: 0; } .wordpress-hit-counter {direction:ltr;}
  • هڪ ڏينهن اسلاميه ڪاليج سکر جي اسٽاف روم ۾ ويٺي ويٺي سائين امير گل ڪٽوهر چيو ته اخبارن ۾ ڪالم ته ڏاڍا سٺا ٿا اچن پر ڪجھ عرصي کانپوءِ انهن جو نالو نشان نٿو ملي. پڇيومانس ته انٽرنيٽ تي به نٿا ملن . چيائين اتي به وڌ ۾ وڌ هفتي کان پراڻا نٿا ملن. بس اها ڳاله هئي هي بلاگ ٺاهڻ جي. _____ دعاگو : احمد علي مڱريو Website: ahmed.mangrio.com Email: ahmed@mangrio.com
  • صفحا

  • آرڪائوز

  • تازا ليک

  • تازا رايا

    وساريان نه وسرن (5) ڊي سي هاءِ… تي Mohammad Khan Sial
    ڪاوش هائيڊ پارڪ تي heman kumar
    سنڌي ٻولي قومي ٻولي ڇو نه؟ ليک… تي jamila abbassi
    سنڌي ٻولي قومي ٻولي ڇو نه؟ ليک… تي سنڌي ٻولي قومي ٻولي…
    تازي بجيٽ ۽ پسماندگي جي ڏانوڻن… تي Rehman Memon
    هر ڳالهه جي هڪڙي موسم آهي! ليک… تي Munwar ali
    ڏاکڻي پنجاب ۾ دهشتگردن خلاف ام… تي ALLAHDINO BABBAR
    This blog is no more upda… تي Dr Sameena Afghan
    تبديلي ئي آپشن هجڻ گهرجي! ليکڪ… تي Dr Sameena Afghan
    سنڌ مان هندو آبادي جي لڏ پلاڻ… تي Qasim Ali shah
    ايف-آءِ-آر ڪٿي داخل ڪرائجي؟ لي… تي Sunita
    سال 1954 کان وٺي… ليکڪ :… تي Abrar Ali Katpar
    چڪر ڇاهي؟ ليکڪ : ڊاڪٽر ايوب… تي Bilal jan
    چڪر ڇاهي؟ ليکڪ : ڊاڪٽر ايوب… تي Bilal jan
    سنڌ ۾ ايڏي پير پرستي ڇو… تي muntazer soomro
  • بلاگ ڏٺو ويو

    • 20,495 دفعا

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

سنڌ جي مجموعي تباهي جا ڪارڻ صرف سامراج، پنجاب ۽ اسٽيبلشمينٽ ئي ناهن پر ڪجهه اسان پاڻ به ذميوار آهيون. پنهنجي سنڌ اندر سنڌي حڪومتون سنڌي وزير، سرڪاري ادارا ۽ انهن ادارن ۾ ڪم ڪندڙ وڏا سنڌي آفيسر توڙي ننڍا ملازم به ڪم جي حساب سان ڪک ٻيڻو ڪرڻ لاءِ تيار ناهن هوندا. سنڌي ماستر پنهنجن ڳوٺن جي اسڪولن ۾ پڙهائڻ نٿا وڃن، سنڌي ڊاڪٽر اسپتالن ۾ ويهڻ لاءِ تيار ناهن، زرعي فيلڊ آفيسر پنهنجيون سون ورنيون زمينون ڏسڻ نٿا وڃن، آبپاشي ملازم آهن ته واهن ۽ ڪئنالن ۾ پوندڙ گهارن ۽ انهن گهارن وگهي ٻڏندڙ ڳوٺن کي بچائڻ جي ڪا ڊيوٽي ادا نٿا ڪن. هتي گهر ويٺي مفت پگهارون کڻڻ جو رواج آهي. پنهنجي سنڌ ۽ پنهنجن سنڌي ماڻهن جي خدمت جو جذبو اسان سنڌين ۾ به ناهي. پر جيڪڏهن ڪم ڪرڻ جو جذبو هجي محنت ڪجي ته سنڌ ۽ سنڌي ماڻهو به عالمي سطح تي پاڻ مڃائي سگهن ٿا، پنهنجو نانءُ ڪڍي سگهن ٿا. جيئن ماحوليات جي وزارت وڻڪاري مهم جي شروعات ڪندي ڪالهه ٺٽي ضلعي جي ڪيٽي بندر جي علائقي ۾ هڪ ڏينهن اندر پنجن لکن کان مٿي تمر جا وڻ لڳائي هندستان جو هڪ ڏينهن ۾ سڀ کان وڌيڪ وڻ لڳائڻ جو عالمي رڪارڊ ٽوڙي ڇڏيو آهي. پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته ماڻهو پڇن ٿا ته انهن لکين وڻن کي آباد ڪرڻ لاءِ پاڻي ڪٿان ايندو؟! پنجاب طرفان 91 واري معاهدي تحت گهربل پاڻي نه ملڻ ڪري ئي سنڌو ڊيلٽا ۾ ورهين کان آباد تمر جا لکين وڻ تباهه ۽ برباد ٿي چُڪا آهن.

سوات ۽ مالاڪنڊ ڊويزن ۾ طالبان خلاف ٿيل آپريشن جي مڪمل ٿيڻ کانپوءِ متاثر علائقن مان لڏي ويلن جي خيرن سان وري پنهنجن علائقن ۽ اجهن ڏانهن واپسي جو سفر شروع ٿي ويو آهي. انهيءَ آپريشن ڪري متاثرن جي سڀ کان وڏي لڏ جڏهن سنڌ اچي لٿي هئي ته تڏهن ئي سنڌ جي قومپرست پارٽين، ساڃاهه وند ڌرين توڙي سنڌي ميڊيا جو خيال هو ته سنڌ حڪومت آپريشن متاثرن کي ڪنهن ٻئي صوبي ۾ رهائي اتي انهن جي ڀلي هر ممڪن مدد ڪري پر سنڌ ۾ غير ضروري طور تي گهرائي رهائڻ جي غلطي نه ڪئي وڃي ڇاڪاڻ ته اهي وري واپس وڃڻ جو نالو ئي نه وٺندا. حڪومت جڏهن پوءِ به ڌارين کي سنڌ اندر آندو ته ان عمل خلاف سخت مزاحمت ڪئي وئي. البته سنڌ حڪومت جو تڏهن اهو چوڻ هو ته ”جيڪي به متاثرآيل آهن سي عارضي طور تي آيل آهن سندن باقاعدي رجسٽريشن ڪئي وئي آهي ۽ جڏهن حالات بهتر ٿيندا ته ان رجسٽريشن تحت ئي سندن هر قيمت تي واپسي ممڪن بڻائي ويندي. بهرحال هاڻي واپسي جو وقت اچي ويو آهي ۽ سڄي ملڪ مان متاثر خاندان پنهنجن علائقن ڏانهن واپس وڃي رهيا آهن پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته سنڌ ۾ آيل 60 هزار متاثرن جي اڃا واپسي شروع نه ٿي آهي.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

جنهن ڏينهن صدر زرداريءَ سپريم ڪورٽ جي فيصلي کي رد ڪندي پيٽروليم شين جا اگهه ساڳيا برقرار رکڻ وارو آرڊيننس جاري ڪيو هو ته ان ساڳي ڏينهن عوام جي شديد ڪاوڙ ۽ ڪروڌ کي ڪو ٻيو رخ ڏيڻ لاءِ وزير اعظم سوات ۽ مالا ڪنڊ ڊويزن جي ستايلن جي 13 جولاءِ کان واپس ٿيڻ جي خوشخبري ٻڌائي. هوڏانهن اهي به رپورٽون آهن ته لڏي ويل متاثرين پنهنجي واپسي لاءِ ايترا بيچين هيا جو هنن 13 جولاءِ جو به انتظار نه ڪيو ۽ وزير اعظم جي اعلان ڪرڻ شرط ئي پنهنجن اجهن ڏانهن واپس روانا ٿيڻ لڳا آهن. سو حڪومت دعويٰ ڪري رهي آهي ته ان سوا ڏيڍ مهيني اندر سوات ۽ مالاڪنڊ ڊويزن کي طالبانن کان آجو ڪري ڇڏيو آهي پر ملڪ جي اڪثريتي عوام کي ان دعويٰ تي ڪو اعتبار ناهي. سوچڻ وارا سوچين ٿا ته ان آپريشن ۾ نه طالبان اڳواڻ ماريا ويا آهن ۽ نه ئي گرفتار ٿيا آهن ته پوءِ اهڙي آپريشن کي ڪيئن ٿو ڪامياب چئي سگهجي. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته طالبان اڳواڻ فضل الله چتاءُ ڏنو آهي ته اسان طالبان سوات ۽ مالا ڪنڊ ڊويزن ۾حڪومتي رٽ قائم ٿيڻ نه ڏينداسين.

سولنگي ذات جي هڪ غريب گهراڻي ۾ عيد رات جڏهن هڪ نياڻي ڄائي ته والدين کڻي سندس نالو ئي ”عيد“ رکيو. پر اهو نالو کيس بلڪل به نه ڦريو ۽ ترت ئي ان نينگريءَ کي هڏن جي هڪ اهڙي ڪني بيماري لڳي جو سندن ڄنگهن جون هڏيون هڪ هڪ ٿي ٺڪاءُ ڏئي ڪري ٽٽڻ لڳيون ۽ ائين سندس ڄنگهون ننڍي هوندي کان ئي جڙي نه سگهيون. اڳتي هلي سندس ٻانهن جي هڏي به ٽٽڻ لڳي. ”عيد سولنگياڻي“ نالي اها نياڻي هاڻي 16 سالن جي آهي پر ٻن ڄنگهن ۽ هڪ ٻانهن کان محروم هجڻ ڪري سندس قدبت ڏيڍ سالن جي ٻار جيترو آهي. ماءُ کيس اڍائي ٽن فٽن جي ٺهيل ڪاٺ جي تختيءَ تي سمهاري گهمائيندي ڦرائيندي آهي. ان حالت ۾ به هوءَ بيحد سُگهڙ آهي. هڪ هٿ رڳو بچيو اٿس پر ان هڪ هٿ سان هُوءَ سهڻا رنگ برنگي ڀرت ڀري ۽ ٽُڪَ تي رليون به سبي سندس ٽُڪَ تي ٺاهيل رليون نه صرف ”شاهڪار“ آهن پر ”ڪلاسڪ“ جو درجو به رکن ٿيون. هيءَ نياڻي ڀٽائي صاحب جي عاشقياڻي به آهي سو تختيءَ تي پاڻ کڻائي به ڀٽ شاهه جي روضي تي اچي حاضري ڀريندي آهي ۽ سڄي رات ويهي راڳ به ٻڌندي آهي ته روئندي به رهندي آهي. هُوءَ ڀٽ شاهه ۾ شاهه جرار ڪالونيءَ ۾ ان اميد سان اچي رهائش پذير ٿي ته ڀلارو ڀٽائي سندس نفيسڙن ٽٽل ۽ چچريل هڏڙين کي جوڙي نوبنو ڪندو. ڀٽ شاهه اچڻ تي کيس اهو فائدو ضرور رسيو آهي ته ان کي ميڊيا تي ڪجهه ڪوريج ملي آهي پر سندس علاج لاءِ اڃا ڪجهه به نه ٿي سگهيو آهي. هتي سنڌ حڪومت آهي، ضلعي انتظاميه آهي، عورتن جي نالن تي ٺهيل تنظيمون آهن پر عيد جي علاج ۽ سهائتا لاءِ ڪنهن ڪابه اڳڀرائي نه ڪئي آهي. سندس گهر وارا به مايوس ٿي ويهي رهيا آهن. عيد کي گهرڀاتين سندس وندر لاءِ موبائيل فون به وٺي ڏني آهي جيڪا سندس زندگيءَ جو آخري سهارو ۽ اُميد بڻجي سگهي ٿي. ان نياڻي سان اوهان 359664-0344 جي نمبر تي ڳالهائي سندس زندگي جو اهو درد ڀريو داستان ٻڌي سگهو ٿا ۽ چاهيو ته سندس علاج ڪرائڻ جي مدد به ڪري سگهو ٿا پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته ماڻهو ان فون نمبر تي ساڻس ڪچهريون ته خوب ڪن ٿا پر سندس علاج لاءِ عملي طور ڪا وک وڌائڻ لاءِ تيار ناهن.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

جنهن ڏينهن صدر زرداريءَ سپريم ڪورٽ جي فيصلي کي رد ڪندي پيٽروليم شين جا اگهه ساڳيا برقرار رکڻ وارو آرڊيننس جاري ڪيو هو ته ان ساڳي ڏينهن عوام جي شديد ڪاوڙ ۽ ڪروڌ کي ڪو ٻيو رخ ڏيڻ لاءِ وزير اعظم سوات ۽ مالا ڪنڊ ڊويزن جي ستايلن جي 13 جولاءِ کان واپس ٿيڻ جي خوشخبري ٻڌائي. هوڏانهن اهي به رپورٽون آهن ته لڏي ويل متاثرين پنهنجي واپسي لاءِ ايترا بيچين هيا جو هنن 13 جولاءِ جو به انتظار نه ڪيو ۽ وزير اعظم جي اعلان ڪرڻ شرط ئي پنهنجن اجهن ڏانهن واپس روانا ٿيڻ لڳا آهن. سو حڪومت دعويٰ ڪري رهي آهي ته ان سوا ڏيڍ مهيني اندر سوات ۽ مالاڪنڊ ڊويزن کي طالبانن کان آجو ڪري ڇڏيو آهي پر ملڪ جي اڪثريتي عوام کي ان دعويٰ تي ڪو اعتبار ناهي. سوچڻ وارا سوچين ٿا ته ان آپريشن ۾ نه طالبان اڳواڻ ماريا ويا آهن ۽ نه ئي گرفتار ٿيا آهن ته پوءِ اهڙي آپريشن کي ڪيئن ٿو ڪامياب چئي سگهجي. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته طالبان اڳواڻ فضل الله چتاءُ ڏنو آهي ته اسان طالبان سوات ۽ مالا ڪنڊ ڊويزن ۾حڪومتي رٽ قائم ٿيڻ نه ڏينداسين.

سولنگي ذات جي هڪ غريب گهراڻي ۾ عيد رات جڏهن هڪ نياڻي ڄائي ته والدين کڻي سندس نالو ئي ”عيد“ رکيو. پر اهو نالو کيس بلڪل به نه ڦريو ۽ ترت ئي ان نينگريءَ کي هڏن جي هڪ اهڙي ڪني بيماري لڳي جو سندن ڄنگهن جون هڏيون هڪ هڪ ٿي ٺڪاءُ ڏئي ڪري ٽٽڻ لڳيون ۽ ائين سندس ڄنگهون ننڍي هوندي کان ئي جڙي نه سگهيون. اڳتي هلي سندس ٻانهن جي هڏي به ٽٽڻ لڳي. ”عيد سولنگياڻي“ نالي اها نياڻي هاڻي 16 سالن جي آهي پر ٻن ڄنگهن ۽ هڪ ٻانهن کان محروم هجڻ ڪري سندس قدبت ڏيڍ سالن جي ٻار جيترو آهي. ماءُ کيس اڍائي ٽن فٽن جي ٺهيل ڪاٺ جي تختيءَ تي سمهاري گهمائيندي ڦرائيندي آهي. ان حالت ۾ به هوءَ بيحد سُگهڙ آهي. هڪ هٿ رڳو بچيو اٿس پر ان هڪ هٿ سان هُوءَ سهڻا رنگ برنگي ڀرت ڀري ۽ ٽُڪَ تي رليون به سبي سندس ٽُڪَ تي ٺاهيل رليون نه صرف ”شاهڪار“ آهن پر ”ڪلاسڪ“ جو درجو به رکن ٿيون. هيءَ نياڻي ڀٽائي صاحب جي عاشقياڻي به آهي سو تختيءَ تي پاڻ کڻائي به ڀٽ شاهه جي روضي تي اچي حاضري ڀريندي آهي ۽ سڄي رات ويهي راڳ به ٻڌندي آهي ته روئندي به رهندي آهي. هُوءَ ڀٽ شاهه ۾ شاهه جرار ڪالونيءَ ۾ ان اميد سان اچي رهائش پذير ٿي ته ڀلارو ڀٽائي سندس نفيسڙن ٽٽل ۽ چچريل هڏڙين کي جوڙي نوبنو ڪندو. ڀٽ شاهه اچڻ تي کيس اهو فائدو ضرور رسيو آهي ته ان کي ميڊيا تي ڪجهه ڪوريج ملي آهي پر سندس علاج لاءِ اڃا ڪجهه به نه ٿي سگهيو آهي. هتي سنڌ حڪومت آهي، ضلعي انتظاميه آهي، عورتن جي نالن تي ٺهيل تنظيمون آهن پر عيد جي علاج ۽ سهائتا لاءِ ڪنهن ڪابه اڳڀرائي نه ڪئي آهي. سندس گهر وارا به مايوس ٿي ويهي رهيا آهن. عيد کي گهرڀاتين سندس وندر لاءِ موبائيل فون به وٺي ڏني آهي جيڪا سندس زندگيءَ جو آخري سهارو ۽ اُميد بڻجي سگهي ٿي. ان نياڻي سان اوهان 359664-0344 جي نمبر تي ڳالهائي سندس زندگي جو اهو درد ڀريو داستان ٻڌي سگهو ٿا ۽ چاهيو ته سندس علاج ڪرائڻ جي مدد به ڪري سگهو ٿا پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي تهماڻهو ان فون نمبر تي ساڻس ڪچهريون ته خوب ڪن ٿا پر سندس علاج لاءِ عملي طور ڪا وک وڌائڻ لاءِ تيار ناهن.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

اڄ آباديءَ جو عالمي ڏينهن ملهايو پيو وڃي. آباديءَ جو عالمي ڏينهن ملهائڻ جو مقصد عوام اندر گهٽ کان گهٽ ٻار ڄڻڻ واري جاڳرتا پئدا ڪرڻ هوندو آهي ته جيئن ماڻهن کي اهو احساس ٿئي ته ”پير سوهڙ آهر ڦهلائجن“ يعني ماڻهوءَ کي پنهنجي آمدني ۽ وسيلن کي ڏسندي اوترا ٻار پئدا ڪرڻ گهرجن ته جيئن اهو پنهنجن ٻارن جي مناسب نموني پالڻا به ڪري سگهي ۽ اهي سندس مٿان بار نه بڻجن. هن وقت دنيا جي آبادي 6 ارب 92 ڪروڙ، 38 لک، 76 هزار، 998 آهي ۽ ان آباديءَ ۾ هر سيڪنڊ ۾ 3 کان 4 ٻارن جو اضافو ٿي رهيو آهي. پاڪستان جي آبادي هن وقت 16 ڪروڙ 24 لک کان وڌيڪ آهي. سو آباديءَ کي گهٽائڻ ۽ وڌائڻ جي حوالي سان دنيا جون حڪومتون مختلف وقتن ۾ مختلف پاليسيون جوڙينديون آهن. جن ملڪن ۾ قدرتي آفتن، بيمارين، جنگين يا ڪن ٻين سببن ڪري انساني آبادي تشويشناڪ حد تائين گهٽجي ويندي آهي ته اتي حڪومتون آبادي وڌائڻ لاءِ ٻار پيدا ڪرڻ واري لاڙي جي همت افزائي ڪنديون آهن ۽ ٻار پئدا ڪندڙ والدين لاءِ خاص پيڪيج ڏينديون آهن. اهڙي نموني جن ملڪن ۾ انساني آبادي تشويشناڪ حد تائين وڌي ويندي آهي ته اتان جون حڪومتون وري آبادي گهٽائڻ لاءِ قدم کڻنديون آهن. پاڪستان جي موجوده پ پ حڪومت به ٻن کان وڌيڪ ٻار پيدا ڪندڙ والدين تي ”ٽيڪس“ لڳائڻ تي ويچار ڪري رهي آهي ۽ ان جو چوڻ آهي ته جيڪڏهن پارليامينٽ اهڙو ڪو بل پيش ڪري ته حڪومت کي ڪو اعتراض نه هوندو. البت مذهبي ڌرين ان حڪومتي تجويز کي سختيءَ سان رد ڪيو آهي، جڏهن ته عام ماڻهن وري ٽيڪس لاڳو ڪرڻ تي حيرت ۽ ڪاوڙ جو اظهار ڪيو آهي. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته حڪومت ٻن ٻارن کان مٿي ٻار پيدا ڪندڙ والدين تي ”ٽيڪس“ مڙهڻ لاءِ ته تيار آهي پر آباديءَ تي ڪنٽرول ڪندڙ والدين لاءِ ڪو ”انعامي الائونس“ وغيره ڏيڻ لاءِ تيار ناهي.

پاڪستان جي فلم انڊسٽري هاڻي ماضي جي هڪ خوبصورت ياد بڻجي وئي آهي. سٺ، ستر ۽ اسي جي ڏهاڪي ۾ پاڪستاني فلم انڊسٽري اوج تي هئي. ان دور ۾ پاڪستاني فلم انڊسٽري هندستان جي فلم انڊسٽري سان مقابلي جي هئي. اداڪارن، ڳائڻن ۽ موسيقارن ۾ پاڪستان وٽ اعليٰ قسم جي ورائٽي هئي ۽ ڪامپيٽيشن به تمام گهڻي هئي، پر نوي واري ڏهاڪي جي پوئين اڌ کان ان جو زوال شروع ٿيو ۽ 2005 کان اها فلم انڊسٽري صفا قبرستان بڻجي وئي آهي. حڪومتن کان خاص طور تي پاڪستان فلم انڊسٽري سان سلهاڙيل ماڻهو ڪافي وقت کان اهو مطالبو ڪندا رهيا آهن ته ان فلم انڊسٽري ۾ وري ڪو نئون ساهه وڌو وڃي، ان کي جيارڻ جي ڪا ڪوشش ڪئي وڃي ۽ ميڊيا وانگر ان کي سهارو ڏنو وڃي. اها ڪيڏي نه اچرج جوڳي ڳالهه آهي ته پاڪستان جي فلم انڊسٽري کي حڪومتي سطح تي بچائڻ جي ڪا سنجيده ڪوشش نٿي ڪئي وڃي. نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته تازي بجيٽ ۾ به حڪومت فلم انڊسٽري ۽ سئنيما گهرن تي 65 سيڪڙو ٽيڪس لاڳو ڪري ڇڏيو آهي.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

”اقتدار جو نشو“ واقعي به عجيب نشو آهي. اهو نشو حڪمرانن جا هوش حواس ئي وڃائي ڇڏيندو آهي ۽ اهو نشو تڏهن لهندو آهي جڏهن حڪمران اقتدار جي مسند تان ڦهڪو ڪري اچي پَٽَ تي پوندا آهن. مُلڪي تاريخ اهو به ٻڌائي ٿي ته هتي جنهن حڪومت به عدليه سان ٽڪر کاڌو آهي تنهن کي گهر ڀيرو ئي ٿئڻو پيو آهي. جنرل مشرف عدليه سان جهيڙو ڪري جيڪو تازو ترين عبرتناڪ نتيجو حاصل ڪيو آهي تنهن مان حيرت انگيز طور تي موجوده حڪومت به ڪو سبق ناهي حاصل ڪيو ۽ صدر زرداريءَ سپريم ڪورٽ جي پيٽروليم اگهن کي گهٽائڻ واري فيصلي کي رد ڪري صدارتي آرڊيننس آڻي هوبهو ان رستي تي هلڻ شروع ڪري ڏنو آهي. جنهن تي آمر جنرل مشرف هلندو هو. چوڻ وارا چون ٿا ته موجوده صدارتي آرڊيننس سان پ پ حُڪومت اصولي طور تي پنهنجي خاتمي ڏانهن سفر شروع ڪري ڏنو آهي ۽ کلڻ وارا وري کلن ٿا ته هيءُ پهريون صدر آهي جنهن صدارتي آرڊيننس ذريعي پيٽرول جون قيمتون وڌايون آهن! سپريم ڪورٽ پيٽروليم اگهن وارو ڪيس ته في الحال چئن هفتن يعني مهيني لاءِ ملتوي ڪري ڇڏيو آهي پر سپريم ڪورٽ جي فيصلي ۽ صدارتي آرڊيننس عوام کي بهرحال اهو پيغام ضرور ڏنو آهي ته ڪير عوام دوست آهي ۽ ڪير عوام دشمن آهي. حُڪومت کي اقتدار جي نشي ۾ بيشڪ هن وقت اهو به نظر نه ايندو ته عدليه سان موجوده جنگ ۾ عوام، سياسي پارٽيون ۽ ميڊيا به چيف جسٽس سان گڏ آهن ڇاڪاڻ ته عوام دشمن فيصلي جي ڪير به حمايت نٿو ڪري سگهي. هن وقت حڪومت کي اهو سمجهائڻ به بيڪار آهي ته جن طاقتن جي مفادن لاءِ حڪومت عدليه ۽ عوام سان ٽڪر کائي رهي آهي. سي طاقتون اڳتي هلي حڪومت سان ”ڪم نڪتو ڊکڻ وسريو“ واري ڪار ڪنديون. سو حڪومت کي جوش، انا ۽ هٺ بدران هوشمندي مان ڪم ڪرڻ جي ضرورت آهي. حڪومت کي سامراجي ۽ اقتداري مفادن کان مٿي ڪري عوامي مفادن کي ترجيح بڻائڻو پوندو نه ته پ پ دشمن هونئن ئي پ پ حڪومت جو گهيرو تنگ ڪرڻ لاءِ تيار ويٺا آهن. مسلم ليگ (ن) جي سربراهه احسن اقبال ٽن مهينن اندر حۡڪومت خلاف تحريڪ هلائڻ جو الٽيميٽم ڏئي ڇڏيو آهي پرنوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته چيف جسٽس وٽ صدر زرداري خلاف اين آر او جو به ڪارڊ موجود آهي

لڳي ٿو ته پ پ موجوده حڪومتي دور ۾ به عوام جي اميدن تي پورو لهڻ جي ڪنهن مُوڊَ ۾ نظر نه ٿي اچي. بهر حال پ پ حڪومت مان وري به سنڌي عوام کي ڪي اميدون رهيون آهن. اها به حقيقت آهي ته موجوده پ پ حڪومت مان سنڌي عوام کي ڪو خاص فائدو به ناهي پهتو پر جيڪڏهن پ پ حڪومت ختم ٿي وڃي ٿي ته پوءِ به اونداهه ئي اونداهه آهي. نواز ليگ، ق ليگ ۽ ايم ڪيو ايم ڀلا وري سنڌ ۽ سنڌي عوام کي ڪهڙيون کير جون نديون وهائي ڏينديون؟ هاڻي ذوالفقار علي ڀٽي ۽ بينظير ڀٽو جي نه هجڻ سان سنڌي ماڻهن جي پ پ سان جذباتي وابستگي به ختم ٿي وئي آهي. قومپرست سنڌي پارٽيون چون ٿيون ته سنڌ جي دائمي دردن جو علاج ”سنڌوديش“ ۾ آهي پر اهو ”سنڌوديش“ ٺاهڻ لاءِ ڪو هوم ورڪ ٿيندي به نظر نٿو اچي، سنڌ جون روشن خيال ۽ ترقي پسند ڌريون به پنهنجي عوامي طاقت ڳولهڻ ۾ سنجيده نظر نه ٿيون اچن سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته هاڻي واقعي به سنجيدگي سان اهو سوچڻ جو مقام اچي ويو آهي ته آخر سنڌ ۽ سنڌي عوام جو ڇا ٿيندو…..!؟

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

سپريم ڪورٽ، بجلي ۽ پئٽرول جون قيمتون وڌائڻ واري حڪومتي فيصلي کي روڪي بيشڪ غريب عوام جون دليون کٽي ورتيون آهن پر ”عوامي حڪومت“ جو چوڻ آهي ته اها عدالت ۾ پنهنجو ڪيس ڀرپور انداز ۾ وڙهندي ته قيمتون وڌائڻ اڻٽر آهي. سو ان حوالي سان هڪ ڀيرو وري حڪومت ۽ سپريم ڪورٽ وچ ۾ وڏي دنگل ٿيڻ جي پڻ گهنٽي وڄي وئي آهي ۽ هوڏانهن جميعت علماءِ السلام جي سربراهه مولانا فضل الرحمان جنهن تازو صدر زرداري سان ملاقات ڪئي آهي تنهن هڪ بيان ڏئي ڪري خطري جو گهنڊ وڄائي ڇڏيو آهي. مولانا فضل الرحمان جو چوڻ آهي ته عدليه کي پنهنجو ڪم ڪرڻ کپي ۽ پارليامينٽ کي پنهنجو ڪم ڪرڻ ڏنو وڃي. مولانا فضل الرحمان جي ان بيان سان اهو بحث به ڇِڙي چڪو آهي ته ملڪي سيٽ اپ ۾ فيصلائتي حيثيت پارليامينٽ جي هجي يا عدليه جي؟ موجوده ملڪي صورتحال ۾ ٻه رايا آهن. هڪڙن جو چوڻ آهي ته فيصلائتي پوزيشن عدليه جي هجڻ گهرجي ۽ اها پارليامينٽ ۽ حڪومت جي ڪارڪردگي تي نظر رکي جڏهن ته پارلياماني حلقن جو چوڻ آهي ته فيصلائتي حيثيت پارليامينٽ کي حاصل هئڻ گهرجي ڇاڪاڻ ته قانونسازي پارليامينٽ ۾ ٿيندي آهي جڏهن ته عدليه جو ڪم ان پاس ٿيل قانون جي چوڪيداري ڪرڻ آهي. البته جنرل مشرف پنهنجي دور ۾ ”قومي سلامتي ڪائونسل“ جو بنياد وڌو هو ان جو چوڻ هو ته ان ڪائونسل ٺهڻ سان مارشلا جو رستو به رڪجي ويو آهي ۽ هاڻي ملڪ جا وڏا مامرا ان ڪائونسل ۾ ئي طئي ٿيندا. بهر حال  عملي طور تي ملڪ اندر هن وقت فيصلائتي پوزيشن اسٽيبلشمينٽ کي حاصل آهي. البته 1973 جي آئين موجب فيصلائتي حيثيت پارليامينٽ کي حاصل آهي پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته پارلياماني ميمبرن پنهنجن پرڪارن ۽ عوام جي درست نمائندگي نه ڪري سگهڻ ڪري عوام جو پارليامينٽ مٿان اعتماد کڻائي ڇڏيو آهي.

هڪ آمريڪي مئگزين جي سروي موجب دنيا جي مهانگن ۽ سستن شهرن جي فهرست مرتب ڪئي وئي آهي. ان سروي موجب دنيا جو مهانگو ترين شهر ”ٽوڪيو“ آهي. 143 مهانگن شهرن ۾ ٽوڪيو، اوساڪا، ماسڪو، جنيوا، هانگ ڪانگ، نيويارڪ، بيجنگ ۽ سنگاپور وغيره اچي وڃن ٿا. جڏهن ته مهانگائي جي قطار ۾ ڪراچي جو 140هون نمبر آهي. پر ان سروي جو دلچسپ نقطو اهو آهي ته ڪراچيءَ کي دنيا جو چوٿون سستو ترين شهر ڄاڻايو ويو آهي پر ڪراچيءَ ۾ رهندڙ جنهن به ماڻهوءَ اها خبر ٻڌي يا پڙهي آهي ته اهو حيران ٿي ويو آهي، ان کي اعتبار ئي نه ٿو اچي ۽ اهو ورائي ورائي پڇي ٿو ته ڀليا آهيو. سستو ترين نه پر مهانگو ترين شهر هوندو !!! سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته جنهن شهر کي دنيا چوٿون سستو ترين شهر سمجهي ٿي تنهن کي هتي سنڌ جو سڀ کان مهانگو ترين شهر سمجهيو وڃي ٿو.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

هندستان جي هڪ ڏندڪٿا آهي ته ”هنومان“ جڏهن پئدا ٿيو هو ته هن ڄمندي ئي سج ۾ وڃي هٿ وڌا هيا. اهو لقاءُ ڏسي ديوتا نه صرف دنگ رهجي ويا هيا پر اهي ”هنومان“ کي هڪ تمام وڏو خطرو سمجهڻ لڳا ته هن جنهن ڄمندي ئي قدرتي معاملن ۾ دخل اندازي ڪئي آهي سو وڏو ٿي الائي ڪهڙا ممڻ مچائي سو هن کي ماري ڇڏڻ ئي بهتر آهي. سو  هن کي ماري ڇڏڻ ئي بهتر آهي. سو هنن جڏهن هنومان کي مارڻ جو فيصلو ڪيو ته سندس ماءُ کانئن سبب پڇيو ته آخر منهنجي هن ابهم ٻار ڪهڙو ڏوهه ڪيو آهي؟ هنومان جي ماءُ کي جڏهن سڄي قصي جي خبر ٻڌائي وئي ته هن کين منٿ ڪئي ته منهنجي معصوم کي ماريو نه مونتي رحم ڪيو…. جيڪڏهن اوهان کي انجي طاقت مان ڪو خطرو آهي ته اوهان انجي اها شڪتي ڀلي ختم ڪري ڇڏيو پر ان کي ماريو نه… ديوتائن کي ماءُ تي رحم آيو ۽ پوءِ هنومان کي زنده رهڻ ڏنو ويو البت انجي اها غير معمولي شڪتي ختم ڪئي وئي. وقت گذرندو ويو، تان جو هنومان جوان ٿي ويو. هڪ ڀيري هنومان پاڻي جو بيٺل ”دُٻو“ پار نه پئي ڪري سگهيو. هڪ ماڻهو جيڪو  هنومان جي سج ۾ هٿ وجهڻ واري معرڪي جو اکين ڏٺو شاهد هو سو اهو لقاءُ ڏسي حيران ٿي ويو ۽ اچرج مان هنومان کان پڇيائين ته تون… هنومان… ۽ هيءُ پاڻي جو دُٻو پار نٿو ڪري سگهين؟ تنهن تي هنومان پڇيو ته ”انهيءَ ۾ حيرت جي ڪهڙي ڳالهه آهي.“ ماڻهوءَ چيس ته اڙي هنومان توکي خبر ناهي ته تون ڪيڏو طاقتور آهين، اصل ۾ تنهنجي طاقت کان توکي اڻڄاڻ رکيو ويو آهي ۽ ايئن ان ماڻهوءَ کيس سڄو قصو ٻڌايو ته هنومان ۾ اُها وڃايل شڪتي وري بحال ٿي وئي ۽ هو پاڻي جو دٻو به پار ڪري ويو. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اُها آهي تهاسانجو عوام به هنومان وانگي پنهنجي طاقت کان اڻڄاڻ آهي ان کي جيڪڏهن پنهنجي طاقت جي خبر پئجي وڃي ته اهو پنهنجي وجود ۾ سراپا انقلاب آهي.

تازو روس ۾ ٿيل شنگهائي ڪانفرنس ۾ روس، چين، ايران، هندستان ۽ پاڪستان جي اتحاد کي ڏسندي آمريڪا وري روس جي آڏو اچي گوڏا کوڙيا آهن ۽ ان روس جي وڌندڙ اهميت کي ڏسندي ان سان وري ٻه اهم معاهدا ڪيا آهن. هڪ معاهدو ايٽمي هٿيار گهٽائڻ بابت آهي جڏهن ته ٻيو معاهدو افغانستان ۾ جنگي سامان پهچائڻ لاءِ روس طرفان رستو ڏيڻ بابت آهي. ان معاهدي سان آمريڪا کي ساليانو 133 ملين ڊالر جي بچت ٿيندي. آمريڪا جي صدر براڪ اوبامه ۽ روس جي صدر ديتمري ميديوف انهن ٻنهي معاهدن تي صحيحون ڪيون آهن. صدر اوبامه روس طرفان افغانستان لاءِ رستو ڏيڻ کي اهم اڳڀرائي قرار ڏنو آهي. جيستائين ايٽمي هٿيار گهٽائڻ واري معاهدي جو تعلق آهي ته اهڙو معاهدو 1996ع ۾ به ٿيو هو. ان معاهدي تحت روس ته پنهنجا ڪافي ايٽمي هٿيار ضايع ڪري ڇڏيا هئا پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته آمريڪا ان معاهدي تحت پنهنجا ايٽمي هٿيار ضايع نه ڪيا هئا. جنهن ڪري اهو معاهدو پنهنجو ڪارج وڃائي چڪو هو.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

زرار پيرزادو

زرار پيرزادو

ڪي چوڻ وارا اهو بلڪل به صحيح چون ٿا ته قائداعظم ۽ علامه اقبال وارو هيءُ ملڪ تڏهن ئي ٽٽي چڪو هو جڏهن 1955ع ۾ ون يونٽ مڙهيو ويو هو. اڄ اسان جو هيءُ ملڪ ايئن موجود آهي، جيئن بنا روح جي ڪو وجود هجي. هيءُ ملڪ نه 1940ع واري قرارداد تي ٿو هلي ۽ نه ئي 1973ع جي آئين تي ٿو هلي. نه هتي گڊگورننس جو ڪو وجود آهي نه ئي حڪومتي رٽ ڪا قائم آهي، عوام جي جان، مال ۽ عزت جي تحفظ واري جنهن اٿارٽي کي حڪومت چيو ويندو آهي تنهن جو ڪو نانءُ نشان ئي ناهي، آئين ۽ قانون جي ڪا بالادستي ناهي. هيءُ ملڪ بدي جي طاقتن جي هٿن ۾ يرغمال آهي. بديءَ جون طاقتون جڏهن ۽ جتي چاهين ڪا به ننڍي وڏي ڪارروائي ڪري سگهن ٿيون، سندن نيٽ ورڪ رياست ۽ حڪومت کان به مضبوط آهي، عوام سندن هٿن ۾ يرغمال آهي. هتي انصاف جي اُميد به اڃا پيدا ناهي ٿي، عوام جي نالي ۾ هتي صرف اليڪشن ٿيندي آهي جڏهن ته سليڪشن اسٽيبليشمينٽ ڪندي آهي، هن ملڪ اندر صرف ۽ صرف هڪ وڏو صوبو سک ۾ آهي. جڏهن ته باقي ٽي ننڍا صوبا ويل ۾ آهن. نسلي، لساني ۽ فرقيوار جهڳڙا به هتي، طالبانائيزيشن ۽ انتهاپسندي به هن ملڪ جو مقدر بڻجي چُڪي آهي، هن ملڪ جون پاليسيون ست سمنڊ پار ڪنهن ٻئي ملڪ ۾ طئي ٿين ٿيون، ملڪي ادارا هڪ هڪ ٿي ڪري وڪرو ٿي رهيا آهن، هن ملڪ جا آئيني سياسي، سماجي، انتظامي، عدالتي ۽ حڪومتي بحران ختم ٿيڻ جو نانءُ ئي نٿا وٺن.نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته اهي سڀ نشانيون آهن ناڪام رياست جون ۽ اسان جو ملڪ دنيا جي ڏهن ناڪام رياستن مان هڪ آهي.

ڪئنيڊا ۾ ٻارن جي رياستي ۽ حڪومتي سطح تي وڏي اهميت هوندي آهي. چون ٿا ته جنهن گهر ۾ ٻار هوندا آهن ته ان گهر کي اتان جي سرڪار وڏيون رعايتون ڏيندي آهي. ٻارن جي 16 سالن جي عمر تي پهچڻ تائين سندن تعليم، علاج ۽ ايستائين جو گهر جي ڪرائي تائين جون سهولتون حڪومتون ئي کين ڏينديون آهن. جن بسن ۾ وڏا ٻارن سان گڏ هوندا آهن ته ٻارن ڪري وڏن کان به ڀاڙا ناهن ورتا ويندا. تقريبن هر سڌريل، مهذب ۽ ترقي يافته ملڪن ۾ ٻارن سان اهڙو ورتاءُ ڪيو ويندو آهي پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته پنهنجي ملڪ اندر ٻارن پيدا ڪرڻ تي به هاڻي ٽيڪس لڳائڻ تي ويچاريو پيو وڃي.

نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون ليکڪ : زرار پيرزادو

زرار پيرزادو

زرار پيرزادو

سنڌ ۾ هن وقت مهاجرن کان علاوه به 40 لک جي لڳ ڀڳ ڌاريا ترسيل آهن. سنڌ ۾ ڌارين جي آبادڪاري جو هونئن ئي آزار آهي پر حيرت انگيز طور تي سنڌ حڪومت آپريشن ستايلن کي دعوت ڏئي پاڻ گهرائڻ جو انتظام ڪيو آهي. جيڪي ڌاريا ڪراچي ۾ پهريون ئي ترسيل آهن، اڳ ۾ ئي بار بڻيل آهن ۽ سنڌ جي وسيلن تي قابض آهن سي پاڻ ته پنهنجن صوبن ڏانهن واپس نه ٿا وڃن ويتر اڃان لکين ماڻهن کي سنڌ ڏانهن گهرائي رهيا آهن. اي اين پي سنڌ جو اڳواڻ شاهي سيد ته ايئن ٿو ڳالهائي ڄڻ سنڌ سندس جاگير آهي پر ان کان به وڏي حيرت جي ڳالهه اها آهي ته جيئن هو چئي ٿو تيئن اسان جو وڏو وزير ان تي عمل به ڪري ٿو ڇڏي. هو چئي ته 12 مئي تي عام موڪل ڪيو ته سنڌ سرڪار عام موڪل ڪري ڇڏي ٿي. هو چئي ته آپريشن ستايلن کي سنڌ ۾ آڻيو ته وڏو زوير کين دعوت ڏيڻ ۾ دير ئي نه ٿو ڪري پوءِ به شاهي سيد ناراض آهي ۽ چئي ٿو ته آپريشن متاثرن کي سنڌ ۾ داخل ٿيڻ تي روڪيو ويو ته هو حڪومت کان ٻاهر ٿي ويندا؟ ڄڻ پ پ حڪومت کي چونڊيو ئي اي اين پي وارن آهي. هوڏانهن صدر زرداري هجي يا وزير اعظم يوسف رضا گيلاني سڀ ڪنهن جي زبان تي هڪ ئي وائي آهي ته آپريشن ستايلن کي سنڌ ۾ اچڻ ڏنو وڃي. مولانا فضل الرحمان به صدر زرداري کي فون ڪري شڪايت ڪري ٿو ته آپريشن ستايلن کي سنڌ ۾ داخل ٿيڻ کان روڪيو پيو وڃي. چوڌري شجاعت ۽ پرويز الاهي کي به لڏ پلاڻ ڪندڙن جو وڏو اونو آهي ۽ اهي به متاثرن کي سنڌ ۾ اچڻ کان روڪڻ واري عمل جي مذمت ڪن ٿا سو سڀ ماڻهو چون ٿا ته آپريشن متاثرن کي سنڌ ۾ وڃڻ گهرجي پر نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته آپريشن ستايلن کي پنجاب ۾ آباد ڪرڻ جي ڳالهه ڪير ئي نه ٿو ڪري، پنجاب حڪومت، پنجاب جي سياسي پارٽين ۽ پنجاب جي اڳواڻن ان مسئلي تي ڄڻ ته پنهنجا چپ سبي ڇڏيا آهن.

ڪو زمانو هوندو هو جڏهن سنڌ صوفين، ولين، پيرن، فقيرن، اوليائن ۽ درويشن جي پر امن ڌرتي طور هڪ خوبصورت سڃاڻپ رکندي هئي. تڏهن سنڌ ۾ نفرت، حسد، ڪروڌ، لالچ، لوڀ ۽ قبضي گيري جهڙيون بيماريون نه هونديون هيون، نه ڪو مذهبي ڪٽرپڻو هو نه ئي ڪا انتهاپسندي ۽ جنونيت هئي، نه لينڊ مافيائون هيون، نه دهشتگردي هئي، نه منشيات ۽ نه ئي ڪلاشنڪوف ڪلچر، نه قتل غارت هئي، نه قبيلائي جهڳڙا هئا. تڏهن عورت کي ڪاري ڪري نه ماريو ويندو هو پر ان کي ستن قرآنن جيترو رتبو مليل هو. اصل ۾ ڌارين ئي سنڌ جي جنت کي دوزخ بڻائي ڇڏيو آهي. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته  اڄ سنڌ ۾ جيڪا به درندگي آهي، بربريت آهي يا سفاڪي آهي سا ڌارين ئي پاڻ سان گڏ هتي آندي آهي.

اقتداري ۽ پارٽي مفادن کان مٿانهون ٿي ڪم ڪرڻو پوندو ليکڪ : زرار پيرزادو

انهيءَ ۾ ڪو شڪ ناهي ته ملڪ جي موجوده بحراني سياسي صورتحال جي ذميوار پ پ حڪومت به آهي ته آمريڪا، اسٽيبلشمينٽ ۽ غير جمهوري ڌرين جا ڇاڙتا به آهن ته نواز ليگ، جماعت اسلامي، تحريڪ انصاف، وڪيل برادري ۽ افتخار چوڌري به آهي. اسان کي اهو به سمجهڻ گهرجي ته افتخار چوڌري چيف جسٽس جي حيثيت ۾ ڪو آئيڊيل جج به نه هو ۽ اڄ جيئن ان کي عدليه جي آزادي جي علامت سمجهيو وڃي ٿو تيئن به ناهي. افتخار چوڌري کي جڏهن جنرل پرويز مشرف بحال ڪيو هو ته ان کيس پوءِ به ٻن عهدن هوندي صدارتي اليڪشن وڙهڻ جي اجازت ڏني هئي جڏهن ته بينظير ڀٽو ۽ آصف زرداري جو خيال آهي ته افتخار چوڌري جي موجودگي ۾ به ساڻن انصاف نه ٿيو هو ٻيو ته هن به پي سي او تحت قسم کنيو هو. جڏهن ته ميثاق جمهوريت ۾ آهي ته اڳتي ڪنهن به پي سي او جج کي مقرر نه ڪيو ويندو. سو افتخار چوڌري جي حمايت ان ڪري نه ڪئي وئي هئي جو هو آئيڊيل چيف جسٽس هو پر ان کي مقبوليت انڪري ملي جو هن جنرل مشرف سان مهاڏو اٽڪايو، ان هڪ نقطي تي سڀ پارٽيون ان سان گڏ هيون ۽ جيئن ئي مشرف آئوٽ ٿيو ته ان اشو تي پ پ ۽ نواز ليگ کي به الڳ ٿيڻو پيو.

نواز شريف ۽ شهباز شريف جي حوالي سان مسلم ليگ فنڪشنل جي سربراهه ۽ حرن جي روحاني پيشوا پير پاڳاري جو اهو بيان پڙهجي جنهن ۾ هن نوازشريف جي مستقبل کي Black (ڪارو) ۽ شهباز شريف جي مستقبل کي Bleak (ڌنڌلو) چيو آهي ته پوءِ سوال اهو پئدا ٿئي ٿو ته جڏهن شريف ڀائرن جو ويجهي مستقبل ۾ ڪو اقتداري ڪردار نه هو ته محترمه بينظير ڀٽو نواز ليگ سان ميثاق جمهوريت ڇو ڪيو؟ چوڻ وارا چون ٿا ته ان ميثاق جمهوريت جو مقصد آمريڪا ۽ جنرل پرويز مشرف تي دٻاءُ وجهڻ هو ته جيڪڏهن پ پ کي اڃا اقتدار کان پري رکيو ويو ته اها ملڪ جي ٻي وڏي پارٽي سان معاهدو ڪري سندن مشڪلاتن ۾ اضافو ڪري سگهي ٿي. بهرحال جيڪڏهن بينظير ساڻن داءُ کيڏيو ته انهن به اي پي ڊي ايم ٺاهرائي نوازشريف طرفان ميثاق جمهوريت جي پهرين ڀڃڪڙي ڪرائي وڌي. نواز ليگ پ پ سان ميثاق جمهوريت ڪرڻ باوجود ايم ايم اي سان اي پي ڊي ايم نالي اتحاد قائم ڪرايو جن 17هين ترميم ۽ ايل ايف او جي منظوري ڏني هئي. جنهن ڪري پ پ اي پي ڊي ايم جو حصو نه بڻي ۽ بينظير ڀٽو ان لنڊن ۾ سڏايل آل پارٽيز ڪانفرنس ۾ احتجاج طور حصو نه ورتو هو جنهن ۾ ايم ايم اي جا اڳواڻ شامل هئا. بهرحال چوندا آهن ته سياست ۾ سڀ ڪجهه جائز هوندو آهي. ڪالهه جا دشمن اڄ جا دوست ۽ اڄ جا دوست سڀاڻي جا دشمن ٿي سگهن ٿا پر هتي اها دوستي ۽ دشمني ملڪ، عوام ۽ جمهوريت جي مضبوطي لاءِ نه پر پنهنجن خسيس اقتداري ۽ پارٽي مفادن ڪري ڪئي ويندي آهي.

موجوده ملڪي سياسي صورتحال عوام کي اهو سمجهائڻ ۾ ڪافي حد تائين ڪامياب ٿي وئي آهي ته هتي حڪومت ڪرڻ جي معنيٰ اسٽيبلشمينٽ جي ملازمت ڪرڻ هوندي آهي ۽ ان ملازمت ۾ ظاهر آهي ته باس (اسٽيبلشمينٽ) جي پاليسيءَ تي هلڻو پوندو. اڄ جيڪڏهن پ پ جي جڳهه تي نواز ليگ کي حڪومت ملندي يا ڪنهن به سول يا نان سول حڪمرانن کي حڪومت ملندي ته اهي ڪندا اهو ئي جيڪو ڪجهه اسٽيبلشمينٽ چاهيندي. اهو گاڏو ايئن ئي هلڻو آهي.

اها به دلچسپ ڳالهه آهي ته جيڪڏهن پ پ حڪومت کي افتخار چوڌري بحال نه ڪرڻو هو ته ان مسلم ليگ (ن) سان مري معاهدو ڇو ڪيو ۽ ڊيڊ لائين ڇو ڏني وئي؟ ۽ جيڪڏهن نواز ليگ کي واقعي به افتخار محمد چوڌري بحال ڪرائڻو هو ته پوءِ ان پ پ جي آئيني بل واري طريقڪار تي ڇو نه حامي ڀري، ڇا اها نوازليگ جي غلطي ناهي. نواز ليگ پارليامينٽ اندر آئيني ترميم ذريعي افتخار چوڌري کي بحال ڪرڻ وارو رستو ڇو نه اختيار ڪيو. بهرحال نواز شريف جنهن جارحاڻي انداز سان فوج، عدليه، پارليامينٽ ۽ ملڪ جي صدر خلاف ڳالهائي رهيو آهي. تنهن مان لڳي ٿو ته هن کي واقعي به هاڻي سياسي مستقبل نظر نٿو اچي يا کيس ڪو وڏو دلاسو ڏنو ويو آهي. جيڪڏهن سياست ۾ ڪالهه جا دشمن اڄ جا دوست ۽ اڄ جا دوست سڀاڻي جا دشمن ٿي سگهن ٿا ته پوءِ اهو فلسفو آمريڪا تي به لاڳو رهيو آهي ۽ اهو به پنهنجا دشمن ۽ دوست مٽائيندو رهيو آهي. اها ڳالهه ڪنهن کان به لڪيل ناهي ته آمريڪا جي سفير ٽيون ڏينهن به نواز شريف سان ملاقات ڪئي هئي. چوڻ وارا ته اهو به چون ٿا ته آمريڪا ڊاڪٽر عبدالقدير خان جي آزادي ۽ مقامي طالبان سان حڪومت جي معاهدي تي خوش ناهي.

بهرحال پ پ حڪومت به ڪن غلط فيصلن ڪري پهرين سال ۾ ئي وڏي سياسي بحران ۾ ڦاسي پئي آهي ۽ حالتون سندن لاءِ به مشرف دور جهڙيون ٿي ويون آهن. اها به دلچسپ ڳالهه آهي ته جيڪڏهن افتخار چوڌري واقعي به اسٽيبلشمينٽ لاءِ ايڏو ئي ناقابل قبول آهي ته پوءِ ان کي ايڏو بااثر ڇو بڻايو ويو آهي جو مشرف جي اقتدار جو سر نيئڻ کانپوءِ هاڻي پ پ حڪومت لاءِ خطرو بڻجي ويو آهي.

ڇا هاڻي افتخار چوڌري جي نالي ۾ حڪومتون ٺاهڻ ۽ ڊاهڻ جي روايت وڌي ويئي آهي. بهرحال ڪجهه به هجي لڳي ٿو ته ٿيندو اُهو ئي جيڪو آمريڪا چاهيندو ۽ سندس راضپي بنا ڪجهه به نه ٿيندو.

صدر آصف زرداري يقينن جيڪو ڪجهه ڪندو هوندو سو سندس اعتماد ۾ وٺڻ تحت ڪندو هوندو پر ان کي اها ڳالهه نه وسارڻ گهرجي ته جڏهن پ پ حڪومت سندس مفاد ۾ نه رهندي ته اهو ان کي به گهر ڀيڙو ڪري ڇڏيندو سو حڪومت کي گهرجي ته اها آمريڪا کي خوش ڪرڻ بدران عوام کي خوش ڪري پوءِ ڀلي اهڙي حڪومت پنجن ڏينهن لاءِ ئي هجي. پ پ حڪومت کي اها ڳالهه به سمجهڻي پوندي ته جمهوريت معنيٰ صرف اقتدار ۽ مضبوط اقتدار ناهي پر جمهوريت معنيٰ جمهوري نظام جي مضبوطي، سڀني پارٽين جي مئنڊيٽ جو احترام ڪرڻ هجي ٿو. ٻيو ته پ پ حڪومت کي گهرجي ته اها غير جمهوري طاقتن ۽ انهن جي سازشن سان مقابلي لاءِ حقيقي جمهوري پارٽين سان اتحاد ڪري ۽ انهن جي صلاح مصلحت تي عمل ڪري ۽ اقتدار جي پرواهه بنا جمهوريت جي مضبوطي لاءِ ڪم ڪري ۽ عوام کي وڌ کان وڌ رليف ڏيڻ جي ڪوشش ڪري، حڪومتي رٽ قائم ڪري ته ڪير به هن حڪومت کي ناڪام نه چئي سگهندو پر اهو سڀ سمجهڻ لاءِ حڪومت کي اقتدار جي الوٽ نشي مان نڪرڻو پوندو.